وقتی که «آواتار» در سال ۲۰۰۹ اکران شد، توانست به هیجان انگیزترین فیلمی تبدیل شود که تا آن سال ساخته شده بود. این فیلم علمی-تخیلی نه تنها نامزد ۹ جایزه‌ی اسکار شد، بلکه توانست باکس آفیس آن سال را هم از آن خود کند و در طول اکران خود بیش از ۲ میلیارد دلار درآمد کسب نماید.
این فیلم به روایت داستانی در ۱۰۰ سال آینده می‌پردازد که در آن انسان‌ها تصمیم می‌گیرند سیاره‌ای به نام پاندورا را برای استخراج مواد معدنی ارزشمند آن تصاحب کنند. در حالی که داستانی در رابطه با اینکه انسان‌ها می‌خواهند سیارهی دیگری را به خاطر منابعش ویران کنند داستان چندان جدیدی نیست، اما جلوه‌های بصری خیره کننده و جهانی که این فیلم توانست خلق نماید، «آواتار» را به یکی از ماندگارترین فیلمهای تمام دوران تبدیل کرد.
کارگردان این فیلم، جیمز کامرون از تکنیک‌های پیشگامانه‌ی عکس‌برداری حرکتی برای خلق شخصیت‌های تخیلی و یک اکوسیستم کامل برای پاندورا استفاده کرد و این ویژگی‌ها همان ویژگی‌هایی بودند که سبب گردیدند فیلم «آواتار» به یک فیلم خارق‌العاده تبدیل شود.
بیش از یک دهه از اکران این فیلم می‌گذرد، اما دنباله‌ای که مدت‌هاست وعده‌ی ساخت آن داده شده تحت عنوان «آواتار: راه آب» سرانجام قرار است در تاریخ ۱۶ دسامبر اکران شود و آواتار ۳ که هنوز عنوانی برایش انتخاب نشده هم در ۲۰ دسامبر ۲۰۲۴ در سینماها اکران خواهد شد. اگرچه جزئیات داستان فیلم هنوز مشخص نیست، اما قطعا کامرون قصد دارد برای دو فیلم دیگر خود مجددا به دنیای سرسبز پاندورا قدم بگذارد، اگرچه ممکن است در دنباله‌ی سوم یا چهارم، کار کارگردانی فیلم به فرد دیگری محول شود.
حالا که «آواتار: راه آب» تنها چند ماه دیگر اکران می‌شود، زمان مناسبی است تا نگاهی به چند فیلم دیگری بیندازیم که می‌توانند برای ما یادآور فیلم شگفت انگیز کامرون باشند. بنابراین در ادامه به فیلم‌هایی اشاره شده که چه به واسطه‌ی جلوه‌های بصری خود و یا به واسطه‌ی داستان علمی-تخیلی بی‌نظیرشان می‌توانند برایمان خاطره انگیز باشند و فیلم «آواتار» را برایمان تداعی کنند.
۱. پرومتئوس (Prometheus)
- کارگردان: ریدلی اسکات
- بازیگران: شارلیز ترون، ایان وایت، گای پیرس
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۲
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۳ از ۱۰۰
درست همانند فیلم «آواتار»، فیلم «پرومتئوس» در آینده و در یکی از اقمار دور اتفاق می‌افتد زیرا کاوشگران زمین می‌خواهند در مورد منافع این قمر برای خودشان و زمین تحقیق کنند (هر چند در آواتار، آن‌ها به دنبال یک ماده معدنی ارزشمند هستند، اما در پرومتئوس، به دنبال پاسخی هستند که منشا بشریت را به آن‌ها نشان دهد).
این فیلم که به عنوان پیش درآمدی برای فیلم «بیگانه» در نظر گرفته می‌شود ممکن است سوالات بیشتری را در رابطه با منشا حیات به وجود آورده باشد تا اینکه به آن‌ها پاسخ دهد، اما آنچه که نمی‌توان آن را انکار کرد جلوه‌های بصری نفس گیر فیلم هستند که به اندازه‌ی طرح داستانی فیلم مهم‌اند.
علاوه بر صحنه‌های زیبایی که در آن‌ها شاهد وجود آبشارها، کوه‌ها و ابرهای بی‌نظیر هستیم، این فیلم ترکیبی زیبا از جلوه‌های کاربردی و جلوه‌های ویژه‌ی علمی-تخیلی کامپیوتری را چه در قمر LV-223 و چه برای فضاپیماهای مهندسان به نمایش می‌گذارد و سبب خلق صحنه‌های بی‌نظیری در رابطه با تولد موجود بیگانه و سقوط کشتی مهندسان می‌شود. به‌علاوه درست همانند «آواتار»، به خوبی واضح است که زمان و تمرکز زیادی صرف جان بخشیدن به تصاویر فیلم و واقعی سازی آن‌ها شده است.
۲. تلماسه (Dune)
- کارگردان: دنی ویلنوو
- بازیگران: تیموتی شالامی، ربکا فرگوسن، اسکار آیزاک
- تاریخ انتشار: ۲۰۲۱
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۳ از ۱۰۰
در حالی که پالت رنگ «آواتار» روشن و رنگارنگ است، در پالت رنگ فیلم «تلماسه» بیشتر از رنگ‌های نود و خاکستری استفاده شده است هر چند تصاویر بصری آن دست کمی از فیلم آواتار ندارند. بهترین کاری که این فیلم انجام داده به تصویر کشیدن سیارهی خیالی آراکیس است. این سیارهی بیابان مملو از شن‌های به ظاهر بی‌پایان، برآمدگی‌های صخره مانند و آب و هوای غیرقابل پیش بینی است که به شما این احساس را می‌دهد که به طور کامل در این فیلم آینده نگرانه غرق شده‌اید.
جلوه‌های بصری و ویژه‌ی آن توانسته‌اند به خوبی به محیط اطراف روح ببخشند و باعث شوند این سیاره مانند یک سیارهی واقعی نه چندان مهربان و غیرقابل پیش بینی به نظر برسد. درست همانند پاندورا در «آواتار»، خطر در هر گوشه‌ای از آراکیس وجود دارد از تهدید بومیان گرفته تا کرم‌های شنی و طوفان‌های وحشتناک.
در حقیقت این جلوه‌های بصری فیلم «تلماسه» هستند که سبب شده‌اند طرح داستانی فیلم باور پذیر جلوه کند و این گریگ فریزر، فیلم‌بردار و پاتریس ورمت، طراح تولید بودند که به واسطه‌ی فیلم‌برداری صحنه‌های خارق‌العاده چنین سکانس‌های شگفت انگیزی را خلق کردند. همین شرایط برای دنباله‌ی دوم این فیلم نیز صدق می‌کند و در واقع می‌توان تمام آن‌ها را با فیلم «آواتار» مقایسه کرد.
۳. میان ستارهای (Interstellar)
- کارگردان: کریسوفر نولان
- بازیگران: متیو مک کانهی، ان هتوی، بیل اروین
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۴
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۲ از ۱۰۰
فیلم «میان ستارهای» که به مضمون سفر در زمان می‌پردازد و توسط کریستوفر نولان کارگردانی شده به واسطه‌ی بهره‌گیری از مجموعه‌ای از جلوه‌های ویژه‌ی کامپیوتری، جلوه‌های کاربردی و محیط طبیعی توانسته سکانس‌هایی به یاد ماندنی را خلق کند. از کرم چاله‌ها گرفته تا سیارات دوردست و اکوسیستم‌های متنوع، لوکیشن‌های متعدد این فیلم حس حضور در جهانی تخیلی اما به ظاهر واقعی را به مخاطب نشان می‌دهند.
درست همانند جیک با بازی سم ورتینگتون و نیتیری با بازی زوی سالدانا در آواتار، فیلم «میان ستارهای» دارای شخصیت‌هایی است که در تلاش‌اند تا دنیایی بهتر را برای فرزندان خود بنا نهند و همین امر آن‌ها را بران داشته تا به کاوش در محیطی جدید و سرشار از شگفتی روی بیاورند.
۴. نابودی (Annihilation)
- کارگردان: الکس گارلند
- بازیگران: ناتالی پورتمن، اسکار آیزاک، تسا تامپسون
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۸
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۲ از ۱۰۰
علاوه بر تم‌های سنگین، فیلم «نابودی» از وجود جلوه‌های بصری بسیار دیدنی و جهانی بدیع بهره می‌برد که در نوع خود بی‌نظیر است. این فیلم داستان گروهی از کاوشگران را دنبال می‌کند که در حال بررسی یک منطقه‌ی مرموز از زمین به نام شیمر هستند که به دلیل خواص و موجودات مرموزش توسط دولت ایالات متحده قرنطینه شده است.
به خصوص یک خرس جهش یافته‌ی وحشتناک و خون‌خوار که انسان‌ها را می‌درد. فضای منحصربه‌فرد شیمر و محیط جهش یافته‌ی مملو از باتلاق و جنگل‌ها و بیابان‌های بی‌پایان آن به فیلم کیفیتی سورئال و رویایی بخشیده است. بنابراین حتی اگر از داستان فیلم هم لذت نبرید به خاطر جلوه‌های بصری بی‌نظیر آن می‌توانید به تماشایش بنشینید.
۵. رقصنده با گرگ‌ها (Dances with Wolves)
- کارگردان: کوین کاستنر
- بازیگران: کوین کاستنر، مری مکدانل، گراهام گرین
- تاریخ انتشار: ۱۹۹۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۳ از ۱۰۰
در حالی که صحنه‌های غربی فیلم «رقصنده با گرگ‌ها» ممکن است با سکانس‌های علمی-تخیلی فیلم «آواتار» مطابقت نداشته باشد، اما باید اعتراف کرد که هر دو فیلم از داستان مشابهی بهره می‌برند. فیلم «رقصنده با گرگ‌ها» داستان جان دانبار با بازی کوین کاستنر، ستوان ارتش ایالات متحده را روایت می‌کند و تعاملات او با قبیله‌ای از لاکوتا در مرز آمریکا را نشان می‌دهد.
او به عنوان یک خارجی در چشم افراد قبیله‌ی لاکوتا فردی غیرقابل اعتماد جلوه می‌کند، اگرچه لاکوتایی‌ها فرصت زیادی برای شناخت او دارند تا بتوانند مطمئن شوند که او فردی شایسته و خوش قلب است و در نهایت با او رابطه‌ای صمیمانه را برقرار می‌کنند. این داستان در همان اولین نگاه ما را به یاد داستان فیلم «آواتار» می‌اندازد زیرا در این فیلم هم جیک به عنوان تهدیدی برای مردم ناوی در نظر گرفته می‌شود.
در نهایت هر دو کاراکتر، روابط قوی و پایداری را با مردم بومی برقرار می‌کنند، به ویژه پس از همدردی با وضعیت اسفناک سرزمین مقدسشان و بی احترامی‌هایی که به این سرزمین‌ها شده است. بنابراین گرچه «رقصنده با گرگ‌ها» از وجود جلوه‌های ویژه‌ی کامپیوتری سنگین یا اجرای موشن کپچر بهرهمند نیست، اما به طرزی باور نکردنی فیلم «آواتار» را به مخاطب یادآوری می‌کند و لذا از حیث داستانی می‌تواند در لیست ما جای بگیرد.
۶. روز استقلال (Independence Day)
- کارگردان: رولند امریش
- بازیگران: بیل پولمن، مارگارت کالین، رابرت لوجا
- تاریخ انتشار: ۱۹۹۶
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۶۷ از ۱۰۰
از نظر داستانی، «روز استقلال» را می‌توان فیلمی برعکس فیلم «آواتار» دانست، زیرا در این فیلم به جای اینکه انسان‌ها به فضا سفر کنند این بیگانگان و فرامینی‌ها هستند که به زمین می‌آیند. به‌علاوه معمولا این فیلم به عنوان یکی از پیشگامانه‌ترین فیلمهای بصری‌ای شناخته می‌شود که تاکنون ساخته شده، زیرا نیازی به گفتن ندارد که این فیلم باعث تجدید حیات ژانر فاجعه در دهه ۱۹۹۰ شد و سبب گردید که پس از این دهه فیلمهای زیادی در این ژانر ساخته شوند.
فیلم «روز استقلال» به خاطر جلوه‌های بصری و سکانس‌های تخریب مهیج خود توانست برنده‌ی جایزه‌ی اسکار شود، اما نکته‌ی مهمی که در مورد این فیلم قابل ذکر است این است که «روز استقلال» توانست به روشی جالب برای ارائه‌ی صحنه‌های تخریب دست پیدا کند.
تیم تولید، از ماکت‌های مینیاتوری ساختمان‌ها، سفینه‌های فضایی و مکان‌های برجسته‌ی ایالات متحده برای فیلم‌برداری صحنه‌ی تخریب آن‌ها استفاده کردند. که از جمله‌ی این سکانس‌ها می‌توان به صحنه‌ی نمادین ویرانی کاخ سفید اشاره کرد. نتیجه‌ی کار فوق‌العاده خلاقانه بود و تصاویر فیلم به حدی واقع گرایانه بودند که بیش از بیست و پنج سال بعد وقتی به تماشای فیلم بنشینید نمی‌توانید باور کنید که این صحنه‌ها تخیلی هستند.
۷. بلید رانر (Blade Runner)
- کارگردان: ریدلی اسکات
- بازیگران: هریسون فورد، شان یانگ، روتخر هاور
- تاریخ انتشار: ۱۹۸۲
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۹ از ۱۰۰
جلوه‌های بصری فیلم «بلید رانر» معمولا به این خاطر مخاطب را شگفت زده می‌کنند که جامعه‌ای با پیشرفت‌های تکنولوژیکی بالا را در کنار منظره‌ی شهری رو به زوال در کنار هم قرار می‌دهند و در کل جلوهای متمایز، منحصربه‌فرد و چشم‌گیر را خلق می‌کنند. در لس آنجلس پساآخرالزمانی فیلم «بلید رانر»، قطعا جلوه‌های بصری به کار گرفته شده شگفت‌انگیز به نظر می‌رسند و باعث شده‌اند که دنیای موجود در فیلم برای ما باورپذیر باشد.
به‌علاوه تبلیغات نئونی و تکنیک‌های نورپردازی جالب، به خیابان‌های شلوغ شهر لس آنجلس جلوهای تازه بخشیده‌اند، در حالی که تم‌هایی نظیر باران همیشگی و تاریکی، نشان دهنده‌ی داستان شومی هستند که به زودی در این شهر همیشه بارانی روی خواهد داد. در دنیای «بلید رانر»، جلوه‌های بصری نشان می‌دهند که خطر در هر گوشه‌ای در کمین است. وقتی به استفاده فیلم از ماشین‌های پرنده، مناظر شهری در حال فروپاشی و آندرویدها می‌نگریم، «بلید رانر» به فیلمی تبدیل می‌شود که قطعا چشم‌ها از تماشایش لذت خواهند برد.
