چه اتفاقی رخ میدهد اگر ماه در یک دوم فاصلهی کنونی از زمین قرار بگیرد؟ فوران آتشفشان، سیل و زلزله دور از انتظار نیست.
ماه نزدیکترین جرم آسمانی به زمین است که نقش اصلی را در ایجاد حیات بر روی این کره دارد و منجر به پایداری آب و هوای آن میشود. ماه بطور متوسط ۳۸۴ هزار کیلومتر با زمین فاصله دارد، اما اگر به فاصلۀ ۲۰۰ هزار کیلومتری با زمین برسد چه رخ میدهد. اگر فاصله ماه و زمین کاهش یابد بسیاری از وقایع عجیب اتفاق میافتد و ما در اینجا نزدیکترین سناریوها را که مبتنی بر علم هستند، بیان میکنیم. گرانش ماه به زمین با کاهش فاصله بین آنها افزایش مییابد همانطور که در قانون جاذبه عمومی نیوتن آمده است.
“نیل کامینز”، فیزیکدان دانشگاه ماین در پاسخ به این سوال میگوید: در حقیقت طغیان آبها دور از انتظار نیست. شناخته شدهترین اثر ماه بر زمین جزر و مد است و اگر ماه نصف فاصلهی کنونی را با زمین داشت، قدرت جزر و مد هشت برابر میشد. در نتیجه برخی از جزایر زمین بیشتر طول روز را در زیر آب بودند و مناطق ساحلی پر جمعیت نیز غیرقابل سکونت میشدند.
وی افزود: افزایش شدت جزر و مد تنها نتیجهی نزدیک شدن ماه به زمین نیست. ماه بر روی خشکیهای زمین نیز اثر میگذرد و اگر به طور اتفاقی به زمین نزدیک شود، امواج شدید انرژی به زمین برخورد میکند.
“جازمین اسکارلت” که یک آتشفشانشناس در دانشگاه “کوئین مری” لندن است، میگوید: بروز یک “گرانش ناگهانی” بر روی پوسته زمین اثر میگذارد و باعث ایجاد زمینلرزههای بیشتر و فوران آتشفشانها میشود. به طور مثال قمر “آیو” سیارهی مشتری که از نظر آتشفشانی فعالترین عضو منظومهی شمسی است را در نظر بگیرید، این قمر در اثر گرانش سیارهی مشتری بدین شکل درآمده است و اگر ماه نیز به زمین نزدیک شود، زمین سرنوشتی مشابه پیدا خواهد کرد.
علاوه بر اتفاقهایی که برای پوسته زمین رخ خواهد داد، در طول زمان سرعت چرخش زمین نیز کاهش مییابد. زمانی که ماه اقیانوسها را به سمت خود میکشد، اصطکاک ایجاد شده بین آبها و کف اقیانوس باعث کند شدن چرخش زمین میشود. به گفتهی “کامینز”، امروزه گردش زمین در حدود یک هزارم ثانیه در هر قرن کاهش مییابد و اگر ماه در فاصلهای معادل نصف فاصلهی کنونی با زمین قرار داشت، سرعت چرخش زمین با سرعت بیشتری کاهش مییافت.
اگر ما بتوانیم از زمینلرزههای ناگهانی، فوران آتشفشان، طولانی شدن روز و شب و جزر و مد شدید جان سالم به در ببریم، شاهد کسوفهای مکرر خواهیم بود. از آنجا که ماه بخش بزرگی از آسمان را فرا میگیرد، احتمال عبور آن از جلوی خورشید بیشتر است. ظاهر ماه در آسمان مشابه ظاهر کنونی آن خواهد بود تنها کمی بزرگتر.
اگر ماه به آرامی و نه به صورت ناگهانی به زمین نزدیک شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
به گفتهی “اسکارلت”، تغییرات در جذر و مد و پوسته زمین به آرامی رخ میدهد. روز و شبهای طولانی میتواند جو زمین را تغییر دهد و باعث تغییراتی در تکامل موجودات شود.
آیا این امکان وجود دارد که ماه به زمین نزدیک شود؟
پاسخ این سوال تنها حدس و گمان است، اما “کامینز” میگوید: اگر یک سیارۀ بزرگ در زمان و مکان مناسب نزدیک به ماه و زمین قرار بگیرد، میتواند ماه را به سمت زمین سوق دهد. حتی اگر چنین اتفاقی رخ دهد، سالها طول میکشد که ماه به نصف فاصلهی کنونی خود از زمین برسد و اثرات آن بلافاصله در زمین حس نخواهد شد.
اگر ماه نزدیکتر شود و به آنچه به «حد روچ» معروف است برسد (مسافتی که در آن یک جرم آسمانی به دلیل جاذبه خود هنگام نزدیک شدن به جسمی دیگر انسجام خود را حفظ میکند)، ماه در اثر نیروی جزر و مد ناشی از جاذبه سیاره زمین متلاشی میشود و از بین میرود. این قطعات جدا از هم حلقههایی مانند حلقههای سیاره زحل روی زمین تشکیل میدهند. با این وجود طولی نمیکشد که این قطعات مانند هزاران سیارک بر روی کره زمین میریزند.
اما در واقعیت، ماه هر سال حدود ۳.۸ سانتیمتر از زمین دورتر میشود؛ بنابراین بعید است که زنجیرهای فرضی از حوادث مانند زمین لرزه، آتشفشان و طوفان رخ دهد، شاهد کسوف دائمی نخواهیم بود و حلقههایی مشابه حلقههای زحل ظاهر نمیشوند و ماه به عنوان یک عامل ایمنی و پایداری برای سیاره زمین باقی خواهد ماند.