تقریبا همه ما می دانیم که هر چهار سال، سال به جای 365 روز، 366 روزه می شود و به این سال، سال کبیسه می گویند. اما آیا تا با حال در مورد اعتدال بهاری چیزی شنیده اید؟ و یا از خود پرسیده اید که چگونه سال کبیسه ایجاد می شود؟ در این پست قصد داریم به این دو سوال پاسخ دهیم. پس با ما همراه شوید.

در تقویم خورشیدی هر سال به 365 رو تقسیم شده است اما این 365 روز دقیق نیست و مقدار دقیق کمی اختلاف دارد. این اختلاف حدود 6 ساعت است. یعنی در واقع هر سال باید 365 روز و 6 ساعت باشد اما این 6 ساعت نمی تواند در تقویم شمسی قرار بگیرد چرا که این تقویم براساس زمان بندی 24 ساعت و روزانه تنظیم شده است. حال برای اینکه این اختلاف 6 ساعته برطرف شود، روشی در نظر گرفته شده که هر 4 سال یک روز به سال اضافه شود و سال به جای 365 روز به 366 روز تبدیل شود. به سالی که 366 روزه است سال کبیسه می گویند.

اما چرا هر چهار سال یک روز اضافه می شود؟ خب این یک محاسبه ریاضی ساده دارد اما در پشت آن محاسبات نجومی بسیار دقیقی نهفته است. ما اینجا به محاسبه ساده آن می پردازیم. از آنجایی که سال خورشیدی براساس زمان بندی 24 ساعته تنظیم شده است و هر 24 ساعت یک روز به حساب می آید، در نتیجه خواهیم داشت 4*6 که می شود 24 ساعت و معادل یک روز. پس اینگونه است که سال چهارم سال کبیسه در نظر گرفته می شود و 366 روزه است.

نحوه رخ دادن سال کبیسه و اعتدال بهاری

حال به سراغ پاسخ سوالات مهم تری می رویم. اینکه سال کبیسه چگونه و به چه دلیل رخ می دهد و اعتدال بهاری چیست؟ برای پاسخ به این سوالات، ویدئویی تهیه کرده ایم که در ادامه می توانید مشاهده کنید. در این ویدئو به طور مفصل در این خصوص صحبت شده است.

در موضوع اعتدال بهاری وضعیت دائرةالبروج در آسمان موثر است. بین صفحه دائرةالبروج و صفحه استوای سماوی زاویه‌ای به اندازه ‘۳۰ °۲۳ وجود دارد که در حقیقت همان زاویه بین محور چرخش زمین با عمود بر صفحه حرکت انتقالی زمین به دور خورشید است.

دو نقطه تلاقی بین دائرةالبروج و استوای سماوی، اعتدال بهاری و اعتدال پائیزی نامیده شده‌اند. وقتی خورشید در نقطه اعتدال بهاری (زاویه صفر) قرار می‌گیرد، فصل بهار در نیمکره شمالی (و فصل پائیز در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود و وقتی خورشید در نقطه اعتدال پائیزی (زاویه ۱۸۰ درجه) قرار می‌گیرد، فصل پائیز در نیمکرهٔ شمالی (و فصل بهار در نیمکره جنوبی) آغاز می‌شود.

از سوی دیگر خورشید بر روی دائرةالبروج از دو نقطه مقابل هم عبور می‌کند که بیشترین انحراف زاویه‌ای از استوای سماوی را دارند: ابتدا رأس‌السرطان در نیمه شمالی آسمان و سپس رأس‌الجدی در نیمه جنوبی آسمان. این دو نقطه به ترتیب، نقطه انقلاب تابستانی و نقطه انقلاب زمستانی نامیده شده‌اند.

شمالی‌ترین نقطه دائرةالبروج را نقطه انقلاب تیر و جنوبی‌ترین نقطه آن را انقلاب دی می‌گویند که خورشید به ترتیب حدود ۲۲ ژوئن مطابق ۳۱ خرداد و ۲۲ دسامبر مطابق ۳۰ آذر به این نقاط می‌رسد.

دوره های کبیسه 5 ساله

تقویم شمسی علاوه بر دوره های سال کبیسه 4 ساله، یک دوره سال کبیسه دیگر هم دارد که به آن کبیسه 5 ساله می گویند و هر 29، 33 و 37 سال یک بار کبیسه 5 ساله ظاهر می‌شود. به علت آن که سال شمسی حقیقی معمولا به شش ساعت تمام نمی‌رسد، به مرور زمان آهنگ افت تحویل سال را شاهد هستیم که پس از چهار سال نمود بهتری پیدا می کند.

برای مثال در چهار سال قبل یعنی 1392 هجری شمسی در ساعت 14:31:56 روی داده است و اکنون به میزان حدود 33 دقیقه تحویل سال به عقب بازگشته است. جدول بالا که تحویل سال را از 1396 تا 1412 هجری شمسی نشان می دهد بهتر می تواند این آهنگ را به شما نشان دهد.

سال کبیسه 5 ساله بعدی در سال 1408 روی می‌دهد و 30 اسفند 1412 حدود ساعت 15 به وقت مرکزی ایران شاهد خورشیدگرفتگی کلی خواهیم بود و حدود 1 ساعت و 47 دقیقه بعد، خورشید به نقطه اعتدال بهاری می‌رسد.