انواع خودشناسی
خودشناسی دارای حوزه معنا و مفهموم متفاوتی است. برخی از آن ها مثل: خودشناسی در عرفان، خودشناسی در دین، خودشناسی در رفتار های اقتصادی و… هستند که بیشتر فلسفه دینی دارند. اما مهم ترین مبحث خودشناسی، خودشناسی در روانشناسی است که ما در این مطلب به آن میپردازیم.
چرا باید خود را بشناسیم؟
همان طور که می دانید هر آدمی یک نسخه بی نظیر و منحصر به فرد در تمام جهان هستی است؛ خود شناسی این امکان را می دهد که خود را با ۸ میلیارد انسان روی زمین مقایسه نکنیم و همانگونه که هستیم خودمان را دوست بداریم.
علاوه بر آن یکی دیگر از مزایا اصلی خودشناسی این است که از نقاط ضعف و قدرتتان آگاه می شوید و به دنبال آن مسیر دستیابی به اهدافتان برای شما راحت تر می شود.
در دنیای پیچیده و بی اساس امروز پاسخ به سوال من کی هستم یکی از گنج های با ارزش زندگی است.
اگر شما با روحیات، خلق و خو، افکار و رفتارتان آشنا باشید میتوانید در حالات مختلف عملکرد های بهتر و حساب شده تری از خود نشان دهید. با یک مثال این موضوع را بیشتر توضیح میدهیم.
یک فرد عصبانی را در نظر بگیرید او هیچ گاه از فرایند حاکم شدن خشم در درون خود اطلاعی پیدا نمیکند بلکه زمانی متوجه می شود که شروع به فریاد زدن کند. اما اگر همان فرد به تدریج به علل درونی عصبانیت خود پی ببرد می تواند بر آن مسلط شود و نسبت به کنترل آن اقدامی انجام دهد.
آیا خودشناسی امکان پذیر است؟
پاسخ این سوال به طور یقین بله است اما این که چگونه می توان این کار را انجام داد نیاز به تمرین بسیار دارد. البته ما در ادامه روش های آن را توضیح می دهیم اما به طور کل اولین و بهترین روش برای قدم گذاشتن در این راه یک کلمه جادویی است به نام چرا؟!
چرا ما به دنیا آمده ایم؟
چرا شغل فعلیمان را ادامه میدهیم؟
چرا زندگی می کنیم؟
چرا این کار را انجام دادیم؟
چرا این خصوصیات اخلاقی را داریم؟
چرا ازدواج کنیم؟
چرا به دنبال علاقیمان نمی رویم؟
چرا زندگی ما فقط باید محدود به تولد، رشد، تولید مثل و مرگ شود؟
و هزاران چرای دیگر که شما باید از خودتان بپرسید.
زمانی که شما بتوانید به تک تک چرا های درونتان جوابی منطقی و معقول بدهید و برای هر یک از آن ها بهترین راه حل را پیدا کنید میتوان گفت به خودشناسی رسیده اید.
سطوح خودشناسی در روانشناسی
اگر بخواهیم دنیای انسان را یک تقسیم بندی غیرمتعارف کنیم که تمامی دنیای روانی ما را شامل می شود به این صورت است:
۱-جهان اشکال
۲-جهان پشت پرده
۳-جهان اعماق
جهان اشکال
جهان اشکال و یا دنیای فیزیکی شامل تمام چیز هایی مادی ای است که در درون ما وجود دارد یعنی زندگی روزمریمان که کار کردن؛ تعهدات و وظایفان در آن انجام می شود.
تصویر روانی موجود از ما به وسیله ی شخصیت، آداب و رسوم و ارزش های انسانی که در ایم دنیا داریم شکل می گیرد.
جهان پشت پرده
در جهان پشت پرده انواع ترس ها، آسیب ها و عقده های ما قرار دارد این حس ها به گونه ای است که برای برخی از افراد طنین اندازه بوده و بر روی روابط اجتماعی او تاثیر میگذارد.
جهان اعماق
در زیر دنیای پشت پرده عمیق ترین جنبه ی روانی ما قرار دارد. جهان اعماق به گونه ای است که دارای دو ویژگی دو گانه است بخشی از تاریک و بخش دیگر آن روشن است.
ما انسان با توجه به نوع احساسات و اعمالی که داریم یکی از این دوقسمت را در درون خود روشن می کنیم.
خودشناسی در روانشناسی به کمک می کند تا بتوانیم قسمت تاریک درون خود را خاموش کنیم اعماق نورانی داشته باشیم.
قدم هایی برای نزدیک تر شدن به خودشناسی
۱-به شناخت علایق خود بپردازید.
۲-ارزش های اساسی زندگی را برای خود مشخص کنید.
۳-ویژگی های شخصیتی خود را بشناسید.
۴-برای خود هدف و یا اهدافی مشخص کنید.
۵-سبک زندگی درستی برای خود بچینید.
۶-روزانه دقایقی برای آرام کردن ذهن خود وقت بگذارید.
علل اصلی ناآرامی انسانها را باید در دو عامل نادیده گرفتن احساسات و اضطراب و وجدان سخت گیر جستجو کرد.
در صورتی که انسانها بتوانند احساسات اصیل خود را تجربه کنند و با شناسایی وجدان سخت گیر در جهت تغییر و تعدیل آن قدم بردارند به بهترین نحو ممکن میتوانند آرامشی پایدار را جایگزین اضطراب و ناآرامی خود کنند.
ما در زندگی به شکلی دایمی با دردها و فقدان های مختلف روبرو می شویم. اما اگر ظرفیت کافی برای مواجهه و هضم این دردها نداشته باشیم به راهکارهایی دفاعی برای فرار از دردها پناه خواهیم برد.
انسانها بر اساس اینکه از چه راهبرد یا دفاعی برای فرار از دردها، ناکامی ها و احساساتشان استفاده میکنند، به تیپ های مختلفی تقسیم می شوند.
برخی در لاک خود میروند و گوشه گیر می شوند، برخی خودشیفته و نمایشی،برخی شدیدا افسرده یا مضطرب میشوند.
برخی بدبین و شکاک؛ برخی شکننده و حساس(شخصیت مرزی)، برخی دو رو و ضداجتماعی و برخی وسواسی و دقیق و منظم.
در کارگاه خودشناسی هدف ما آشنایی با ریزه کاریهای شخصیت درونی خودمان و انسانهاست.
تمرین های خودشناسی برای رسیدن به کمال
نه گفتن را یاد بگیرید
اگر میخواید که به اهداف بزرگ خود در زندگی دست یابید باید نه گفتن را به خوبی تمرین کنید؛ نه گفتن همانند سایر مهارت ها احتیاج به تمرین دارد.
واکنش های ناخوداگاه انجام ندهید
شما با خودشناسی این توانایی را پیدا می کنید که بتوانید واکنش های خود را کنترل کنید، اما قبل از آن برای تمرین باید در شرایط استرس زا و نا آرام تلاش بر این داشته باشید که بتوانید خودتان را کنترل کنید و یک نفس عمیق بکشید.
عیب و نقص های خود را بشناسید
هیچ انسانی کامل نیست و تمامی ما دارای عیب هایی هستیم این که شما عیب های خود را بدانید اما هیچ کاری در جهت بهبود آن ها انجام ندهید فایده ای ندارد مهارت خود شناسی به شما کمک می کند تا با عیب های درونی خود مبارزه کنید.
انجام مراقبه و مدیتیشن
مدیتیشن جزو تمرین های اساسی و تاثیرگذار برای رسیدن به خودشناسی است به این صورت که زمانی که شما در حال مدیتیشن هستید بر روی تنفس خود متمرکز می شوید و افکار منفی از ذهن شما بیرون می رود. برای افراد مبتدی انجام این کار به مدت ۱۰ دقیقه کافی است، در مکانی آرام بنشینید و تعداد تنفس های خود را بشمارید.
تست خودشناسی با رویکرد روانشناسی
۱-از خود بپرسید که در حین انجام چه کاری انرژی بسیاری دارید و گذر زمان را احساس نمیکنید؟
۲-تصور کنید که بسیار خسته و بی حال هستید.
در این حین انجام چه کاری انرژی شما را باز میگرداند و دوباره سرحال می شوید؟
۳-به این فکر کنید از شغل فعلیتان و یا روابط عاطفیتان رضایتی ندارید اما نمی توانید آن ها را کنار بگذارید.
چه عاملی باعث این کنار نگذاشتن است؟
۴-اگر روزی درباره اخلاق و رفتارتان از کسانی که شما را میشناسند سوالی کنید به نظرتان چه پاسخی دریافت خواهید کرد؟
۵-تصور کنید امشب زمانی که خواب هستید شخصی که دارای نیروی اسرار آمیزی است می آید و تمام مشکلات شما را حل می کند.
صبح که از خواب بیدار می شوید اولین چیزی که تغیر آن را حس می کنید چه چیزی است؟
