فرهنگ سازی چیست و چه فایده ای دارد؟

 این جملات را در جاهای مختلف و از زبان بسیاری از مسولان تاکنون بارها و بارها شنیده­ اید؛ جملاتی که شاید امروزه تنها در قالب یک شعار فرو رفته اند و افراد تنها برای رفع مسئولیت و یا وظیفه خود آن را بر زبان جاری می­ کنند. اما کمتر نهاد و مسئولی است که به فکر این باشد که فرهنگ سازی را به مردم آموزش دهد. این در حالی است که فرهنگ به عنوان بنیاد اجتماع و هدف والای حرکت های انسانی، نماد انسانیت است. با این همه، تنها زمانی می توان گفت که فرهنگ، امری مثبت و سازنده و هدف والایی است که دارای ویژگی هایی باشد که از مهم ترین آن ها، بستر مناسب بودن برای تعالی و تکامل بشری است. براین اساس، می توان از فرهنگ مثبت و منفی یاد کرد و این گونه نیست که هر فرهنگی، ارزشی و مطلوب باشد. همین تفاوت های میان فرهنگ هاست که مسئله مهم فرهنگ سازی مثبت و ارزشی را در برابر فرهنگ های منفی و یا فرهنگ سازی های منفی و غیرمفید پدید آورد. براین اساس، هرگاه در این نوشتار از فرهنگ و فرهنگ سازی سخن به میان می آید مراد از آن فرهنگ ارزشی و مثبت است.
هنگامی که از فرهنگ سازی سخن به میان می آید، چنین برمی آید که فقدان این مسئله می تواند در جامعه آثار سویی به جا گذارد که نیازی به عنوان فرهنگ سازی خود را به عنوان دغدغه بر جامعه و اولیا و مسئولان آن تحمیل کرده است. چنان که از همین اصطلاح می توان دغدغه دیگری را نیز شناسایی و ردگیری کرد. به این معنا که یکی از مسایل و مشکلات هر جامعه وجود فرهنگ های غلط و نادرست در کنار بی فرهنگی گروهی دیگر است.
بنابراین مسئله فرهنگ سازی از دو جهت خود را بر جامعه و مسئولان آن تحمیل می کند و به عنوان یک مسئولیت و وظیفه مهم در حوزه جامعه پذیری خود را نشان می دهد. از جهتی فقدان فرهنگ استفاده از چیزی نیاز به فرهنگ سازی را توجیه می کند و از سوی دیگر وجود فرهنگی نامناسب، فرهنگ سازی مناسب را می طلبد.
در همین باره رومینا امیری، جامعه شناس و مدرس دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایمنا گفت: فرهنگ سازی به این معناست که آیتم­ ها و المان­ های فرهنگی که در جامعه نسبت به آنها توجه کمتری شده است را برای افراد دوباره یادآوری کنیم؛ چرا که فرهنگ، مفهومی است که از طریق اجتماعی شدن به افراد آموزش و انتقال داده می ­شود.
این جامعه شناس در ادامه می افزاید: پس از اینکه مفهوم فرهنگ به افراد جامعه آموزش و انتقال داده شد، در جامعه مکانیزمی به نام نظارت اجتماعی اعمال شکل می­ گیرد که وظیفه آن نظارت بر عملکرد همه افراد آن جامعه است، به این منظور که آنهایی که هنوز اجتماعی نشده اند و یا اجتماعی شدن آنها به طور کامل صورت نگرفته است، مورد توجه قرار گیرند و مفهوم فرهنگ­سازی دوباره به آنها یادآوری شود.
مدرس دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان ادامه داد: در سال­ های اخیر همواره این موضوع مطرح شده است که به جای اینکه دولت بخواهد در این باره هزینه های گزافی را متحمل شود، قبل از آن که جریان اجتماعی شدن افراد رخ دهد، فرهنگ سازی های لازم را در جامعه پیاده کند. به این معنا که آیتم ­ها و المان­ هایی که در فرهنگ ما جا افتاده است را از طریق رسانه های مختلف برای افرادی که اجتماعی شدن آنها به میزانی کندتر اتفاق افتاده است،  یادآوری کند.
امیری در ادامه افزود:  همچنین در برخی از مواقع، دولت از مفهوم فرهنگ سازی استفاده می کند تا برخی از مفاهیم و یا مواردی که به تازگی در جامه نفوذ کرده اند و هنوز برای افراد بیگانه هستند را در جامعه جا بیاندازد. بنابراین در این صورت است که یک شهروند آگاه در جامعه رشد و زندگی خواهد کرد.

فرهنگ سازی وظیفه کیست؟
به گفته این مدرس دانشگاه، فرهنگ­سازی و پیاده کردن مفهوم آن در جامعه یکی از کارهایی است که مدیران فرهنگی، رسانه ها و متخصصینی که در این زمینه درس خوانده اند، معلمان پرورشی و والدین باید آن را سرلوحه کار خود قرار دهند و در این زمینه فعالیت کنند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در زمینه فرهنگ سازی دولت نیز نقش بسیار موثر و گسترده ای را می تواند ایفا کند. برای مثال دولت با در نظر گرفتن نهادی به نام نهاد فرهنگ می تواند گام تاثیرگذاری به منظور فرهنگ سازی افراد در جامعه و رشد و بالندگی آنها بردارد.