پیش از این در مدخل مفاهیم: آلودگی هوا چیست؟ و همچنین در مدخل مفاهیم: شاخص کیفیت هوا چیست؟ به مفهوم آلودگی هوا و بکاربستن ضروریات پیشگیری و پزشکی مرتبط با آن پرداخته بودیم.

نمایه آلودگی هوا یا شاخص کیفیت هوا توسط سازمان‌های دولتی استفاده می‌شود تا به مردم اطلاع دهد که هوا در حال حاضر چقدر آلوده است یا پیش‌بینی می‌شود چقدر آلوده شود. 

اطلاعات نمایه آلودگی هوا یا یک شاخص کیفیت هوا با میانگین خوانش از یک سنسور کیفیت هوا به دست می‌آید که می‌تواند به دلیل ترافیک وسایل نقلیه، آتش‌سوزی جنگل‌ها یا هر چیزی که می‌تواند آلودگی هوا را افزایش دهد مرتبط باشد.

آلاینده‌های آزمایش شده عبارتند از: ازون، دی اکسید نیتروژن، مونوکسید کربن ، دی اکسید گوگردو غیره.

سلامت عمومی

خطرات سلامت عمومی با افزایش نمایه آلودگی هوا یا یک شاخص کیفیت هوا افزایش می‌یابد، به‌ویژه کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به مشکلات تنفسی یا قلبی عروقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این زمان‌ها، نهادهای دولتی عموماً مردم را تشویق می‌کنند که فعالیت بدنی را در خارج از منزل کاهش دهند یا حتی از بیرون رفتن به‌کلی خودداری کنند. استفاده از ماسک‌های صورت مانند ماسک‌های پارچه ای نیز ممکن است توصیه شود.

کشورهای مختلف شاخص های کیفیت هوای خود را دارند که مطابق با استانداردهای ملی کیفیت هوا است. برخی از این شاخص‌ها عبارتند از: شاخص سلامت کیفیت هوا (کانادا)، شاخص آلودگی هوا (مالزی)، و شاخص استانداردهای آلاینده (سنگاپور).

محاسبه شاخص کیفیت هوا

محاسبه  شاخص کیفیت هوا مستلزم آن است که غلظت آلاینده هوا در یک دوره مشخص از یک مانیتور یا مدل هوا به طور میانگین محاسبه شود. غلظت و زمان با هم نشان دهنده دوز آلاینده هوا است. اثرات بهداشتی مربوط به دوز معین توسط مطالعات اپیدمیولوژیک تعیین می شود.
آلاینده های هوا از نظر قدرت متفاوت هستند و عملکرد مورد استفاده برای تبدیل غلظت آلاینده هوا به  شاخص کیفیت هوا بر اساس آلاینده متفاوت است. مقادیر شاخص کیفیت هوای آن معمولاً دریک محدوده گروه بندی می‌شوند. به هر محدوده یک توصیف‌گر، یک کد رنگ و یک توصیه بهداشت عمومی استاندارد اختصاص داده شده است.

 شاخص کیفیت هوا می‌تواند به دلیل افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتر شود. به عنوان مثال، در هنگام ترافیک یا زمانی که آتش‌سوزی جنگل در سمت راست باد یا به دلیل آلاینده‌های رقیق نشده هوا رخ می‌دهد، هوای راکد که اغلب در اثر یک پاد سیکلون، وارونگی دما یا سرعت باد کم ایجاد می شود، باعث می شود آلودگی هوا در یک منطقه محلی باقی بماند که منجر به غلظت بالای آلاینده‌ها، واکنش های شیمیایی بین آلاینده‌های هوا و شرایط مه آلود می‌شود.

اطلاع‌رسانی برای پیشگیری

در روزی که انتظار می‌رود شاخص کیفیت هوا به دلیل آلودگی ذرات معلق افزایش یابد، یک سازمان مسئول در این باره ممکن است موارد زیر را توسط رسانه‌ها به مردم ارائه کند:

• به گروه‌های حساس مانند سالمندان، کودکان و کسانی که مشکلات تنفسی یا قلبی عروقی دارند توصیه کنید که از فعالیت در فضای باز خودداری کنند.
• برای تشویق اقدامات داوطلبانه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، استفاده از حمل و نقل عمومی را تشویق کنند.
• استفاده از ماسک برای جلوگیری از ورود ذرات ریز به ریه‌ها توصیه می‌شود.

در دوره‌ای با کیفیت بسیار پایین هوای سالم، مانند یک قسمت آلودگی هوا، زمانی که  شاخص کیفیت هوا نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض حاد ممکن است آسیب قابل توجهی به سلامت عمومی وارد کند، آژانس‌ها ممکن است از طرح‌های اضطراری استفاده کنند که به آنها اجازه می‌دهد با نهاد بالا دستی مشورت کرده و تعطیلی شهر را پیشنهاد دهند.

اکثر آلاینده‌های هوا دارای  شاخص کیفیت هوا مرتبط نیستند. بسیاری از کشورها ازن سطح زمین، ذرات معلق، دی اکسید گوگرد، مونوکسید کربن و دی اکسید نیتروژن را کنترل می‌کنند و شاخص‌های کیفیت هوا را برای این آلاینده‌ها محاسبه می‌کنند.