مجلس ختم، مراسم سوزاندن و همچنین مراسم تدفین از متداول‌ترین روش‌ها برای خداحافظی با اموات است. با این حال، با گسترش تکنولوژی و علوم زیستی، گزینه‌ی دیگری به وجود آمده که فعلا در کشورهای پیشرفته می‌توان آن را مشاهده کرد. گزینه‌ای به اسم کمپوست انسانی که نه تنها برای محیط زیست به شدت سودمند است، بلکه می‌توان از این تکنیک برای پیشرفت جوامع مختلف بهره برد. در این مقاله، ضمن معرفی کمپوست انسانی به صورت جامع، به شرح برخی از سوالات مهم که ممکن است در ذهن شکل گیرد پاسخ داده میشود.
کمپوست انسانی فرایندی است که به فعالیت مولکول‌های زیستی در بدن انسان خاتمه داده و از مواد ارگانیک و آلی به منظور تبدیل اجساد به خاک استفاده میشود. این شکل منحصر به فرد از فرایند تجزیه در ابتدا توسط کارشناسان تدفین کشور ایالات متحده‌ی آمریکا مطرح شد.
به طور مختصر، اجساد در یک سری کانتینرهای بدون هوا قرار گرفته و توسط انبوهی از ترکیبات یونجه و خاک اره پوشیده میشود. مواد آلی در این حالت به سرعت تجمع یافته و به طور طبیعی گرمای مطلوبی را تولید می‌کنند. به همین سبب، به جای استفاده از سوخت‌های فسیلی به منظور سوزاندن اجساد می‌توان از این روش برای تامین انرژی گرمایی بهره‌برداری کرد. به طور کلی، سوزاندن اجساد که در کشورهای اروپایی و آمریکایی رواج پیدا کرده به ۱۳۵ لیتر سوخت نیاز دارد. این پروسه نزدیک به ۲۴۵ کیلوگرم گاز CO2 را در اتمسفر آزاد می‌کند. با این حال، فرایند کمپوست انسانی موجب شده تا فرایند تجزیه‌ی جسد تا ۹۰ درصد پاکیزه‌تر از روند سوزاندن انجام شود. در حقیقت، پروسه‌ی کمپوست انسانی به شدت ساده است. کارکنان تنها نیاز دارند تا از گروهی از مواد آلی استفاده کرده و روی جسد قرار داده و سپس، به راحتی درپوش کانتینر را ببندند. گرمای ایجاد شده موجب میشود تا فعالیت میکروبی به شدت افزایش یابد. تقریبا در عرض یک ماه می‌توان یک محصول کمپوست انسانی را تهیه کرد. در کشورهای غربی این‌طور مرسوم شده تا خاکِ مورد نظر را در انتها به خانواده‌ی متوفی در صورت تقاضا برمی‌گردانند.
در بحبوحه‌ی بحران گرمایش جهانی، از فرایند کمپوست انسانی به شدت استقبال میشود؛ چراکه با تولید CO2 کمتر می‌توان جلوی تشدید بحران گرمایش جهانی را تا حد زیادی گرفت
در بحبوحه‌ی بحران گرمایش جهانی، از فرایند کمپوست انسانی به شدت استقبال میشود؛ چراکه با تولید CO2 کمتر می‌توان جلوی تشدید بحران گرمایش جهانی را تا حد زیادی گرفت. همچنین، محیط زیست به مراتب بهتری نسبت به قبل خواهیم داشت. از طرفی دیگر، این طرز تفکر که فرد پس از مرگ به یک جزء هر چند کوچک در طبیعت تبدیل میشود، خط فکری جالب و قابل تاملی است که تقریبا قابل پذیرش توسط انسان‌های غربی است. حداقل این مسئله که جسد سوزانده نشده و طی یک پروسه‌ی بیولوژیکی به خاک تبدیل میشود، از لحاظ روحی و روانی روی فرد و حتی خانواده‌ی متوفی تاثیر بهتری می‌گذارد.
نکته‌ی جالب اینجاست که فرآورده‌ی حاصل از فرایند سوزاندن، تنها خاکستر است که هیچ فایده‌ای به حال محیط زیست و حتی خانواده‌ی متوفی ندارد. با این حال اگر فرایند کمپوست انسانی در پیش گرفته شود، محصول نهایی خاک است. می‌توان از این خاک به منظور کوددهی به باغ و باغچه‌ها استفاده شود. در حال حاضر تنها در چهار ایالت کشور آمریکا پروسه‌ی کمپوست انسانی در لیست گزینه‌های تدفین وجود دارد. چهار ایالاتی که عبارتند از کولورادو، اریگون، ورمونت و واشنگتن.
کاترینا اسپید؛ اولین فردی که به فکر کمپوست انسانی افتاد
کاترینا اسپید، صرفا یک دانش آموخته‌ی علوم کشاورزی در دانشگاه کشور آمریکا بود که روی صنعت تدفین برای مدتی طولانی مشغول به کار بوده و همچنین تحقیقاتی را در پیش گرفته بود. یافته‌های این دانش آموخته در زمینه‌ی تدفین اجساد انسانی به شدت نا امیدکننده بود؛ از این بابت که صنعت تدفین در دنیای غرب به شدت گران قیمت و ناپایدار از لحاظ تعادل و توازن انرژی محسوب شد. اسپید در زمینه‌ی تحقیقاتی پای خود را فراتر برده و به بررسی فرهنگ جوامع مختلف پیرامون امر تدفین پرداخت. اسپید به نتایج بسیار گسترده‌ای دست پیدا کرد. با این وجود، او دریافت که دو روش تدفین در خاک و سوزاندن جسد، دو روش متداول برای افراد به منظور دفن مرده‌ها تلقی میشود.
اسپید با تحقیقات گسترده تلاش کرد با دانشمندان دانشگاه ایالت واشنگتن به خصوص در بخش علوم خاک همکاری کند. او در نهایت امر توانست تحقیقات آزمایشگاهی را ابداع کند تا باقی‌مانده‌ی یک جسد انسانی در نهایت به یک ماده‌ی خاک یا شبه خاک تبدیل شود؛ فرآورده‌ای که بتوان از آن برای مصارف کشاورزی استفاده کرد.
اسپید در نهایت توانست شرکت خودش را در این زمینه تحت عنوان Recompose تاسیس کند. شرکت اسپید توانست گزینه‌ی دیگری به مردم برای وداع با اموات‌شان فراهم کند. با وجود این‌که یک روش بسیار بدیع و نو در آمریکا روی کار آمد، مردمان ایالت واشنگتن به تدریج به روش کمپوست انسانی روی خوش نشان داده‌اند. البته ناگفته نماند که برای قانونی تلقی شدن کمپوست انسانی در جامعه‌ی آمریکا، اسپید تلاش‌های شبانه‌روزی خود را به کار گرفت تا شرکتش از بهار سال ۲۰۲۱ میلادی بتواند به صورت قانونی و بدون هیچ دردسری مشغول به کار شود. شاید اگر سعی و تلاش‌های کاترینا اسپید در آن سال‌ها نبود، همچنان کسی درباره‌ی کمپوست انسانی به فکر نمی‌افتد، چه برسد به تاسیس یک شرکت خصوصی که رسالتش بر مبنای این هدف قرار گرفته باشد. نام کاترینا اسپید در علوم زیستی ثبت جهانی شد و در ویکی‌پدیا صفحه‌ای به پاس زحماتش در زمینه‌ی گسترش فناوی علوم کشاورزی شکل گرفت.
ساز و کار کمپوست انسانی
برای کمپوست و تجزیه‌ی اجساد به چند عامل ساده نیاز است: اکسیژن، میکرو ارگانیسم و مواد آلی. البته مواد آلی خود دسته‌بندی بسیار گسترده‌ای دارند. این دسته از مواد را می‌توان از پس‌مانده‌ی خوراک، گیاهان و حتی باقی‌مانده‌ی جسد انسان‌ها هم کسب کرد. میکرو ارگانیسم‌ها این ضایعات و پس‌مانده‌ها را توسط آنزیم‌هایی که دارند شکسته و خرد می‌کنند. با این حال، کل این فرایند به اکسیژن نیاز دارد و به همین خاطر، اگر یک محیط خلا ایجاد شود، نمی‌توان فرایند کمپوست را انجام داد. یک مثال ساده پیرامون کمپوست را احتمالا همه تا به حال به چشم خود دیده‌اند. یک عدد موز سالم را تصور کنید. پس از چند روز، پوست موز به یک شکل و شمایل دیگر تبدیل میشود. این فرایند، یک نوع کمپوست محسوب میشود.
ایده‌ی کمپوست انسانی از دور بسیار زیبا و خلاقانه است اما در بطن کاری، یک پروسه‌ی چالش برانگیز به حساب می‌آید
البته برخی از کارشناسان عقیده دارند که لفظ کمپوست برای تجزیه‌ی انسان به خاک، صحیح نبوده و بهتر است به این فرایند در انسان، نو ترکیبی گفته شود. در حقیقت بر اساس این فرایند، مواد ناپایدار به یک مواد پایدار تبدیل شده و به مرور زمان به عناصر طبیعی تبدیل می‌شوند. هدف شرکتی مثل Recompose در این است تا متریال آلی و ارگانیک شامل اجساد انسانی به یک ماده‌ی ارگانیک پایدارتر تبدیل شود. به زبانی ساده‌تر، جسد انسان به چیزی تبدیل شود که دیگر به باقی‌مانده‌ی یک جسد شباهت نداشته باشد. ناگفته نماند که در جریان کمپوست انسانی، تغییرات در سطح مولکولی رقم زده میشود.
ایده‌ی کمپوست انسانی از دور بسیار زیبا و خلاقانه است اما در بطن کاری، یک پروسه‌ی چالش برانگیز به حساب می‌آید. برای نمونه ذخیره و انبار کردن اجساد در همان ابتدای پذیرش متوفی یک چالش مهم برای شرکت‌ها تلقی میشود؛ چراکه نمی‌توان اجساد را به همین راحتی در یک منطقه نگهداری کرده تا در نهایت نوبتشان برای انجام عملیات کمپوست سر برسد. کل پروسه بسته به شرایط جسد، محیط و همچنین پروتکل‌های شرکتی که این کار را انجام می‌دهد سه تا هفت هفته به طول می‌انجامد تا بدن انسان به طور کامل به خاک تبدیل شود. در کل پروسه‌ی کمپوست انسانی از مواد سمی مثل فرمالدهید، فلزات و همچنین چوب‌های فرآوری شده استفاده نمی‌شود.
آلکالین هیدرولیز؛ یک روند مشابه به کمپوست انسانی
قطع به یقین هر خانواده‌ای به این راحتی پذیرش نمی‌کند تا پروسه‌ی مرسوم تدفین را کنار گذاشته و جسد متوفی را طی یک پروسه‌ی تجزیه به خاک تبدیل کند. این مسئله موجب شد تا ضمن بررسی جوانب مختلف برای استفاده از رویکردهای دیگر، یک روش مشابه به کمپوست انسانی هم ارائه شود. کشور ایالات متحده‌ی آمریکا به یک پروسه تدفین، مجوز قانونی اعطا کرده تا مردم بتوانند به روشی کم هزینه شبیه به کمپوست انسانی با عزیزانشان خداحافظی کنند. این روش، آلکالین هیدرولیز خطاب میشود که یک مدل سوزاندن بر مبنای آب است. این فرایند تقریبا همان ایده‌ی کمپوست انسانی را دنبال می‌کند؛ یعنی تجزیه‌ی بقایای انسانی به مواد با ثبات دیگر. پروسه‌ی آلکالین هیدرولیز در ۱۹ ایالت کشور آمریکا انجام میشود.
در حال حاضر واشنگتن، تنها ایالتی است که دیگر تن به فرایند آلکالین هیدرولیز نمی‌دهد. دولت این ایالت از بهار سال ۲۰۱۹ میلادی، فرایند کمپوست انسانی را قانونی اعلام کرده است. با این‌که اسپید توانست کمپوست انسانی را به یک فرایند قانونی تبدیل کند، چند ایالت همچنان پروژه‌ی اسپید را با جدیت دنبال کرده تا اطلاعات بهتر و دقیق‌تری از این پروسه به دست آورند. در هر صورت، کمپوست انسانی نسبت به آلکالین هیدرولیز به مراتب بهتر است؛ چراکه هیدرولیز جسد به واسطه‌ی ماده‌ی آلکالین نیاز به دفع مواد شیمیایی دارد و به همین دلیل، آب‌های سطحی ممکن است آلوده شود. از آن سو، کمپوست انسانی نه تنها موجب آلودگی محیط زیست و آب‌های سطحی نمی‌شود، برای محیط زیست به دلایلی که قبلا به آن اشاره شد به شدت سودمند واقع میشود. جالب است بدانید که این سخت‌گیری‌ها بیشتر معطوف به کشور آمریکاست و کمپوست انسانی در کشورهای اروپایی به مراتب راحت‌تر مورد پذیرش دولت و مردم قرار گرفت. برای مثال جالب است بدانید که در کشور سوئد، پروسه‌ی کمپوست انسانی از سال ۲۰۰۵ میلادی قانونی اعلام شد.
تکلیف استخوان‌ها چه میشود؟
این مسئله شاید برای بسیاری جای سوال داشته باشد که چطور استخوان‌های یک انسان تجزیه میشود؟ به طور معمول حتی پس از چند سال سپری شدن از زمان مرگ یک فرد، استخوان‌هایش زیر خاک باقی می‌ماند. برای مثال می‌توان به فعالیت باستان‌شناسان اشاره کرد که با حفاری و یافتن استخوان‌های یک موجود تلاش می‌کنند تا هویت، قدمت و سایر پارامترهای مربوط به فسیل مورد نظر را شناسایی کنند. در فرایند کمپوست انسانی چه بر سر استخوان‌ها می‌آید؟ قبل از پاسخ به این سوال، باید درباره‌ی بخشی از ساز و کار این فرایند صحبت شود.
نمی‌توان ادعا کرد که طی کمپوست انسانی هیچ چیزی از انسان از لحاظ استخوانی باقی نمی‌ماند
محتواهای سیلندر به طور معمول در زمان کمپوست با یکدیگر مخلوط میشود تا باقی مانده‌ی استخوان‌های انسانی هم راحت‌تر شکسته و به قطعات کوچک‌تر تبدیل شود. پروسه‌ی ترکیب مواد تا حدی پیش می‌رود که اگر بدن انسان به طور کامل تجزیه شود، یک یارد مکعب خاک تولید میشود. تکنیک مخلوط‌سازی مواد طی ۳۰ روز انجام میشود و در این بازه، استخوان‌ها همان‌طور که گفته شد به تکه‌های بسیار کوچک تبدیل می‌شوند. بنابراین نمی‌توان ادعا کرد که طی کمپوست انسانی هیچ چیزی از انسان از لحاظ استخوانی باقی نمی‌ماند؛ چراکه سخت‌ترین بخش بدن انسان در حقیقت همان استخوان‌ها به شمار می‌رود. طی پروسه‌ی کمپوست انسانی، با خرد کردن استخوان به قطعات ریزتر تلاش میشود تا پروسه‌ی تجزیه‌ی استخوان‌ها جلو بیفتد. به زبانی ساده‌تر، اگر قرار باشد برای مثال استخوان طی ۳۰ سال به صورت کامل پودر شود، این مدت زمان با بهره‌برداری از روش کمپوست انسانی به نصف تقلیل پیدا می‌کند.
کمپوست انسانی در برابر دفن طبیعی
شاید این سوال برای مخاطبین متعدی شکل گرفته وقتی می‌توان به راحتی یک فرد را در خاک دفن کرد، چرا باید برای تهیه‌ی کمپوست انسانی اقدام کرد؟ آیا کمپوست انسانی مزیت‌هایی نسبت به دفن طبیعی دارد؟
در ظاهر، هر دو روش برای محیط زیست مطلوب بوده و ضرر و زیان‌هایی به دنبال ندارد. هر چند، برای تدفین می‌بایست از آرامگاه و اماکنی از این قبیل در سطح شهر استفاده کرد. بنابراین باید اماکنی این چنینی در سطح یا حاشیه‌ی شهر بنا شود. به همین دلیل از لحاظ زیبایی‌شناسی و لجیستیکی بهتر است روش دفن طبیعی هم به تدریج کنار برود تا شهر نمای بهتری پیدا کند. طبیعتا با محدود کردن محیط‌های قبرستانی می‌توان به زیبایی شهر کمک دو چندانی کرد. جدا از این مسئله، کمپوست انسانی در برابر دفن طبیعی مزیت آن‌چنان خاص دیگری ندارد. در هر دو مورد تجزیه‌ی انسانی به روشی صورت می‌گیرد که به محیط زیست صدمه‌ای وارد نمی‌شود. شاید حتی بتوان هزینه‌ی کمتری برای دفن طبیعی نسبت به تهیه‌ی کمپوست انسانی در نظر گرفت.
شرکت‌های انجام‌دهنده‌ی کمپوست انسانی
در حال حاضر چند شرکت به منظور تهیه‌ی کمپوست انسانی از اجساد تاسیس شده‌اند که به صورت قانونی مشغول به کار هستند. در این مطلب چهار شرکت معتبر در این زمینه معرفی میشود:
شرکت Recompose
اولین شرکت برای انجام فرایند کمپوست انسانی، شرکت Recompose به بنیان‌گذاری کاترینا اسپید است؛ همان فردی که در این زمینه فعالیت کرده و توانسته کاری کند تا کشور ایالات متحده‌ی آمریکا این فناوری را به رسمیت بشناسد. با مراجعه به وب‌سایت این شرکت می‌توان اطلاعات جامعی را درباره‌ی رسالت و پروسه‌ی کاری‌شان به دست آورد. این شرکت در واشنگتن احداث شده اما شعبه‌ی جدیدی در ایالت کلرادو بنا شده است. اسپید در نظر داشته تا ۳۲ کانتینر برای ابتدای کار در شرکت قرار داده شود اما بنا به گسترش ویروس کوید-۱۹ این تعداد به ۱۰ عدد رسید. این شرکت برای انجام کمپوست انسانی، ۵۵۰۰ دلار دستمزد دریافت می‌کند. شرکت با دریافت این مبلغ، تمامی روند کاری را به صورت خودکار انجام می‌دهد.
شرکت Return Home
مایکا ترومن، شرکتی به اسم Return Home را با الهام از شرکت اسپید تاسیس کرد تا پروسه‌ی کمپوست انسانی گسترش چشمگیری پیدا کند. این شرکت به منظور رقابت با شرکت اسپید، رقم یک پروسه‌ی کمپوست انسانی را نسبت به شرکت رقیب کمتر (۳۸۰۰ دلار) اعلام کرده است. این شرکت با ۶۵ کانتینر در واشنگتن مشغول به کار شده است. ترومن در نظر دارد تا بیزینسش را به کلرادو و کالیفرنیا هم گسترش دهد. برخلاف شرکت Recompose، شرکت ترومن بسته به مبلغی که دریافت می‌کند، تنها پروسه‌ی کمپوست انسانی را انجام داده و هزینه‌ی نقل و انتقال جسد به شرکت بر عهده‌ی خانواده‌ی متوفی است.
شرکت Herland Forest
این شرکت، هم جواز انجام تولید کمپوست انسانی و هم جواز انجام تدفین در خاک را کسب کرده است. شرکت هرلند برای انجام کمپوست انسانی ۳۰۰۰ دلار هزینه دریافت می‌کند که این مقدار هزینه، مثل شرکت Return Home تنها برای انجام پروسه است و برای نقل و انتقال باید هزینه‌ی جداگانه‌ای پرداخت شود.
شرکت Earth Funeral
این شرکت در حال حاضر در واشنگتن و اوریگون مشغول به کار است و اعضای این شرکت در تلاش هستند تا کربنی که از پروسه به دست می‌آید، به یک کربن خنثی و بدون سمیت برای محیط زیست تبدیل شود. با این حال، کل پروسه‌ی کمپوست انسانی در این شرکت ۴۵ روز طول می‌کشد. از طرفی دیگر، این حق انتخاب برای خانواده‌ها در نظر گرفته میشود که تا چه اندازه دلشان می‌خواهد خاک تولید شود. مابقی بازمانده‌ی متوفی در صورت تقاضا به خانواده برگردانده میشود تا در مراسم تدفین به روشی دیگر مورد استفاده قرار گرفته یا دفن شود. این شرکت برای انجام پروسه‌ی تولید کمپوست انسانی، ۴۹۵۰ دلار دریافت می‌کند. این رقم به منظور انجام تمامی فعالیت‌ها اعم از نقل و انتقال دریافت می‌گردد.
