سرمایه‌گذاری دقیق و هدفمند روی نیازهای بازار
گزارشی که مجمع جهانی اقتصاد در ارتباط با آینده مشاغل منتشر کرده، نشان می‌دهد تا سال 2025 نیمی از متخصصان فناوری اطلاعات نیاز به مهارت‌آموزی مجدد خواهند داشت. فناوری‌های جدید پدیدار و فناوری‌های قدیمی منسوخ می‌شوند که همین امر ضرورت تداوم یادگیری مجدد را برای متخصصان دو چندان می‌کند. در واقع فناوری‌های نوظهور، دنیای کار را متحول میکنند و نیروی کار را به‌سمت کسب مهارتهای جدید و پرطرفدار و منطبق با مشاغل آینده سوق می‌دهند. همچنین، عناوین شغلی و مسئولیت‌های جدیدی در سازمانها در جهت سودآوری و بهینه‌سازی منابع ایجاد می‌شوند. کسبوکارها به‌خوبی این موضوع را درک کرده‌اند که تحول دیجیتال و آموختن مهارتهای خاص برای حفظ کسب‌وکار اهمیت زیادی دارد. در همین ارتباط، سایت CXOToday با کارشناسان این صنعت صحبت کرده است تا مشخص شود کارفرمایان بیشتر به‌دنبال چه مهارتهایی هستند و کدام حوزه‌های فناوری در سال‌های آتی در اولویت هستند.
امنیت سایبری
امنیت سایبری از سال گذشته در صدر فهرست مهارتهای مهم قرار گرفته است. همه‌گیری باعث شد تا دنیای دیجیتال اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کند و حمله‌های سایبری رشد چشم‌گیری داشته باشند. امروزه، هکرها از شیوه‌های جدید برای به‌دست آوردن اطلاعات مهم و حساس استفاده میکنند. در شرایطی که نقض در زیرساخت‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی افزایش پیدا کرده‌اند و به همان نسبت تعداد حمله‌های سایبری بیشتر شده‌اند، کارشناسان با کمبود نیروهای متخصص در این زمینه روبرو هستند. امروزه، تعداد متخصصانی که توانایی دفاع از شبکه‌های سازمانی را دارند، جواب‌گوی نیازها نیست. این کمبود جهانی متخصصان امنیت سایبری، بازار پرتقاضایی را برای آنان ایجاد کرده است؛ به‌ویژه برای متخصصانی که مجموعه مهارتهای سطح بالایی هماهنگ با تحولات روز دنیای فناوری دارند.
راجش ماوریا (Rajash Maurya)، معاون منطقه‌ای هند و اتحادیه همکاری منطقه‌ای کشورهای جنوب آسیا (سارک)، در این خصوص می‌گوید: «خلاء مهارتهای مرتبط با امنیت سایبری همچنان یکی از نگرانی‌های اصلی مدیران ارشد امنیت اطلاعات (CISO) است، زیرا منجر به بروز حمله‌های سایبری و افزایش بارکاری کارکنان فناوری اطلاعات می‌شود و به مجرمان این فرصت را می‌دهد تا دست به حملات گسترده بزنند. در عین حال، گستره این تهدیدات به‌طور مداوم در حال تغییر است و همین امر نیاز به متخصصان ماهر را افزایش می‌دهد. هر سال کمبود افراد متخصص در این زمینه بر عملکرد سازمانها تاثیر منفی می‌گذارد و آن‌ها را وادار می‌کند با کمی تاخیر به سراغ نوآوری‌های دیجیتالی بروند تا زمانی‌که اطمینان حاصل کنند فناوری‌های نوین تهدیدی برای دارایی‌های آن‌ها نخواهند بود. بر اساس گزارش ISC2 برای پر کردن خلاء مهارتهای امنیت سایبری در سراسر جهان، به 3.12 میلیون متخصص نیاز است. از آن‌جایی که بسیاری از سازمانها تلاش میکنند تا افراد متخصص و بااستعداد را برای موقعیت‌های شغلی مهم خود در جهت کمک به مبارزه با این تهدیدات بیابند، تیمهای امنیتی با این چالش روبرو می‌شوند که خود را با دورنمای این تهدیدات در حال تغییر همگام کنند و توانایی مقابله با حمله‌های پیشرفته را داشته باشند».
پردازش ابری
مهارتهای ابری پرطرفدار هستند و افراد دارای گواهینامه‌های ابری بالاترین دستمزدها در دنیای فناوری اطلاعات را دریافت میکنند. کارشناسان اتفاق نظر دارند که دلیل اصلی نیاز به داشتن تخصص در رایانش ابری این است که این حوزه با تمام مهارتهای مهم فناوری اطلاعات هم‌پوشانی دارد. امروزه زیرساخت‌های ابرمحوری مثل AWS، Microsoft Azure، Google Cloud، Oracle Cloud و غیره، در تعامل با فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و زنجیره‌بلوکی، بازار کار خوبی برای متخصصان فراهم کرده‌اند و در مقیاس کلان تاثیر قابل تاملی بر دنیای اقتصاد داشته‌اند.
هاریشا پاتاجه (Hareesha Pattaje)، مدیرعامل شرکت Synechron، در این خصوص می‌گوید: «همه‌گیری ویروس کرونا باعث شد تا دنیای دیجیتال در دو سال گذشته پیشرفتهای قابل تاملی پیدا کند. همه‌چیز یک‌شبه مجازی شد. صنعت فناوری اطلاعات شاهد افزایش تقاضا برای فناوری‌هایی مانند رایانش ابری، مهندسی داده، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، علم داده و غیره بود. فناوری‌هایی همچون امنیت سایبری، زنجیره‌بلوکی و پرداخت‌های دیجیتال با افزایش تقاضا روبرو شدند و این موضوع همچنان ادامه دارد، زیرا فناوری‌های مذکور به کسبوکارها اجازه می‌دهند تا فعالیت خود را آغاز کرده یا از سر بگیرند و ارتباط خود را با مشتریان حفظ کنند. بیشتر این فناوری‌ها قبلاً اصطلاحات صنفی بودند، اما حالا بیشتر از هر چیزی اولویت دارند. اساساً، توصیه به متخصصان فناوری این است که قابلیت‌های خود را متناسب با پویایی این صنعت ارتقاء دهند و نوآوری مورد نیاز در این زمینه را پیش‌بینی کنند و از رقبا پیشی بگیرند.»
تحلیل داده‌ها و علم داده
همه‌گیری از میان برود یا ادامه پیدا کند، داده‌ها همچنان با رشد نمایی تولید می‌شوند تا به یکی از مولفه‌های تاثیرگذار بر عملکردهای سازمانها و دولت‌ها تبدیل شوند، زیرا مدیران به کمک این داده‌ها می‌توانند بر اساس واقعیت‌ها و روندها تصمیم‌گیری کنند. موسسه IDC پیش‌بینی کرده تا سال 2025 نزدیک به 163 زتابایت داده در جهان تولید می‌شود که 10 برابر بیشتر از داده‌های تولیدشده در سال 2016 است. تحلیل‌گران داده و دانشمندان داده افراد ارزشمندی هستند، زیرا سازمانها به متخصصانی نیاز دارند که بتوانند داده‌ها را ذخیره، پردازش و تجزیهوتحلیل کنند تا به سؤالات مهم پاسخ دهند و برای حل مشکلات و تصمیم‌گیری آگاهانه و پیش‌بینی‌های لازم از آن‌ها استفاده کنند. با این‌حال، سازمانها با کمبود متخصص در زمینه مدیریت و پردازش این داده‌ها که عمدتا فاقد ساختار هستند، روبرو هستند. تحلیل‌گران و دانشمندان داده در حال حاضر نقش بزرگی در صنعت مراقبت‌های بهداشتی در مبارزه با کووید 19 ایفا میکنند. تقریباً همه متخصصان معتقدند که علم داده و تحلیل داده، یک مهارت مهم خواهد بود، زیرا به سازمانها کمک میکنند استراتژی‌های درستی اتخاذ کنند و تنها روی موضوعاتی سرمایه‌گذاری کنند که گره‌ای از مشکلات جامعه باز می‌کند.
شارث سرینیواسامورتی (Sharath Srinivasamurthy)، مدیر تحقیقات راه‌حل‌های سازمانی و اقداماتی شرکت ICT، در این باره می‌گوید: «هم‌اکنون در صنعت فناوری اطلاعات، جنگ بر سر یافتن استعدادهای برتر حوزه دیجیتال در جریان است. سازمانها در چند سال اخیر، پروسه تحول دیجیتال خود را سرعت بخشیده‌اند و صنعت فناوری اطلاعات نیز به‌سرعت در حال پیشرفت است. تحلیل و مدیریت داده، ابر، اتوماسیون، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، عملیات مبتنی بر هوش مصنوعی و امنیت سایبری، مهارتهای برجسته‌ای هستند که مورد توجه هستند. علاوه بر این‌ها، فناوری‌هایی همچون «دوقلوهای دیجیتالی» اهمیت پیدا کرده‌اند. نسل چهارم انقلاب صنعتی در حال اجرا شدن در صنایع مختلف است و فناوری‌های مختلفی برای رسیدن به آن، تعریف شده‌اند. یکی از مفاهیم مهم انقلاب صنعتی چهارم، دوقلوی دیجیتال است. فلسفه دوقلوی دیجیتال، ایجاد یک رونوشت دیجیتالی و تصویری بسیار نزدیک به واقعیت، از کارخانه، مولفه‌ها، سیستم‌ها و فرآیندهای آن است تا تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، به‌صورت دقیق انجام شود. این‌کار از طریق جمع‌آوری داده‌ها به‌شکل خودکار، شبیه‌سازی و استخراج دانش، کنترل رفتارها و ارائه بازخورد مجدد به سیستم‌ها در دنیای واقعی است. همین امر افزایش تقاضا برای مهارتهای توسعه اپلیکیشن با استفاده از پلتفرم‌های جدید، چابک و دواپس را به‌همراه دارد. صنعت فناوری اطلاعات نه‌تنها روی جذب بهترین استعدادها از بازار سرمایه‌گذاری می‌کند، بلکه بخشی از سرمایه‌گذاری‌های خود را به مهارت‌آموزی مجدد نیروی کار در خصوص فناوری‌های دیجیتال اختصاص می‌دهد».
شبکه‌سازی و فناوری‌های بی‌سیم
شرکت سیسکو می‌گوید: «تعداد دستگاه‌هایی که به شبکه‌های محلی و گسترده متصل می‌شوند تا سال 2023 بیش از سه برابر جمعیت جهان خواهند بود. در سال‌های آتی، مهندس شبکه‌های بی‌سیم، سرپرست شبکه، مهندس امنیت شبکه‌های سیمی و بی‌سیم، توسعه‌دهنده نرم‌افزارهای موبایل مخصوص و نمونه‌های مشابه عناوین شغلی مهمی خواهند بود. گرایش به سمت دفاتر کار بی‌سیم و رشد توسعه برنامه‌های موبایل که امکان تعامل کاربران با شبکه‌ها از طریق مکانیز‌م‌های بی‌سیم را به‌وجود می‌آورند بازار سودآوری برای متخصصان این حوزه رقم می‌زند. برای سرآمد بودن در حرفه مهندس شبکه بی‌سیم، مهارتهای قدرتمند تحلیل و حل مسئله ضروری است و فرد باید در تمام جنبه‌های فناوری شبکه آگاهی داشته باشد. همچنین، آگاهی در ارتباط با تجهیزات بی‌سیم، استانداردها، پروتکل‌ها و معماری شبکه‌های محلی بی‌سیم (WLAN) می‌تواند مفید باشد؛ در نتیجه در این حوزه نیز شاهد مهارت‌آموزی مجدد و ارتقاء مهارتها خواهیم بود».
آناند پاتیل(Ananad Patil) ، مدیر ارشد مهندسی سیستم در شعبه هند شرکت سیسکو، می‌گوید: «با عبور از سال 2022، آموزش‌های مبتنی بر مهارت تنها راه پیش‌رو برای تحقق بخشیدن به تقاضای صنعت DeepTech و مقابله با چالش کمبود مهارتهای دیجیتال است. در محیط کار آینده، مهارت‌آموزی هم از نظر کارمندان و هم از نظر کارفرمایان یک اولویت است. برای آگاه ماندن از دورنمای دائما در حال تغییر دیجیتال باید بگوییم که امنیت سایبری، محاسبات ابری، دوآپس، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، تجزیهوتحلیل داده‌ها، زنجیره‌بلوکی و توسعه نرم‌افزار مخصوص دستگاه‌های همراه برخی از مهم‌ترین مهارتهای فناوری اطلاعات هستند که باید برای توسعه آن‌ها وقت گذاشت. از آن‌جایی که کسبوکارها در رویکرد خود بسیار داده‌محور و فناورمحور می‌شوند، به وجود متخصصان فناوری اطلاعات نیاز مبرمی خواهند داشت. در چنین محیطی که به‌سرعت در حال تغییر است، خلاء مهارتها خود را نشان می‌دهد».
توسعه نرم‌افزار و برنامه‌نویسی
بازار کار توسعه نرم‌افزار سریع‌تر از سایر مشاغل فناوری اطلاعات در حال رشد است. انتظار می‌رود مشاغل مرتبط با توسعه نرم‌افزارهای دسکتاپ تا سال 2028 تا 21 درصد و مشاغل توسعه نرم‌افزارهای سیار تا 28 درصد افزایش یابد. به‌طوری‌که، انتظار می‌رود بازار کار مشاغل مرتبط با دنیای برنامه‌نویسی بیشتر از دیگر حوزه‌های فناوری اطلاعات پررونق‌تر شود. افزایش تقاضا برای نرم‌افزارهای کامپیوتری و برنامه‌های تلفن همراه باعث این رشد می‌شود. به‌رغم چنین تقاضایی، تنها برخی از شرکت‌ها تیمهای بزرگ برنامه‌نویسی در حوزه موبایل دارند و دیگران مجبور به استخدام یا برون‌سپاری پروژه‌ها هستند. پایتون، جاوااسکریپت و سی‌شارپ از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در این زمینه هستند. البته به این نکته دقت کنید که کدنویسی یک مهارت مهم برای مهندسان شبکه نیز به‌شمار می‌رود. با افزایش پیچیدگی شبکه، نیاز به خودکارسازی پیکربندی و وظایف عملیاتی بیشتر می‌شود. همچنین، DevSecOps را داریم که مخفف توسعه، امنیت و عملیات است. DevSecOps در واقع رویکردی برای فرهنگ، اتوماسیون و طراحی پلتفرم است که امنیت را به‌عنوان یک مسئولیت مشترک در کل چرخه حیات فناوری اطلاعات یکپارچه می‌کند و کلید دستیابی به موفقیت در ارائه خدمات دیجیتال است.
رامان شارما، معاون بازاریابی محصولات و برنامه‌ها در شرکت DigitalOcean، می‌گوید: «کسبوکارها به یک مدیر قدرتمند و متخصصان باتجربه نیاز دارند تا آن‌ها را در این دوران چالش‌برانگیز و دائما در حال تغییر در مسیر درست نگه دارند. تقریباً همه صنایع و بخش‌ها در حال استخدام متخصصان هستند، اما آمار استخدام در صنعت فناوری اطلاعات بالاتر از صنایع دیگر است و انتظار می‌رود این روند ادامه پیدا کند. همچنین، باید تلاش بیشتری برای مدرن‌سازی و توسعه برنامه‌های آموزشی با تأکید بر نوآوری، علم و فناوری صورت بگیرد. به‌طور سنتی، کدنویسی، ساخت ویژگی‌ها و کار با افراد ماهر در تیمهای فنی برای استقرار و اجرای نرم‌افزار روی زیرساخت‌های مختلف است، اما موج جدیدی از فناوری‌ها مانند ابزارهای فارغ از سرور پای گروه جدیدی از متخصصان را به دنیای نرم‌افزار باز کرده است. همه افراد از طراحان و تحلیل‌گران داده گرفته تا کارآفرینان غیرفنی می‌توانند از این ابزارها برای ساخت نرم‌افزارهای مختلف استفاده کنند. از این‌رو، یکی از مفاهیم مهمی که در سال‌های آتی زیاد در مورد آن خواهیم شنید، «زیرساخت به عنوان کد» (Infrastructure as Code) است».
هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
از آن‌جایی که سازمانها به‌طور فزاینده‌ای از کلان‌داده‌ها برای تصمیم‌گیرهای داده‌محور استفاده میکنند، مهارتهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین پرطرفدار خواهند بود. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای شناسایی الگوها و روندهایی استفاده می‌شوند که انسان‌ها نمی‌توانند با استفاده از روش‌های قدیمی آن‌ها را ببینند یا پردازش کنند. هدف اصلی استقرار راه‌حل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی این است که ماشین‌ها یا سیستم‌ها را قادر می‌سازند تا بدون نیاز به کدنویسی ثابت کار کنند. در حال حاضر که تقریباً تمام شرکت‌ها کارمندانی دارند که از راه دور کار میکنند، اهمیت این دو فناوری بیشتر می‌شود. از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین می‌توان برای بهبود امنیت نقطه پایانی و حفاظت از داده‌ها و دستگاه‌های متصل به شبکه سازمانی استفاده کرد. با توجه به ظرفیت عظیم هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، تعجبی نیست که آن‌ها از محبوب‌ترین مهارتهای مورد توجه کارفرمایان و کارمندان باشد. متخصصانی که دانش عمیق در ارتباط با علم داده، آمار، پردازش داده‌ها و مهندسی نرم‌افزار دارند در آینده مشکلی از بابت یافتن کار نخواهند داشت.
آبهیجیت شانباگ (Abhijit Shanbhag)، مدیرعامل شرکت Graymatics، در این خصوص می‌گوید: «امروزه، استفاده از فناوری دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است و تقاضا برای مجموعه مهارتهای خاص فناوری اطلاعات روز‌به‌روز افزایش می‌یابد. فناوری‌هایی مثل خودکارسازی، هوش مصنوعی، تجزیهوتحلیل داده‌ها و اینترنت اشیاء، به مدیران سازمانها، تیمهای شاغل در حوزه لجستیک و حمل‌و‌نقل کمک میکنند عملکرد مجموعه تحت کنترل خود را حفظ کنند و از فناوری‌های هوشمند برای ردیابی وضعیت کالاها یا خدمات استفاده کنند. این فرصت بسیار خوبی برای متخصصان فناوری اطلاعات است تا مهارتهای خود را در زمینه ابر، هوش مصنوعی و تجزیهوتحلیل داده‌ها و پردازش ویدئویی افزایش دهند. توانایی ساخت الگوریتم‌های جدید، راه‌حل‌های هوش مصنوعی برای رفع نیازهای مختلف و افزایش انعطاف‌پذیری راه‌حل‌های ابری در کنار شبکه‌سازی، جزو مهارتهای کلیدی در رزومه‌های سال‌های آینده خواهند بود».
مدیریت پروژه
در دورانی که بلاتکلیفی و نابسامانی در انجام کارها بیداد می‌کند، مهارتهای مدیریت پروژه به تیم‌ها کمک میکنند کار ارزشمندی را به کارفرمایان خود ارائه دهند. چالش‌های زیادی وجود دارند که سازمانها برای تکمیل پروژه‌های خود با آن مواجه هستند، از جمله تکمیل به‌موقع پروژه و تطبیق آن با بودجه. این وظیفه مدیر پروژه است که استراتژی پروژه را تهیه، ابلاغ و اجرایی کند. کارشناسان بر این باورند که علاوه بر داشتن مهارتهای فنی، نحوه واکنش مدیر پروژه به تغییرات، تعیین انتظارات، رفع تضادها و ارتباط با مخاطبان حائز اهمیت هستند.
دکتر دینش بابو جایاگوپی (Dinesh Babu Jayagopi)، دانشیار حوزه علم داده و عضو هیئت علمی دانشگاه بنگلور هند، می‌گوید: «مهارتهای برنامه‌نویسی و تحلیل، جایگاه خاصی نزد دانشجویان سال اولی دانشگاه‌ها دارد. فارغ‌التحصیلان تازه‌کار که مشتاق هستند به‌عنوان متخصص علم داده در شرکتی مشغول به‌کار شوند، ابتدا باید مهارت برنامه‌نویسی خود را به کارفرمایان اثبات کنند. از این‌رو، داشتن یک پروژه قدرتمند در این زمینه کمک فراوانی به آن‌ها می‌کند. در خصوص زبان‌های برنامه‌نویسی، داشتن تجربه کاری در ارتباط با زبان‌های پایتون، سی، سی‌پلاس‌پلاس و جاوا مفید است. تجربه انجام پروژه در حوزه‌هایی مثل یادگیری ماشین، امنیت، دوآپس و رایانش ابری یک امتیاز مثبت به‌شمار می‌رود. یادگیری عمیق که عملکردهای پیشرفتهای ارائه می‌کند و پشته محاسباتی را در ابر و لبه بهینه‌سازی می‌کند، در سال‌های آتی به یک ضرورت تبدیل می‌شود. این حوزه نوظهور MLOps نامیده می‌شود که از دوآپس الهام گرفته شده است. علاوه بر داشتن یک رزومه خوب، شرکت‌ها به‌دنبال مهندسان پرشور و مشتاقی هستند که اطلاعات و دانش عمیقی در مورد پروژه‌هایی دارند که در رزومه خود ذکر کرده‌اند».
ذهنیت رشد (Growth Mindset)
در حالی‌که جهان سعی دارد از همه‌گیری کرونا به‌سرعت عبور کند و هنوز تصویری روشن از اتفاقات سال‌های آتی نداریم، بهترین کاری که در این برهه زمانی می‌توانیم انجام دهیم این است که سعی کنیم مهارتهای فردی خود را همسو با استراتژی‌های تجاری کنیم. همچنین، برخی مهارتهای نرم هستند که نام بردن از آن‌ها خالی از لطف نیست. به‌عنوان مثال، ذهنیت رشد، خلاقیت، مهارتهای ارتباطی، تفکر انتقادی و مدیریت، از مباحث مهمی هستند که نباید به‌سادگی از کنار آن‌ها عبور کنیم.
پریدی خیتان (Paridhi Khaitan)، مدیرعامل شرکت ProTeen، می‌گوید: «آینده هر صنعت مدرنی مستلزم به‌کارگیری استعدادهای برتر حوزه فناوری است که آشنایی خوبی با مهارتهای نرم داشته باشند. به زبان ساده، مهارتهای قرن بیست‌ویکم مجموعه‌ای مهم از دانش، عادات کاری و ویژگی‌های شخصیتی هستند که برای افراد حرفه‌ای که به‌دنبال یک شغل خوب هستند، ضروری است. کسب‌وکارهای بزرگ با تمرکز بر این مهارتها به واکاوی این موضوع می‌پردازند که آیا کارکنانی که قصد استخدام آن‌ها را دارند این توانایی را دارند تا به نیازهای آتی آن‌ها به‌درستی پاسخ دهند یا خیر. به‌همین دلیل، متخصصان فناوری اطلاعات باید روی این مجموعه مهارتها تمرکز کنند تا ضمن تکمیل قابلیت‌های فنی خود، به دارایی‌های ارزشمند شرکت‌شان تبدیل شوند. تخصص‌هایی مانند حل مسائل پیچیده، تفکر انتقادی و تصمیم‌گیری، از موارد ضروری تلقی می‌شوند، زیرا به متخصصان کمک میکنند تا بتوانند برای سناریوهای مختلف راه‌حل‌های کارآمدی ارائه کنند. قابلیت‌های دیگری مانند انعطاف‌پذیری و تحمل فشار روانی نیز ارزش زیادی دارند. این مهارتها بسیار مهم هستند، زیرا به افراد حرفه‌ای کمک میکنند تا خود را با خواسته‌های شغلی آینده و روندهای صنعت سازگار کنند».
نتیجه‌گیری
در حالی‌که همه مهارتهای ذکر شده در این مقاله برای پیشرفت در دنیای پس از همه‌گیری مهم هستند، 96 درصد شرکت‌ها در حال برنامه‌ریزی برای استخدام کارکنان جدید با مهارتهای مرتبط جهت تکمیل موقعیت‌های شغلی مربوط به تحلیل کلان داده‌ها در سال 2022 و بعد از آن هستند. همان‌گونه که سازمانها به سمت نیروی کار ترکیبی پیش میروند، واضح است که متخصصان ماهر همچنان نقش مهمی در رشد و پایداری در این دوران آشفته خواهند داشت.
