دوران سالمندی یکی از حساس ترین دوران هاست خصوصا اگر با تغییر خلق و خو همراه باشد د راین مقاله در مورد تغییرات سالمندان خصوصا نیازهای آنها مفصلا صحبت خواهیم کرد با مجله خانواده همراه ما باشید .
امروزه با توجه به بهبود شرایط بهداشتی، درمانی و افزایش شاخص امید به زندگی شاهد افزایش رو به رشد جمعیت سالمندان هستیم، بنابراین پدیده سالمندی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌است. سالمندان، دوران مهمی از زندگی است که با سیر طبیعی تغییرات فیزیولوژیکی و روانی همراه است. در افکار عمومی پیری با تصویر منفی تنهایی، بیماری، ناتوانی و از کار افتادگی همراه است ولی می‌توان با آگاهی از مراقبت‌های مربوط به این سنین و شناخت این دوره، بیماری و ضعف را به کمترین حد رسانده و دوران سالمندی سالمی داشته باشید. علاوه بر این برای حل تعارضات والد فرزندی در این دوران لازم است فرزندان آگاهی‌ها و درک خود را از دوران سالمندی افزایش دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تا پایان مطلب همراه باشید.
دوران سالمندی و سالمندان
امروزه درصد چشمگیری از جمعیت جهان را سالمندان تشکیل می‌دهند و با توجه به افزایش امید به زندگی در بسیاری از کشورهای جهان، شمار سالمندان افزایش یافته است. سالمند به فردی اطلاق می‌شود که بیش از 65 سال سن داشته باشد و ممکن است به علت عوارض ناشی از افزایش سن و تغییرات فیزیولوژیک نیاز به مراقبت و توانبخشی داشته باشد.
مطالب مرتبط:
پیدا کردن شغل بعد از 50 سالگی معضل یا فرصت برای سالمندان پر انرژی
سالمندی موفق، عوامل موثر در آن و ملاک های موفقیت در سالمندی +حقیقتی درباره ی پیر شدن موفق
شغل بعد از بازنشستگی، استفاده از دومین فرصت شغلی + پیشنهاد شغل
کنار آمدن با بازنشستگی , پیدا کردن شغل بعد از 50 سالگی + پیشنهادهای شغل بعد از بازنشستگی
سالمندان | سالمندی به عنوان یک فرصت یا تهدید
ناامیدی زمانی روی می‌دهد که فرد سالمند احساس کند تصمیمات نادرست زیادی در زندگی خود گرفته است و زمان به قدری کوتاه است که نمی‌تواند مسیر دیگری را به سمت انسجام پیدا کند. اما افرادی که از فرصت‌های خود به خوبی استفاده کرده‌اند، از دستاوردهای خود احساس کامل بودن و رضایت می‌کنند.
پر کردن اوقات فراغت و داشتن برنامه مشخص به سالمندان کمک می‌کند که این دوران را به خوبی سپری کنند و از بهداشت روانی خوبی برخوردار شوند. بین سلامت روان و اوقات فراغت سالمندان ارتباط مستقیمی وجود دارد. عدم فعالیت و نداشتن سرگرمی باعث می‌شود برخی افکار منفی و ناخوشایند گذشته در ذهنشان تداعی شود. مثلا سالمندانی که عزیزان و آشنایان خود را از دست داده‌اند، در اوقات بیکاری، فکر و ذهنشان درگیر مرگ و شکل گیری افکار ناامیدکننده می‌شود. ادامه چنین روندی می تواند آنها را به سمت ابتلا به افسردگی سوق دهد.
تغییرات سالمندان در دوران سالمندی
پیری با کاهش توانایی‌های ذهنی و جسمی همراه است که به تدریج با گذشت زمان روی می‌دهد البته این کاهش در افراد به دلیل تفاوت‌های زیستی و محیطی با شدت متفاوت روی می‌دهد. در ادامه برخی از این تغییرات را بررسی می کنیم:
1. تغییرات حسی سالمندان
سنین سالمندی با افت توانایی بینایی، شنوایی همراه است. بویایی و چشایی نیز ممکن است تا حدی تحت تاثیر قرار بگیرد. با تغییرات پوستی مانند چروک شدن و نازک شدن پوست افراد نسبت به درد و آسیب حساس‌تر می‌شوند.
2. عملکرد حرکتی سالمندان
افزایش سن با افزایش سطح چربی و کاهش قدرت عضلانی همراه است، بنابراین توانایی انجام حرکات پیچیده در فرد کاهش می‌یابد. مفاصل نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد به گونه‌ای که آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جسمانی مزمن در سالمندان است.
3. تغییرات جنسی سالمندان
تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی باعث می‌شود زنان و مردان محرک‌های بیشتری برای تحریک شدن و زمان بیشتری برای رسیدن به ارگاسم نیاز داشته باشند.
4. تغییرات در عملکرد شناختی
سالمندی مشکلاتی در حافظه و یادگیری را به همراه دارد. افزایش سن با کاهش توانایی سیستم شناختی همراه است. کاهش در حافظه فعال به خصوص بسیار مشهود است ولی حافظه رویدادی که مربوط به خاطرات فرد است کمتر آسیب می‌بیند. همچنین سالمندان ممکن است در بازیابی کلمات با مشکل رو به رو شوند.
5. تغییرات هیجانی سالمندان
سالمندان از نظر بهینه سازی عاطفه، یعنی توانایی به حداکثر رساندن هیجان مثبت و تعدیل کردن هیجان منفی بهتر می‌شوند. در دوران سالمندی مسئولیت‌های استرس زای زندگی زناشویی و شغلی کاهش می‌یابد. معمولا در این سنین افراد به درک هیجانی بیشتر می‌رسند و تعامل‌های مثبت بین زوجین افزایش پیدا می‌کند. در مقابل مقدار تعامل‌های اجتماعی و اندازه شبکه اجتماعی سالمندان معمولا کاهش پیدا می‌کند، ولی روابط عمیق‌تر می‌شوند. در این سنین افراد بیشتر از قبل با مرگ دوستان، همسر و خواهر برادرهای خود مواجه می‌شوند. داشتن ارتباط با فامیل و دوستان در این دوران سلامت آنان را پیش بینی می‌کند.
نیازهای سالمندان
سالمندی نیازهای فراوانی را به همراه دارد و اغلب این نیازها برای فرزندان و اطرافیان قابل درک نیستند به همین دلیل اغلب چاش‌های والد فرزندی در این دوران بیشتر از قبل بروز پیدا می‌کند. در واقع انتظارات والدین از فرزندان در این دوران بیش از حد می‌شود و فرزندان محدودیت‌هایی برای برآوردن آنها دارند. برخی از سالمندان به دوران کودکی خود برگشت دارند و اغلب رفتارهای همراه با لجبازی از خود بروز می‌دهند. توجه فرزندان به نیازهای آنان در این دوران می‌تواند راه‌حلی برای تعارضات آنها باشد. نیازهای سالمندان به مراقبت‌های جسمانی محدود نمی‌شود؛ نیازهای عاطفی، احتیاجات معیشتی، نیاز به تفریح و امنیت از جمله نیازهای دوران سالمندی است.
سالمندان | چالش های دوره سالمندی
اختلالات سالمندی
دوران سالمندی می‌تواند با اختلالاتی مانند اختلالات عصب شناختی (دمانس، آلزایمر، پارکینسون و ...)، افسردگی و اضطراب، اختلالات خواب همراه باشد. همچنین خطر خودکشی در سالمندی بیش از سایر گروه‌های سنی است که می‌تواند به دلایل مشکلات مالی، بیماری، سوگ یا افسردگی باشد. پس لازم است برای کاهش آسیب‌های سالمندی برنامه ریزی داشته باشیم.
تنهایی سالمندان
عدم توجه فرزندان و اطرافیان باعث می‌شود سالمندان احساس غم و اندوه کنند از طرفی از دست دادن دوستان و عزیزان و بازنشستگی باعث می‌شود که نتوانند دوستان جدیدی پیدا کنند. تنهایی با مشکلات روانی و احساسات مایوس کننده‌ای همراه است که منجر به افزایش مصرف داروهای آرام بخش و مسکن می‌شود.
نگهداری از حیوانات خانگی، شرکت در انجمن‌ها و خیریه‌ها به عنوان داوطلب، کارهای هنری، باغبانی و ایجاد نقش‌های جدید مانند به کار گیری تجربه در زمینه آموزش به جوانان می‌تواند به رفع تنهایی در آنها کمک کند.
دمانس در دوران سالمندی
دمانس یا زوال عقل اختلال مغزی است که اغلب در دوران سالمندی اتفاق می‌افتد و در آن فرد کارکردهای شناختی خود را از دست می‌دهد و به تبع رفتارهای متفاوتی نیز از خود بروز می‌دهد. سالمندان مبتلا عملکرد روزانه‌ی خود را از دست می‌دهند و برای بسیاری از کارها نیاز به مراقبت و کمک دارند. در این بیماری ادراکات، حافظه و توانایی استدلال و قضاوت کردن به شدت افت پیدا می‌کند. دمانس اغلب به دلیل افسردگی در دوران سالمندی، مصرف الکل، مشکلات تیروئیدی و کمبود ویتامین اتفاق می‌افتد و درمان آن گاه از طریق مصرف دارو ممکن می‌شود. ب
بیماری پارکینسون در سالمندان
پارکینسون در سالمندان بیماری است که بر اثر کاهش دوپامین در مغز اتفاق می‌افتد و مشکلات حرکتی فراوانی را به همراه دارد. شایع‌ترین نشانه‌ی این بیماری لرزش زیاد یک طرف بدن است و این لرزش هنگام استرس‌ها و فشارهای روانی افزایش می‌یابد. افراد مبتلا به پارکینسون در راه رفتن مشکل دارند و بسیار کند حرکت می‌کنند. افراد مبتلا اغلب تعادل ندارند و ممکن است هنگام راه رفتن ناگهان متوقف شوند و به اصطلاح قفل کنند. درمان‌های دارویی و درمان‌های عصب شناختی اغلب برای این بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بدرفتاری با سالمندان
انجام یا عدم انجام یک رفتار منفرد یا تکرار شده که باعث اذیت یا آسیب رساندن یا صدمه به یک فرد می‌شود. معمولا بد رفتاری از طرف افرادی که مراقب و یا نزدیکان سالمند هستند اتفاق می‌افتد. ناتوانی روحی و جسمی سالمند یا خسته شدن مراقب از جمله دلایل بد رفتاری است. انواع بدرفتاری عبارتند از:
بدرفتاری جسمانی: وارد کردن عمدی درد
بی توجهی جسمانی: برآورده نکردن عمدی یا غیرعمدی تعهدات مراقبت
بدرفتاری روانی: توهین‌های کلامی، تحقیر کردن، تهدید
سوء استفاده جنسی: تماس جنسی ناخواسته از هر نوع
سوء استفاده مالی: بهره کشی غیرمجاز از اموال یا منابع مالی
آزار اجتماعی: کناره گذاشتن اجباری از جامعه
سو رفتار پزشکی: فرآیند‌ها یا درمان‌های پزشکی بدون اطلاع و رضایت شخص
تبعیض سنی: عدم برخورداری سالمند از موقعیت خاص مانند امکانات شهری به اندازه یک جوان
خانه سالمندان
تصمیم به انتقال سالمند به خانه سالمندان چالشی بزرگ هم برای مراقب و هم برای سالمند است. مراقب به دلیل از دست دادن عزیزش و از طرفی به دلیل ناتوانی در نگهداری از او دچار استرس و غم می‌شود. فرد سالمند به دلیل از دست دادن استقلال و زندگی که یک عمر به آن عادت کرده است و کاهش تماس‌ها و دیدار‌ها به تدریج علائم افسردگی و اضطراب را نشان می‌دهد.
سعی کنید وضعیت او را بررسی کنید، مرتب به او سر بزنید. نظر او را درباره کیفیت خدمات و نحوه زندگیش در آن جا بپرسید و در صورت نارضایتی شکایت را به مسئول ارایه دهید.
سالمندی موفق
ترکیبی از عوامل برای داشتن سالمندی موفق مؤثر است. از جمله می‌توان به سلامتی و رضایتمندی از زندگی، توانایی مقابله با رویداد‌های فعلی، حفظ احساس مثبت به آینده، امید به زندگی، داشتن عملکرد شناختی مناسب، یادگیری چیزهای جدید، داشتن استقلال و فعالیت‌های اچتماعی مؤثر اشاره کرد.
افزایش شادی در سالمندان
سالمندان نیز مانند هر شخص دیگری احتیاج به تنوع و زندگی شاد دارند و عدم توجه به آن باعث بروز افسردگی و ناراحتی در سالمندان می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده حفظ سلامت جسمی درسالمندان ارتباط مستقیمی با سلامت روان آنها دارد. بنابراین می‌توان با حفظ سلامت جسمی سالمندان تا حدود زیادی از کناره گیری شان از زندگی عادی جلوگیری کرد. بهتر است اطرافیان به جای انجام دادن کارهای فرد سالمند به او کمک کنند تا او بتواند کارهایش را به تنهایی انجام دهد و از خود مراقبت کند. در این صورت احساس مفید بودن خواهد کرد. با توجه به این موارد راهکارهایی وجود دارد که با استفاده از آنها بتوان انزوا و افسردگی و اختلالات خواب را کاهش داد.
1. ورزش
ورزش یکی از راه‌های مهار افسردگی در دوران سالمندی است. فعالیت بدنی و ورزش روزانه علاوه بر پیشگیری از تحلیل جسمی باعث مهار افسردگی و احساس تنهایی می‌شود. اگرچه اکثر سالمندان با توجه به موقعیت سنی خود در انجام برخی فعالیت‌ها و ورزش‌های حرفه ای دچار محدودیت هستند ولی با انتخاب ورزش‌های مناسب با دوران سالمندی از جمله پیاده‌روی، تمرینات تنفس، حرکات آرام‌سازی باعث افزایش شادابی در آنها می‌شود. همچنین برنامه‌ریزی برای برقراری ارتباط‌های دوستانه در منزل یا خارج از خانه در تقویت روحیه اجتماعی سالمندان بسیار مفید است.
2. مراقبت کردن از کودکان
بیشتر افراد گمان می‌کنند که سپردن مسئولیت نگهداری و مراقبت از کودکان یا نوه‌ها به پدر و مادر سالمند خود، آنها را دچار زحمت می‌کنند. به همین دلیل از این کار خودداری می‌کنند در صورتی که این مسئولیت می‌تواند در فرد سالمند حس مفید بودن را القا می‌کند.
3. یادگیری مهارت‌های جدید
بسیاری از والدین سالخورده ما در استفاده از برخی وسایل مانند تلفن همراه یا کامپیوتر دچار مشکل هستند. ما این قبیل کارها را برای آنها انجام می‌دهیم بهتر است کمی وقت بگذاریم و این کار را به عنوان یک مهارت جدید به آنها آموزش دهیم. افراد سالمند خود نیز می‌توانند مهارت‌های جدیدی کسب کنند. شرکت در کلاس‌های مختلف آموزشی، یادگیری رایانه و… هر یک می‌توانند به عنوان یک مهارت جدید فرد سالمند را به صورت فعال در جریان زندگی قرار دهد.
4. فعالیت‌های اجتماعی
علاوه بر فعالیت‌های شناختی و رفتاری که بیشتر فعالیت‌های فردی را شامل می‌شود، برنامه زندگی فرد سالمند باید طوری باشد که او همچنان با اجتماع و مردم در ارتباط باشد. شرکت در مسافرت‌های گروهی همچنین دید و بازدید از گروه دوستان و خانواده می‌تواند فرد سالمند را همچنان در جمع مردم قرار دهد. برای جلوگیری از افسردگی در سالمندان تاکید و توجه بر قابلیت‌ها و توانایی‌های آن‌هاست تا خود را از محیط پیرامون خود دور نبینند و سالمندی خود را با از کارافتادگی هم معنا ندانند.
5. شرکت در فعالیت‌های خیریه
توانایی کمک به دیگران و مفیدبودن در این زمینه حسی است که همواره در افراد مختلف جامعه وجود دارد. انجام فعالیت‌های خیریه باعث می‌شود فرد سالمند همچنان خود را در جریان طبیعی جامعه حس کند و احساس فعال بودن داشته باشد.
در فعالیت‌های خود سالمندان را شریک کنید
احساس تعلق افراد با سن رشد نمی‌کند. افراد مسن‌تر از پیوند و مشارکت شان در گروه‌هایی که برای آنها سازماندهی شده است، احساس رضایت می‌کنند. اما احساس وابستگی آنها در صورتی تقویت می‌شود که در جامعه‌ای مشارکت داشته باشند که به خاطر سن دسته بندی نشده باشد. بهتر است آنها را به انجام فعالیت‌های جامعه دعوت کنید و اجازه دهید انتخاب کنند.
سخن آخر
نباید با سالمندان به گونه ای رفتار کرد که آنان احساس بی‌کفایتی و بی‌اهمیتی کنند یا مورد بی‌مهری قرار بگیرند. سعی کنید آنها را درک نمایید. با توجه به تغییرات جسمانی توانایی آنها در برخی امور مانند یک جوان نیست، اما طرد کردن سالمندان بیشترین ضربه را به آنها وارد می‌کند. ملاقات‌ها و برنامه‌های خانوادگی را به گونه ای تنظیم کنید که با توانایی آنها هماهنگ باشد. زندگی با سالمندان نیز برای مراقبات خستگی و چالش‌هایی را به همراه دارد. قبل از آن که ناراحتی خود را به آنها انتقال دهید با دریافت مشاوره خانواده در صدد حل مسائل برآیید.
