آسیب فضای مجازی بر خانواده
در ادامه با چند نوع از مهم ترین آسیب هایی که فضای مجازی بر نهاد خانواده می گذارد آشنا می شوید:1-عدم نظارت والدین و دوری اعضای خانواده از یکدیگر
چرخ زدن در فضای مجازی با آزادی غیر قابل کنترلی همراه است. این آزادی در سنین کودکی و نوجوانی می تواند آسیب زننده باشد. ناآگاهی و نابلدی والدین در استفاده از فضای مجازی باعث شده بچه ها بدون ناظر بیرونی در این فضا گشت و گذار کنند. همین امر ممکن است باعث کنکجاوی بیش از حد و ورود به بخش های ممنوعه در اینترنت شود.مهم ترین ویژگی ای که از دوران پیش از اینترنت به یاد می آورید چیست؟ احتمالا صمیمیت در خانواده ها و مهمانی های شلوغ مهم ترین ویژگی دوران قبل از اینترنت باشد. امروزه تمام اعضای خانواده از بزرگ تا کوچک آنقدر درگیر فضای مجازی شده اند که دیگر فرصتی برای با هم بودن ندارند. دور شدن اعضای خانواده از هم باعث سردی روابط و از بین رفتن گفت و گوهای همدلانه می شود. در این فضای سرد مشکلات خانواده بیش از پیش نمایان می شوند و کسی برای حل آن ها اقدام نمی کند.
2-جذب شدن به ارزش های بیگانه و عدم بلوغ
از آنجایی که فناوری اینترنت از غرب به کشورهای شرقی ورود یافته است، ارزش های غربی نیز بدین وسیله وارد جوامع اسلامی و شرقی شده اند. ارزش هایی مانند مصرف گرایی، روابط آزاد، خودخواهی، تنوع طلبی و ... که عمدتا با ارزش های ایرانی اسلامی در تقابل هستند. این ارزش ها بیشتر از همه گروه نوجوان را به خود جذب می کنند. نوجوانان که هنوز هویت تثبیت شده ای ندارند توسط این ارزش ها سردرگم خواهند شد.سنین نوجوانی و ابتدای جوانی بهترین سنین برای یادگیری مهارت های زندگی هستند. والدین در این سنین باید مهارت هایی از جمله مسئولیت پذیری، ارتباط موثر، مهارت های اقتصادی و مهارت های اجتماعی را به فرزندان خود بیاموزند. متاسفانه با گسترش فضای مجازی این مهارت ها نادیده گرفته شده اند و به همین دلیل نسل جدید رشد روانی کافی را در محیط خانواده پیدا نمی کند.
3-آسیب های جسمانی
یک جا نشستن و استفاده مداوم از تلفن همراه یا لب تاب باعث آسیب جسمانی و بیماری های جسمی می شود. در ادامه با برخی از این بیماری ها آشنا خواهید شد:- بیماری های ستون فقرات: پایین نگه داشتن سر به مدت طولانی باعث ایجاد فشار اضافی بر ناحیه ستون فقرات و گردن خواهد شد. امروزه بسیاری از بیماری های ستون فقرات به استفاده طولانی مدت از موبایل مربوط می شوند.
- مشکلات بینایی: نگاه کردن به نور مصنوعی در طولانی مدت باعث مشکلات بینایی، ضعیف شدن چشم و در نهایت خشکی چشم می شود.
- چاقی: اکثر افرادی که از بیش از اندازه از فضای مجازی استفاده می کنند دچار کم تحرکی و مشکلات چاقی می شوند. پژوهش ها نشان داده شیوع دیابت نیز در این نوع افراد بیشتر دیده می شود.
- بیماری های دست: دست گرفتن بیش از اندازه گوشی می تواند به مشکلات دست همچون التهاب انگشت های دست و تاندون ها منجر شود. اگر مجبورید به طور مداوم موبایل دست بگیرید احتمالا شکل انگشت کوچک دست شما تغییر کرده. این روند در آینده مشکل ساز خواهد بود.
- نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی مدت پشت لب تاب یا گوشی باعث به وجود آمدن این مشکلات می شود: کمردرد، کشیدگی مهره های گردن، دیسک کمر، کندی عملکرد مغز.
4-آسیب روانی
پژوهش های مختصصین حوزه سلامت روان نشان داده استفاده طولانی مدت از اینترنت و فضای مجازی باعث آسیب به روان افراد می شود. این پژوهش ها تایید کرده که معتادان فضای مجازی بیشتر از سایرین دچار بیماری های روان می شوند.- افسردگی: انزوای اجتماعی، نارضایتی از خود، مقایسه خود با دیگران و در نهایت دریافت پیام های منفی در فضای مجازی از مهم ترین علل بروز افسردگی در کاربران اینترنت می باشد.
- استرس: فشار روانی دلیل اصلی استرس است. استرس یا اضطراب واژه ای است که احتمالا این روزها به شکل مداوم با آن برخورد داشته اید. یکی از دلایل اضطراب در زندگی امروز حضور بیش از حد در فضای مجازی می باشد.
- مشکلات رفتاری: کودکان و نوجوانانی که درگیر اعتیاد اینترنتی هستند مشکلات رفتاری، ناسازگاری و قلدری بیشتری نسبت به سایر بچه های همسال از خود نشان می دهند.
- خودشیفتگی: افرادی که در فضای مجازی مدام با استقبال مخاطبان روبه رو می شوند پس از مدتی ممکن است دچار خود شیفتگی و اعتماد به نفس کاذب شوند.
- اختلالات خواب: یکی از اختلالات روان ناشی از استفاده بیش از حد از فضای مجازی، مربوط به حوزه خواب می شود. خواب یکی از ارکان اساسی در زندگی انسان هاست. زمانی که عملکرد خواب دچار مشکل شود بیماری های روان بروز پیدا می کند و کارکرد روزانه فرد پایین می آید.
5-فحشا و سو استفاده جنسی و خیانت اینترنتی
فضای آزاد اینترنت همواره با آسیب های جنسی همراه است. کودکان که هنوز اطلاعات کافی در این باره ندارند به یک باره با فضایی مملو از این نوع موضوعات مواجه می شوند. این امر رشد سالم جنسی را مختل کرده و باعث بروز فحشا خواهد شد. دیدن محتواهای جنسی، دسترسی آسان به محتوای پورنوگرافی و رابطه بدون مرز با جنس مخالف نه تنها رشد جنسی افرد را مختل می کند بلکه حتی باعث سو استفاده های جنسی از افراد کم سن و سال خواهد شد.آسیب های فضای مجازی تنها به کودکان و نوجوانان مربوط نمی شود. والدین و زوج های جوان نیز ممکن است دچار این آسیب ها شوند. مشغولیت مداوم به فضای مجازی باعث می شود زوج ها از هم فاصله بگیرند و طلاق عاطفی اتفاق بیفتد. علاوه بر این فضای مجازی بستر مناسبی را برای بروز خیانت های اینترتی فراهم می کند. این خیانت ها ممکن است عاطفی(به شکل درد و دل) یا جنسی (سکس چت) باشند.
6- اعتیاد اینترنتی و انزوا طلبی
اعتیاد اینترنتی نیز یکی دیگر از معضلات فراگیر شدن فضای مجازی است. اعتیاد به اینترنت در واقع یعنی وابستگی بیش از حد به فضای مجازی. افردی که درگیر این نوع اعتیاد می شوند برای فرار از زندگی واقعی به زندگی مجازی روی می آورند و روزانه بیش از 5 ساعت از وقت خود را صرف حضور در فضای مجازی و شبکات اجتماعی می کنند. اعتیاد به فضای مجازی یک اعتیاد رفتاری است که باعث افت عملکرد فرد در تحصیل، کار و روابط اجتماعی در دنیای واقعی خواهد شد.انسان موجودی ذاتا اجتماعی است این یعنی از همان ابتدای تولد تمایل دارد میان جمع قرار بگیرد و از تنهایی دوری کند. متاسفانه فضای مجازی با اجتماع غیر حقیقی ای که ایجاد می کند، می تواند تنهایی کاذب را وارد زندگی انسان کند. انسان امروز از اجتماعات واقعی گریزان است با این وجود همچنان به صورت ذاتی دوست دارد میان جمع قرار گیرد. این آسیب می تواند اثرات منفی جبران ناپذیری بر زندگی انسان داشته باشد از جمله افسردگی، مشکل در ارتباطات اجتماعی، خودخواهی و اخلال در عملکرد روزانه.
راهکارهایی برای کاهش آسیب فضای مجازی
حال که با آسیب های فضای مجازی بر نهاد خانواده آشنا شدید می توانید به سراغ راهکارهایی برای کاهش این آسیب ها بروید. در ادامه با 7 روش موثر برای کاهش آسیب های فضای مجازی آشنا خواهید شد. به کارگیری این تکنیک ها به شما کمک می کند فضای امن تری را در اینترنت برای خود و خانواده خود ایجاد کنید.1-الگودهی مثبت و ارائه جایگزین
بخشی از یادگیری انسان ها به وسیله مشاهده رفتارهای دیگران حاصل می شود. به این روش از یادگیری، الگوگیری می گویند. آموزش از طریق الگودهی یک آموزش غیر مستقیم است. هنگامی که فرزند شما مشاهده کند شما به صورت مداوم پای گوشی هستید احتمالا همین رفتار را به صورت تقلیدی بروز خواهد داد. پس اولین راه و موثر ترین راه برای استفاده موثر از فضای مجازی این است که الگوی خوبی برای خانواده خود باشید. علی الخصوص افراد کوچتر و فرزندان. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.یکی از بهترین راه های برای کاهش یا حذف یک رفتار نا مطلوب ارائه یک جایگزین مناسب است. اگر فرزند شما برای ارتباط با دوستانش محجبور است مدام پای گوشی بنشیند از او بخواهید که با دوستناش بیرون برود یا آن ها را به خانه دعوت کند. اگر فرزند شما صرفا برای تفریح به فضای مجازی مراجعه می کند او را به پارک، شهربازی، رستوران و تفریح های واقعی ببرید. نکته مهم این است: جایگزینی که ارائه می دهید باید لذت بخش و انگیزه دهنده باشد. مثلا اگر به فرزندتان بگویید به جای چرخیدن در شبکات اجتماعی برود درس بخواند احتمالا قبول نخواهد کرد چرا که درس خواندن یک جایگزین لذتبخش برای بچه ها نیست.
2-آسیب های فضای مجازی بر خانواده | گفت و گو و برنامه ریزی
گفت و گو بهترین روش برای اصلاح رفتار در نوجوانان است. نوجوان دوست دارد که به عنوان یک فرد بالغ و بزرگسال با او رفتار کنید نه مثل یک بچه. بنابراین از روش گفت و گو به جای نصیحت کردن استفاده کنید. توجه کنید که گفت و گو یک مکالمه یک طرفه نیست. شما باید در حین صحبت کردن، به حرف های فرزند خود گوش دهید و به محتوای صحبت او هم توجه کنید.اگر فرزند شما به واسطه استفاده بیش از حد از فضای مجازی دچار افت تحصیلی شده تکنیک های برنامه ریزی را به او آموزش دهید. از او بخواهید که زمان خود را مدیریت کند و برای کارهای خود برنامه ریزی داشته باشد. در برنامه ریزی خود زمانی را برای درس خواندن، زمانی را برای بودن در جمع خانواده و زمانی را برای استفاده از اینترنت اختصاص دهد.
3-استفاده موثر از اینترنت و افزایش سواد رسانه ای
به فرزند خود استفاده موثر از فضای مجازی را آموزش دهید. مثلا از او بخواهید یک مهارت را به کمک اینترنت یاد بگیرد و سپس او را مورد تشویق قرار دهید. بدین طریق شما می توانید چرخ زنی های بیهوده در اینترنت را کاهش دهید و آن ها را به یک فعالیت موثر تبدیل کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه اینترنت برای کودکان کلیک کنید.یکی از دلایل آسیب دیدن بچه ها در فضای مجازی استفاده بدون نظارت از اینترنت است. اگر می خواهید استفاده فرزند خود را کنترل کنید باید آگاهی و توانایی خود را در استفاده از فضای مجازی بالا ببرید. علاوه بر این شما نیاز دارید که سواد رسانه ای خود را در مواجهه با رسانه ها تقویت کنید.
