از آنجا که نشانه‌های آلرژی در دستگاه تنفسی فوقانی که به نام"ورم غشاء مخاطی بینی یا Allergic Rhinitis نیز شناخته می‌شود، بسیار شبیه به نشانه‌های سرماخوردگی هستند (آبریزش بینی، چشم‌های اشک‌آلود، سرفه، گرفتگی بینی، عطسه)، افتراق آنها می‌تواند دشوار باشد. با این حال، نشانه‌های دیگری نیز برای آلرژی وجود دارند. سوالات زیر را از خودتان بپرسید:
- آیا به نظر می‌رسد که کودک شما همواره سرماخوردگی دارد؟ (سرماخوردگی‌ها معمولا ظرف یک هفته تا 10 روز بهبود می‌یابند. اما آلرژی‌ها اینگونه نیستند.)
- آیا بینی کودک شما همواره گرفته است یا همواره آبریزش بینی دارد؟
- آیا او دائما بینی‌اش را تمیز می‌کند یا بالا می‌کشد (همان چیزی که توسط پزشکان، "سلام آلرژیک" خوانده می‌شود)؟
- آیا مخاطی که از بینی او خارج می‌شود، شفاف و رقیق است (نه مخاطی غلیظ با رنگ مایل به زرد یا سبز)؟
- آیا به نظر می‌رسد که بیش از حد عطسه می‌کند؟
- آیا چشم‌های او می‌خارند، قرمز یا پر از اشک هستند؟
- آیا پوست زیر چشم‌های او تیره، ارغوانی یا آبی به نظر می‌رسد (پزشکان به این حالت، "درخشش آلرژیک" می‌گویند)؟
- آیا او از طریق دهان نفس می‌کشد؟
- آیا سرفه‌های خشک دارد؟
- آیا پوست او، تحریک شده یا جوش‌های قرمز و خارش‌دار زده است؟
اگر پاسخ شما به یک یا چند مورد از سؤالات فوق مثبت بود است، احتمال زیادی وجود دارد که کودک شما نسبت به یکی از چیزهای محیط اطرافش، آلرژی داشته باشد. همچنین کودکانی که آلرژی بینی داشته باشند، احتمال بیشتری می‌رود که به عفونت‌های گوش، آسم و عفونت‌های سینوس مبتلا شوند.
چه چیزی منجر به بروز آلرژی می‌شود؟
آلرژی در واقع یک واکنش ویژه ایمنی به یکی از مواد موجود در محیط است. هنگامی که کودکِ مبتلا به آلرژی با یکی از این مواد، که به نام "آلرژی‌زا" یا "آلرژن" شناخته می‌شوند، تماس پیدا کند. خواه از طریق لمس، تنفس، خوردن یا تزریق، بدن او این ماده آلرژی‌زا را به عنوان یک مهاجم خطرناک شناخته و هیستامین و دیگر مواد شیمیایی را برای مبارزه با آن آزاد می‌نماید. این مواد شیمیایی موجب تحریک بدن شده و نشانه‌هایی همچون آبریزش بینی، عطسه، خارش و سرفه را ایجاد می‌کنند.
مواد که می‌توانند آلرژی‌زا باشند عبارتند از: غذا، داروها، حشرات، بقایای بدن و پوست حیوانات، بندپایان خانگی و موجودات بسیار ریز که در همه خانه‌ها یافت می‌شوند، قارچ و کپک، و گرده‌های گل‌ها و گیاهان. آلرژی بسته به نوعش، می‌تواند نشانه‌های تنفسی (رینیت آلرژیک)، نشانه‌های پوستی (مانند اگزما)، یا مشکلات روده‌ای (مثلا نفخ یا اسهال در اثر آلرژی‌های غذایی) ایجاد نماید.
مهم‌ترین مواردی که می‌توانند منجر به آلرژی بینی در کودک شما شوند، عبارتند از:
- بندپایان خانگی: ارگانیسم‌های بسیار ریز و میکروسکوپی که از بقایای پوست انسان تغذیه می‌کنند (تقریبا 85% از کسانی که از آلرژی رنج می‌برند، نسبت به بندپایان خانگی آلرژی دارند).
- بقایای بدن و پوست حیوانات: همان لکه‌های ریز، سفیدرنگ و شوره‌مانند (شوره پوست یا موهای ریخته) بر روی گربه‌ها، سگ‌ها و دیگر حیوانات بامزه خانگی.
- گرده‌ها: خصوصا از درخت‌ها، چمن‌ها و علف‌های هرز.
- قارچ‌ها و کپک‌ها: قارچ‌هایی که در محیط‌های خیس و نمدار (مثل حمام‌ها، دستشویی‌ها یا زیرزمین‌ها) یافت می‌شوند.
برخی از کودکان نسبت به بالشت‌های کُرک و پر، پشم، یا برخی از انواع پتوها آلرژی دارند. هرچند اکثر متخصصان فکر نمی‌کنند که بچه‌ها ممکن است به دود دخانیات آلرژی داشته باشند، اما قرار گرفتن در محیطی که دیگران در آن سیگار می کشند قطعا می‌توانند نشانه‌های آلرژی کودکان را تشدید نمایند.
کودک احتمال آلرژی داشتن را به ارث می‌برد اما آلرژی به یک چیز خاص را نه. به عنوان مثال، اگر یکی از والدین کودک به تب بهاره یا آلرژی نسبت به حیوانات مبتلا باشد، 50% احتمال دارد که کودک هم نوعی آلرژی داشته باشد. هنگامی که والدین هر دو آلرژی داشته باشند، این احتمال به 75% می‌رسد اما اعضای خانواده ممکن است از لحاظ اینکه به چه چیزی آلرژی داشته باشند با هم متفاوت باشند.
اگر کودک من آلرژی داشته باشد چه وقت می‌توانم آن را بفهمم؟
اگر کودک شما نسبت به یک ماده آلرژی‌زای خاص فوق حساس باشد ممکن است بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض آن، یک واکنش آلرژیک از خود نشان بدهد. اما نوعا مدتی طول می‌کشد تا آلرژی شکل بگیرد. هر فرد مبتلا، آستانه‌ای از حساسیت دارد که پیش از اینکه یک عامل آلرژی‌زا موجب ایجاد واکنش شود باید میزان حساسیت از این سطح آستانه بگذرد و این مسئله می‌تواند چند ماه طول بکشد.
بنابراین اگر کودک شما استعداد آلرژی به بقایای بدن گربه را به ارث برده باشد، ممکن است چند ماه اولی که با یک گربه سروکار دارد هیچ مشکلی نداشته باشد یا صرفا واکنشی خفیف از خود نشان بدهد اما ناگهان یک روز می‌رسد که میزان تماس او با ماده آلرژی‌زا به آن سطح آستانه می‌رسد و در نتیجه بدن او واکنش نشان داده و مقابله می‌کند.
چگونه می‌توانم بفهمم کودکم به چه چیزی آلرژی دارد؟
این کار به یک بررسی دقیق و گاهی اوقات به کمک آزمایش‌های پزشکی برای شناسایی علت دقیق آلرژی نیاز دارد. یک راهنمایی در این زمینه می‌تواند این باشد که آلرژی چه زمانی رخ می‌دهد.
آلرژی به قارچ‌ها معمولا در آب‌وهوای مرطوب یا بارانی شکل می‌گیرد و به سختی می‌توان تفاوت آن را از سرماخوردگی‌ها تشخیص داد. آلرژی نسبت به بندپایان یا حیوانات خانگی می‌تواند موجب گرفتگی بینی در صبحگاه در کل سال شود. آلرژی نسبت به گرده‌ها نیز در بهار، تابستان و پاییز معمول‌تر است.
متاسفانه اینکه گربه را چند روز از نزدیکی کودک دور کنید نمی‌تواند تعیین کند که آیا آلرژی کودک نسبت به حیوانات خانگی است یا غیر از آن. مطالعات نشان می‌دهند که مثلا در مورد گربه، ممکن است بیش از یک سال طول بکشد تا بقایای او در اتاق کاملا از بین برود.
از سوی دیگر، اگر کودک خود را از حیوان دور کنید (مثلا به مسافرت بروید) و وضعیت او بهتر به نظر برسد، این امر می‌تواند یک شاهد خوب (اما نه لزوما 100%) بر این باشد که آلرژی کودک واقعا نسبت به حیوان بوده است زیرا باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که کودک ممکن است به چیز دیگری در خانه آلرژی داشته باشد.
اگر کارآگاه‌بازی‌های شما به نتیجه نرسید، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. او کودک را معاینه کرده و سؤالات زیادی خواهد پرسید. اگر به این نتیجه برسد که مشکل کودک واقعا آلرژی است شما را به یک متخصص آلرژی ارجاع خواهد داد یا به شما پیشنهاد می‌دهد تا یک آزمایش خون برای تعیین سطح آنتی‌بادی‌های IgE در خون کودک‌تان انجام دهید.
دقت آزمایش‌های خون ممکن است کمتر از آزمایش‌های پوست باشد بنابراین اگر آزمایش خون نشان داد که مشکل احتمالا آلرژی است، مرحله بعدی برای کوچولوی فین‌فینی شما این است که یک آزمایش پوست بدهد. برای این آزمایش باید به سراغ یک متخصص ایمونولوژی و آلرژی بروید.
در طول آزمایش پوست، متخصص آلرژی مقدار کمی از مواد آلرژی‌زای معمول را بر روی پوست کودک خواهد مالید. اگر کودک شما نسبت به آن ماده آلرژی داشته باشد، پوست او واکنشی مشابه با گزیدگی حشرات نشان خواهد داد.
به خاطر داشته باشید که آزمایش می‌تواند به شما بگوید که کودک شما در آن دوره زمانی به چه چیزی آلرژی دارد اما آلرژی او ممکن است با افزایش سن‌اش تغییر پیدا کند. اگر نتیجه آزمایش پوست او منفی باشد اما همچنان نشانه‌های آلرژی را نشان دهد، 6 یا 12 ماه بعد او را مجددا ارزیابی کنید.
آلرژی‌ها در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که میزان قرار گرفتن کودک‌تان در برابر مواد آلرژی‌زا را کاهش دهید. در ادامه، بهترین راه‌های انجام این کار برای اکثر مواد آلرژی‌زای معمول ارائه شده است.
بندپایان خانگی
بندپایان خانگی در پارچه‌ها و فرش‌ها زندگی می‌کنند و در همه اتاق‌های خانه یافت می‌شوند. اما بیشترین مقدار قرار گرفتن کودکان در معرض این جانوران، در رختخواب‌های‌شان است، جایی که تشک‌ها و بالشت‌ها بهترین خانه‌ها را برای این جانواران تشکیل می‌دهند.
ممکن است به نظر برسد که مراحل بعدی به حجم زیادی از کار نیاز دارند اما واقعا می‌توانند مفید باشند. والدینی که این مراحل را انجام دهند می‌توانند وضعیت آلرژی کودکان خود را 60 تا 70 درصد بهبود بخشند و این کار می‌تواند میزان داروی مورد نیاز برای این مشکل را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
- تشک و بالش کودک خود را در پوشش‌های غیرقابل‌نفوذ از جنس پارچه بسیار محکم قرار دهید که این پارچه‌ها را می‌توانید در فروشگاه‌های مخصوص لوازم خواب پیدا کنید. این پوشش‌ها، بر خلاف پوشش‌های وینیلی، یک مانع خوب را فراهم می‌کنند که هوا می‌تواند از آن عبور کرده و البته چندلایه نیز نیست. از استفاده از روکش کرکی برای راحتی‌ها اجتناب کرده و در عوض از پتو استفاده نمایید.
- رختخواب را هفته‌ای یکبار در آب گرم بشویید تا بندپایان خانگی را بکشید. پیش از شستن رختخواب، درجه آبگرمکن را حدودا روی 130 درجه فارنهایت یا 54 درجه سلیوس قرار دهید. پس از پایان کار، فراموش نکنید که دمای آب را مجددا به 120 تا 125 درجه فارنهایت یا 49 تا 52 درجه سلسیوس برگردانید تا اعضای خانواده که برای شستن دست‌های خود از آب گرم استفاده می‌کنند، نسوزند. اگر از ماشین لباسشویی استفاده می کنید، تنظیم درجه حرارت آُسانتر خواهد بود.
- حیوان‌های عروسکی که داخلشان پرشده است را در اتاق کودک خود انبار نکنید چون اینها آهنرباهایی هستند که بندپایان خانگی را به خود جذب می‌کنند. چند عروسکی که کودک شما شدیدا به آنها دلبسته است را هر هفته در آب گرم بشویید یا یک‌شب در فریزر بگذارید تا این جانورها کشته شوند.
- اتاق را هر هفته یا هر دو هفته یکبار جارو کرده و گردگیری کنید اما هنگامی که این کار را انجام می‌دهیدکودک نباید در اتاق باشد. جارو و گردگیری می‌توانند بقایای بدن بندپاهای خانگی را در اتاق پخش کنند. جاروی مرطوب می‌تواند از این کار پیشگیری نماید.
- می‌توانید خرید یک جاروبرقی مجهز به فیلتر HEPA (فیلتر جذب‌کننده ذرات با کارآیی بالا) را مد نظر قرار دهید که حتی ذرات میکروسکوپیک (که از جاروبرقی‌های معمولی عبور می‌کنند) را نیز گیر می‌اندازند.
- اگر کودک شما آلرژی شدیدی نسبت به بندپایان خانگی دارد می‌توانید جمع کردنِ فرش (خالی نگه داشتن کف اتاق) را امتحان کنید.
- در طول فصل‌هایی که از بخاری یا تهویه مطبوع استفاده می‌کنید فیلترهای آنها را هر ماه تمیز کرده یا تعویض کنید. کانال‌های گرمایشی را در پاییز هر سال تمیز نمایید.
بقایای بدن و کرک و موی حیوانات
اگر کودک شما نسبت به یک حیوان خانگی آلرژی دارد، تنها راه‌حل مطمئن این است که آن حیوان را دور کنید. البته این تصمیم چندان ساده نیست و می‌توان درک کرد که شاید بخواهید آن را تنها به عنوان آخرین راه‌حل ممکن مورد استفاده قرار دهید.
برای اینکه میزان این مواد آلرژی‌زا را حتی‌الامکان پایین نگه دارید، حیوان را مرتب بشویید. می‌توانید شامپوهایی که مخصوصِ کاهش اینگونه مواد هستند را در فروشگاه‌های مربوطه پیدا کنید. همواره حیوان را دور از مبلمان و خارج از اتاق کودک نگه دارید.
گرده‌ها
در فصل آلرژی، تقریبا غیرممکن است که بتوان از گرده‌های موجود در هوا اجتناب کرد. می‌توانید در اوج فصل گرده‌افشانی، خصوصا در روزهایی که باد می‌آید، کودک خود را داخل خانه نگه داشته و درها را ببندید اما این راه‌حل چندان واقع‌گرایانه و عملی نیست.
اگر کودک شما به بیرون از خانه می‌رود حتما هرشب باید حمام رفته و موهایش را بشوید تا هرگونه گرده‌ای که ممکن است در طول روز به او چسبیده باشد را پاک کند. لباس‌های او را در خشک‌کن (و نه روی بند رخت) خشک کنید و منافذ ورود هوا به اتاق خوابش را ببندید.
مقدار گرده‌ها را در محدوده محل زندگی خود دقیقا زیر نظر دشته باشید تا بدانید کدام روزها باید بیشتر مراقب قرار گرفتن او در معرض گرده‌ها باشید.
قارچ‌ها
هنگامی که هوا گرم و مرطوب است (خصوصا در زیرزمین نمناک یا سایر قسمت‌های خانه که رشد قارچ در آنها یک مشکل است)، از رطوبت‌زدا و تهویه مطبوع استفاده کنید. اگر قارچ‌ها در حمام یا دستشویی شما رشد می‌کنند، آنجا را به طور منظم و با استفاده از گندزداهای ضدقارچ (مانند کمی سفید کننده و یا یک محلول طبیعی مانند روغن درخت چای و آب) تمیز نمایید. خرید یک سیستم تهویه بهتر را نیز مد نظر قرار دهید.
غالبا می‌توان رشد قارچ‌ها را در کمدها، اتاق‌های زیرشیروانی، زیرزمین‌ها، محل‌های کشت گیاهان، یخچال‌ها، دوش‌های حمام، محل ظروف زباله و زیر فرش‌ها مشاهده کرد. حتی یک گلدان برگ سبز مصنوعی نیز می‌تواند محل رشد قارچ‌ها باشد.
آیا دارویی برای کمک به کودک من وجود دارد؟
بله؛ اما پیش از صحبت با پزشک، از داروهای آلرژی که به طور آزاد در داروخانه‌ها فروخته می‌شوند استفاده نکنید. پزشک ممکن است آنتی‌هیستامین را پیشنهاد کرده و شاید یک نسخه برای او بنویسد. بسیاری از داروهای جدید ضدآلرژی، عوارض جانبی کمتری در مقایسه با سایر محصولات موجود در بازار دارند.
اگر کودک شما واقعا از آلرژی‌ها رنج می‌برد، متخصص ایمونولوژی و آلرژی ممکن است استفاده از واکسن یا ایمن‌درمانی (Immunotherapy) را پیشنهاد نماید. تزریق‌ها در مطب پزشک انجام خواهند شد و شامل مقدار کمی از مواد آلرژی‌زا (همانند گرده، بندپا یا بقایای بدن جانوران) هستند که به بدن کودک کمک می‌کنند تا به مرور زمان به این مواد عادت نماید.
زمان‌بندی معمول برای تزریق‌ها بدین ترتیب است: کودک شما به مدت 4 تا 6 ماه، تزریق‌هایی هفتگی را دریافت می‌کند تا زمانی که مقدار لازم از مواد آلرژی‌زا برای حداکثر کردن نتیجه در بدن او ایجاد شده باشد. سپس به مدت 4 تا 6 ماه، تزریق‌ها را یک یا دو بار در ماه دریافت می‌کند. پس از آن به مدت یک سال نیز ماهی یکبار به او تزریق می‌شود. پزشک، نیاز کودک به درمان بیشتر را ارزیابی می‌کند. اگر این تزریق‌ها به کودک کمک کرده باشند، کودک شما ممکن است برای چندین سال متوالی باز هم از این واکسن‌ها استفاده کند.
چکار می‌توانم بکنم که مانع از ابتلای کودکم به آلرژی بشوم؟
در حال حاضر، انبوهی از اطلاعات متناقض درباره پیشگیری یا به تاخیر انداختن آلرژی‌ها (از طریق تعویق و یا حتی تشدید میزان قرار گرفتن کودک در برابر مواد آلرژی‌زا) وجود دارد.
متخصصین معتقدند که بالاخره یک روز قادر خواهیم بود که با استفاده از آزمایش‌های ژنتیک، مشخص کنیم کدام یک از کودکان به آلرژی مبتلا خواهند شد. اما واقعیت این است که در حال حاضر چیزی وجود ندارد که بتواند به پیش‌بینی این امر کمک کند.
البته اگر شما یا همسرتان نسبت به گربه‌ها آلرژی دارید، بهتر است گربه در خانه نداشته باشید. همچنین در مورد سایر حیوانات یا عامل‌های ایجادکننده آلرژی و اینکه خانه خود و خصوصا اتاق کودک را تمیز و تا حد امکان عاری از قارچ یا بندپایان نگه دارید. پاکیزگی دائمی، خواه کودک شما آلرژی داشته باشد یا نه، کار خوبی است.
