این روزها امواج وای فای و اینترنت همراه به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما تبدیل شده‌اند. حتی احتمالا همین حالا که دارید این مقاله را می‌خوانید تلفن همراه شما به وای فای یا اینترنت همراه وصل است. تابه‌حال از خودتان پرسیده‌اید که این امواج چه تأثیری بر بدنتان دارند؟ آیا صلا تأثیری دارند یا اینکه آثار آنها در طولانی‌مدت آشکار می‌شود؟ اگر این امواج ضرر احتمالی دارند، آیا روش‌هایی هستند که آثار منفی‌شان را کاهش دهند؟ در این مقاله تلاش کرده‌ایم با توجه به جدید‌ترین تحقیقات علمی، پاسخ این پرسش‌ها درباره مضرات وای فای را بدهیم.
وای فای چیست؟
وای فای فناوری بی‌سیمی است که از امواج الکترومغناطیسی برای ایجاد ارتباط بین ابزارهای مختلف مانند لپتاپ، رایانه و گوشی‌های تلفن همراه استفاده می‌کند. امواج الکترومغناطیسی به‌کمک میدان‌های الکترومغناطیسی تولید و در محیط منتشر می‌شوند. حال این پرسش مطرح است که آیا این امواج آسیبی به بدن یا دقیق‌تر بگوییم، سلول‌ها و ژن‌های ما می‌زنند یا خیر.
آیا امواج وای فای بی‌خطرند؟
پاسخ به این پرسش به‌دلیل نبود شواهد کافی، ساده نیست. چند سال بیشتر از ظهور و گسترش وای فای و سایر امواج الکترومغناطیسی در زندگی ما نمی‌گذرد. بنابراین دانشمندان و پزشکان هنوز درباره تأثیر طولانی‌مدت این امواج بر بدن ما اطلاع کافی ندارند.
همین مسئله باعث شده است که افراد ۲ دسته شوند. گروهی معتقدند که امواج وای فای هیچ ضرری ندارند. گروه دیگر اعتقاد دارند که این امواج حامل انرژی حتما بر بدن ما تأثیر می‌گذارند. شاید هم حقیقیت جایی بین این ۲ باور باشد.
تحقیقات علمی درباره مضرات وای فای
خطرات امواج وای فای، اگر فرض کنیم که مضر‌ند، ناگهانی بروز نمی‌کنند و علائمی فوری ندارند. به همین دلیل خیلی‌ها آن را کاملا نادیده می‌گیرند. تا به امروز بیشتر تحقیقات درباره اثر وای فای روی حیوانات انجام شده‌اند. بنابراین هیچ‌کدام از این تحقیقات هنوز اعتبار لازم برای تعیین دقیق مضرات وای فای را ندارند.
۱. امواج وای فای و سرطان
بر اساس پژوهشی در سال ۲۰۱۵، قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض وای فای، غلطت اکسیداتیو در رحم موش‌ها را افزایش داده است. این ماده یکی از عوامل ایجاد سرطان شناخته می‌شود. همچنین پژوهشی دیگر در ۲۰۱۸، اثبات کرد که وای فای در کاهش آنزیم‌های مقابله‌کننده با این ماده نیز نقش دارد. بااینحال نقش دقیق وای فای در این مسئله مشخص نشد. همچنین محققان تأثیر قطعی وای فای بر تغییر این ماده را تأیید نکرده‌اند.
متأسفانه درباره مضرات امواج وای فای و اینکه این مضرات چه هستند اتفاق نظر وجود ندارد. در سال ۲۰۱۱، آژانس بین‌المللی مطالعات سرطان امواج الکترومغناطیسی را از عوامل سرطان‌زای احتمالی برشمرد و امواج وای فای هم از خانواده همین امواج هستند. ۳۰ محقق که تحقیقات مختلف را بازبینی کرده بودند این نظر را تأیید کردند.
بااینحال مطالعات متناقض‌اند. مثلا بر اساس پژوهشی در سال ۲۰۱۷، وای فای در افزایش خطر ایجاد تومورهای مغزی نقش داشت، اما پژوهش سال بعد این نظریه را رد کرد. در یک کلام باید گفت که هنوز رابطه‌ای قطعی بین امواج وای فای و سرطان وجود ندارد.
۲. امواج وای فای و باروری
بر اساس آزمایشی حیوانی در سال ۲۰۱۴، قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض امواج وای فای عملکرد جنسی موش‌های نر را کاهش می‌داد. سال ۲۰۱۶ هم تحقیقی دیگر نشان داد ژن‌های بیضه موش‌ها در معرض وای فای آسیب دیده‌اند.
در سال ۲۰۱۵، محققان کیفیت اسپرم‌های هزار مرد را بررسی کردند. آنها از این مردان درباره نحوه استفاده از وای فای و تلفن همراه پرسیدند. مشخص شد آن دسته از مردانی که از اینترنت بی‌سیم استفاده می‌کردند از آنهایی که از اینترنت سیمی بهره می‌بردند اسپرم ضعیف‌تری داشتند. البته این تحقیق ایرادی داشت. محققان تأثیر احتمالی سایر عوامل مانند سبک زندگی، تغذیه، سیگارکشیدن یا نکشیدن مردان را در نظر نگرفته بودند. در نتیجه نمی‌توان قطعی گفت که امواج وای فای باعث کاهش کیفیت اسپرم مردان این تحقیق شده است.
۳. امواج وای فای و عملکرد مغز
بر اساس آزمایشی حیوانی در سال ۲۰۱۷، قدرت تشخیص موش‌های در معرض وای فای کاهش یافت. همچنین پژوهشی دیگر در همان سال امواج وای فای را از عوامل احتمالی بیماری‌های عصبی و کاهش عملکرد مغزی موش‌ها دانست.
تحقیقات در این زمینه نیز اندک است. ما هنوز از تأثیرات کوتاه یا بلندمدت این امواج بر مغز انسان اطلاع چندانی نداریم.
۴. امواج وای فای و سلامت قلب
در آزمایش حیوانی انجام‌شده در سال ۲۰۱۵، قرارگرفتن در معرض امواج وای فای، ریتم قلب و فشار خون موش‌های آزمایشگاهی را تغییر داد. بر اساس این بررسی، امواج وای فای ممکن است بر عملکرد قلب اثر بگذارند. هرچند سازوکار این تأثیر روشن نیست.
ادعاهای نادرست درباره خطرات امواج وای فای
در سال‌های اخیر ادعاهای نادرستی درباره مضرات وای فای در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده‌اند. بر اساس این ادعاها، امواج وای فای باعث بروز این بیماری‌ها و عارضه‌ها می‌شوند:
- اختلال اوتیسم؛
- مشکلات پوستی؛
- سردرد؛
- تهوع؛
- خستگی؛
- گیجی.
باید تأکید کنیم که هیچ شواهد و مدارکی مبنی بر نقش‌داشتن امواج وای فای در بروز این عارضه‌ها وجود ندارد.
چطور مضرات وای فای را کاهش دهیم؟
همان‌طور که خواندید، هنوز هیچ مدرک مستدلی مبنی بر ضرر وای فای برای سلامتی انسان وجود ندارد. اما از قدیم گفته‌اند احتیاط شرط عقل است. ما نمی‌توانیم دهه‌ها صبر کنیم تا تأثیرات وای فای بر ما روشن شود و سپس اقدام کنیم. پس با رعایت راهکارهای زیر می‌توانیم مضرات وای فای را کاهش دهیم.
۱. خاموش‌کردن وای فای پیش از خوابیدن
با توجه به تأثیر احتمالی امواج وای فای بر مغز، بهتر است پیش از خوابیدن آن را خاموش کنید. این اقدام مهم فقط برای حفظ سلامت مغز نیست. متخصصان امنیت اینترنت نیز چنین پیشنهادی را مطرح می‌کنند، چراکه ممکن است هکرها به مودم روشن و بلااستفاده شما نفوذ کنند.
از سوی دیگر خاموش‌کردن وای فای به‌معنی کنارگذاشتن تلفن همراه و خواب راحت‌تر هم هست. علاوه بر اینها، هنگامی که زوج‌ها وای فای را خاموش می‌کنند و از اینترنت دل می‌کنند، می‌توانند توجهشان را معطوف زندگی زناشویی خود کنند و آن را بهبود دهند.
۲. روشن‌کردن وای فای فقط به هنگام نیاز
کار دیگری که می‌توان کرد، روشن‌کردن مودم و وای فای فقط در زمان‌هایی است که به آن نیاز دارید. در این حالت زمان قرارگرفتن در معرض این امواج به چند ساعت در روز کاهش می‌‌یابد.
۳. تبدیل اینترنت وای فای به اینترنت سیمی
این گزینه همه مضرات احتمالی وای فای را حذف می‌کند، اما به‌طبع برای بسیاری شدنی نیست. امروزه بخش زیادی از زمان ما با تلفن همراه می‌گذرد و وای فای به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما تبدیل شده است. اما لازم نیست تمام ابزارهای دیگر ما با امواج وای فای کار کنند. مثلا به‌جای ماوس و کیبورد بی‌سیم، می‌توانیم همچنان از نسخه‌های سیمی آنها استفاده کنیم. همچنین به‌جای کارکردن با وای فای لپتاپ در خانه، می‌توانیم آن را با کابل اینترنت به مودم متصل کنیم.
۴. قراردادن تلفن همراه در وضعیت هواپیما
وضعیت هواپیما (Airplane Mode) در تلفن‌های همراه باعث قطع آنتن‌دهی آنها می‌شود و دستگاه را از نظر امواج الکترومغناطیسی ایزوله می‌کند. هنگام خوابیدن یا زمانی که تلفن همراه را به کودکان می‌دهید این حالت را فعال کنید تا در معرض میزان کمتری از این امواج قرار بگیرید.
ضرر وای فای بیشتر است یا اینترنت گوشی؟
چون درباره مضرات وای فای داده کافی نداریم، نمی‌توانیم مقایسه کنیم که مضرات کدام‌یک از این دو بیشتر است. امواج 4G یا 5G تلفن‌های همراه نیز از جنس امواج الکترومغناطیسی‌اند. بااینحال این امواج طول موج و بسامد متفاوتی دارند تا بتوانند در مسافت‌های طولانی به تلفن‌های همراه ما دسترسی به اینترنت بدهند.
درباره امواج 4G نیز تحقیقاتی انجام شده است، اما هیچ‌کدام اثر منفی این امواج بر سلامتی را تأیید نکرده‌اند. امواجی که تلفن‌های همراه برای برقراری ارتباط و اتصال به اینترنت به کار می‌گیرند بسیار ضعیف‌اند و نمی‌توانند تأثیر منفی بر ژن‌ها بگذارند. بااینحال تأثیر بلندمدت آنها هنوز مشخص نیست.
امواج 5G بسامد بیشتری دارند، اما این بسامد همچنان با بسامد‌هایی که به بدن آسیب می‌رسانند فاصله زیادی دارد. این امواج نیز به‌تازگی و در سال ۲۰۱۹ معرفی شده‌اند و هنوز بحث‌های زیادی درباره تأثیر آنها وجود دارد. بااینحال سازمان بهداشت جهانی این امواج را بی‌خطر می‌داند.
در نهایت بهتر است که راهکارهای گفته‌شده درباره امواج وای فای را در خصوص اینترنت همراه نیز اعمال کنیم. مثلا هنگامی که از اینترنت همراه استفاده نمی‌کنیم، آن را غیرفعال کنیم.
