در ایران، آزمون مترجمان رسمی قوه قضاییه یکی از مهمترین و تخصصیترین آزمونهای استخدامی است که مجوز فعالیت مترجمی رسمی (مترجم قسمخورده) را برای افراد واجد شرایط صادر میکند. مترجمانی که از طریق آزمون مترجمان رسمی پذیرفته می شوند پس از یک دوره کارآموزی می توانند در یک دارالترجمه رسمی مشغول به فعالیت شده و یا خودشان اقدام به تاسیس دارالترجمه رسمی نمایند. در ادامه به جنبههای مختلف این آزمون — از شرایط، مراحل، منابع، نکات مهم و کار پس از قبولی — میپردازیم، و همچنین دو دارالترجمه رسمیِ «درسا» و «پارسیس» را معرفی میکنم که از خدمات مترجمان رسمی بهره میبرند.
جایگاه و اهمیت مترجم رسمی قوه قضاییه
مترجم رسمی قوه قضاییه (مترجم قسمخورده) نقشی بسیار ویژه در نظام اداری، قضایی و حقوقی دارد. ترجمهای که توسط این مترجمان صادر میشود، در اسناد رسمی مانند شناسنامه، مدارک تحصیلی، قراردادها، اسناد دادگستری، گواهیها و مدارک مهاجرتی و قضایی ارزشی قانونی دارد. بدون مهر مترجم رسمی، بسیاری از اسناد ترجمهشده جنبه حقوقی نخواهند داشت.
از این رو، قوه قضاییه به تناسب نیاز خود هر سال یا هر چند سال یکبار اقدام به فراخوان جذب مترجم رسمی میکند تا از میان متقاضیان، افرادی را انتخاب کند که صلاحیت لازم را دارند.
شرایط شرکت در آزمون مترجمان رسمی
برای شرکت در این آزمون، داوطلبان باید شرایط عمومی و اختصاصی تعیینشده را دارا باشند. برخی از مهمترین شرایط عبارتاند از:
سن: حداقل سن مورد نیاز معمولاً ۲۵ سال در زمان ثبت نام.
سوء پیشینه کیفری: داوطلب نباید سابقه کیفری موثر داشته باشد و نباید به فساد اخلاقی یا محکومیت به انفصال از خدمت محکوم شده باشد.
وضعیت نظام وظیفه: برای مردان، داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت قانونی.
سکونت در استان محل تقاضا: معمولاً متقاضی باید در همان استانی که برای آن آزمون داده میشود، ساکن باشد و سابقه مترجمی در آن استان داشته باشد (مثلاً ده سال در استان) تا امکان شرکت داشته باشد.
مدارک تحصیلی و توان زبانی: متقاضیان معمولاً باید مدرک مرتبط زبان یا ترجمه، یا تسلط کافی به زبان خارجی را داشته باشند.
- شرایط اخلاقی و اداری دیگر: مثلاً عدم ممنوعیت از خدمات دولتی، نداشتن مشکلات اداری و …
هر دورهای که فراخوان صادر میشود، دفترچه راهنما همراه با شرایط کامل منتشر میشود که داوطلب باید آن را دقیق مطالعه کند.
مراحل و ساختار آزمون مترجمان رسمی
آزمون مترجم رسمی معمولاً چند مرحله دارد:
۱. ثبت نام و خرید کارت اعتباری
داوطلب با مراجعه به سایت سازمان سنجش (یا سایت مراجع ذیصلاح) ثبت نام میکند، کارت آزمون میخرد، مدارک و عکس را بارگذاری میکند.
۲. آزمون کتبی
این قسمت شامل دو بخش است:
بخش عمومی (تستی / چهار گزینهای): سؤالاتی درباره دستور زبان، واژگان، درک مطلب زبان خارجی و مهارتهای عمومی زبان. بسیاری منابع میگویند این بخش مشابه آزمون تافل در سطح زبان است.
بخش تخصصی / تشریحی: ترجمه متن از زبان خارجی به فارسی و بالعکس، متون حقوقی، اداری، قراردادها و اسناد رسمی.
نکتهی مهم: اگر در بخش عمومی حد نصاب لازم کسب نشود، بخش تشریحی ارزیابی نمیشود یا نمره آن در رتبهبندی تأثیر کمتری دارد.
۳. اعلام نتایج اولیه و دعوت به مصاحبه
کسانی که در آزمون کتبی حد نصاب را کسب کرده باشند، به مرحله بعدی (مصاحبه یا آزمون شفاهی) دعوت میشوند.
۴. مصاحبه شفاهی
در مصاحبه، دانش زبان و توان تلفظ، سلیسبودن، دانش عمومی و تخصصی داوطلب بررسی میشود. گاهی فرد باید بخشی از ترجمه را به صورت شفاهی انجام دهد یا سؤالهای زبانی و حقوقی پاسخ دهد.
۵. تأیید نهایی و صدور پروانه و دوره کارآموزی
پس از پذیرش در مرحله مصاحبه، داوطلبان ممکن است دوره کارآموزی یا بررسی بیشتر طی کنند، سپس پروانه مترجمی رسمی صادر میشود و امکان تأسیس یا ورود به دارالترجمه رسمی فراهم میآید.
در برخی دورهها، متولیان آزمون زمانبندی دقیق مراحل را در اطلاعیهها منتشر میکنند – از زمان ثبت نام، زمان برگزاری آزمون کتبی، زمان مصاحبه تا اعلام نتایج نهایی.
منابع و روش مطالعه مؤثر
برای موفقیت در این آزمون، داوطلب باید به دو جنبه توجه ویژه کند:
بخش عمومی: تقویت مهارت واژگان، گرامر، درک مطلب، تسلط روی ساختار جملات، تمرین آزمونهای مشابه تافل یا آیلتس.
بخش تخصصی ترجمه: مطالعه متون حقوقی، قراردادها، اسناد رسمی، متون قضایی و اداری. ترجمه متن از فارسی به زبان خارجی و بالعکس تمرین شود.
آزمونهای سنوات گذشته (اگر منتشر شوند) برای آشنایی با ساختار سؤالات.
تقویت مهارت شفاهی و روانخوانی برای مرحله مصاحبه.
آشنایی با حقوق، قوانین مرتبط و ادبیات حقوقی به عنوان مکمل مفید است.
چون این آزمون نمره حد نصاب دارد، داوطلب باید در بخش عمومی عملکرد خوبی داشته باشد تا بخش تخصصی نیز بررسی شود.
چالشها و نکات طلایی
نوسان زمانی برگزاری آزمون: ممکن است هر دوره در زمان متفاوتی برگزار شود، لذا پیگیری اطلاعیهها ضروری است.
رشته زبانهای متعدد: علاوه بر زبان انگلیسی، آزمون برای زبانهای متنوعی برگزار میشود (عربی، فرانسه، آلمانی، ترکی استانبولی، و غیره).
ظرفیت محدود: به دلیل محدودیت ظرفیت در هر زبان و استان، رقابت زیاد است.
محدودیت شرکت در استان خاص: متقاضی باید در استان مورد تقاضا سابقه مترجمی داشته باشد.
اهمیت بخش عمومی: اگر بخش عمومی را نتوانید خوب بگذرانید، بخش تخصصی ممکن است اصلاً بررسی نشود.
زندگی پس از قبولی: فعالیت در دارالترجمه رسمی
پس از قبولی نهایی و کسب پروانه مترجمی، فرد میتواند به تأسیس یا همکاری با دارالترجمه رسمی بپردازد. مترجم رسمی موظف است ترجمه اسناد رسمی مانند مدارک تحصیلی، اسناد حقوقی، گواهیها، قراردادها و غیره را با مهر رسمی انجام دهد.
در بازار انتقال اسناد برای امور مهاجرت، دادگاه، ادارات دولتی، سفارتخانهها و شرکتها، نیاز به ترجمه رسمی زیاد است. یکی از روشهای کسب اعتبار برای دارالترجمه استفاده از مترجمان رسمی داخل دارالترجمه است.
در این راستا، به عنوان نمونه دو دارالترجمه رسمی فعال میتوان ذکر کرد:
دارالترجمه رسمی “درسا”
دارالترجمه رسمی درسا (دفتر ترجمه رسمی شماره ۱۵۴۰) یکی از دفاتر شناختهشده در ایران است که ترجمه رسمی ترکی و تخصصی را ارائه میدهد.
در این دارالترجمه ترکی، مترجم رسمی فعال است و ترجمههای رسمی با مهر معتبر انجام میشود، به ویژه در زبان ترکی استانبولی و دیگر زبانها.
دارالترجمه رسمی “پارسیس”
دارالترجمه رسمی پارسیس (دفتر رسمی شماره ۸۵۸) با سابقه طولانی در ترجمه رسمی مدارک و اسناد فعالیت دارد.
این دارالترجمه از «مترجم قسمخورده / مترجم رسمی» بهره میبرد تا ترجمههای معتبر و قانونی صادر کند.
برای مثال، برای ترجمه رسمی انگلیسی، تیم پارسیس خدمات ترجمه معتبر و قانونی با مترجم حضوری و رسمی ارائه میدهد.
جمعبندی
آزمون مترجمان رسمی قوه قضاییه یک آزمون پیچیده و رقابتی است که افراد را از نظر قابلیت زبانی، دانش تخصصی ترجمه و توانایی حقوقی مورد سنجش قرار میدهد. شروع کار با آمادگی جدی در بخش عمومی و تخصصی، آگاهی از شرایط، و پیگیری اطلاعیهها از نکات کلیدی موفقیت در این مسیر است.
پس از قبولی و اخذ پروانه مترجمی، امکان همکاری یا تأسیس دارالترجمه رسمی فراهم میشود. دارالترجمههایی مانند درسا و پارسیس مثالهایی از دفاتری هستند که با داشتن مترجمان رسمی، خدمات معتبر ترجمه رسمی ارائه میدهند.
