پولیپ زمانی ایجاد می شود که تعداد سلول های غدد دریافت زمینه های آندومتر زیاد شود و سطح آندومتر دچار برجستگی می شود.در بعضی موارد پولیپ پایه دار است و گاه بدون پایه؛ گاه متعدد است گاه منفرد؛ ممکن است کوچک و میلی متری باشد یا بزرگ و سانتی متری و در هر قسمت از محوطه رحمی می تواند به وجود آمده و رشد کند. در ادامه به توضیحات کلی درباره پولیپ رحمی یا پولیپ آندومتر می پردازیم و همچنین علت ایجاد پولیپ ، عوامل پر خطر ،تاثیر پولیپ روی باروری و حاملگی و درمان پلیپ رحمی را توضیح خواهیم داد.

پولیپ رحمی چیست؟

پولیپ زمانی ایجاد می شود که تعداد سلول های غدد دریافت زمینه های آندومتر زیاد شود و سطح آندومتر دچار برجستگی می شود.پولیپ رحمی یکی از علت های خونریزی غیر طبیعی در زنان است. پولیپ ها اکثرا خوش خیم هستند و در بعضی شرایط می توانند بدون علامت باشند.

در بعضی موارد پولیپ پایه دار است و گاه بدون پایه؛ گاه متعدد است گاه منفرد؛ ممکن است کوچک و میلی متری باشد یا بزرگ و سانتی متری و در هر قسمت از محوطه رحمی می تواند به وجود آمده و رشد کند. در مرکز بافت زمینه ای و غده ای پولیپ، هسته عروقی وجود دارد که تغذیه دهنده پولیپ است.

علل ایجاد پولیپ رحمی

پولیپ رحمی احتمال دارد به دلیل هیپرپلازی آندومتریال مونوکلونال (تکثیر یا جوانه زدن یا دو نیمه شدن) باشد و یا کپی کردن زیاد آروماتاز آندومتر و یا موتاسیون ژنی. پولیپ های آندومتر گیرنده استروژنی و پروژسترونی دارند و پروژسترون در پولیپ هم اثر متعادل کننده عمل استروژن (آنتی پرولیفراتیو) را دارد ولی تستوسترون روی پولیپ اثر آتروفی کننده ندارد در حالی که در بقیه قسمت های آندومتر این اثر را دارد.

آپیدمیولوژی

پولیپ آندومتر در دوران قبل از یائسگی شایع تر می باشد و همچنین در سنین بلوغ و نوجوانان بسیار نادر می باشد و بعد از یائسگی شیوع آن کمتر می شود. در زنانی که بیوپسی آندومتر یا عمل برداشتن رحم شده اند، شیوع آن را ۲۴-۱۰ درصد گفته اند ولی شیوع واقعی نیست چون بسیاری از پولیپ ها بدون علامت هستند.

عوامل خطر برای ایجاد پولیپ

یکی از عوامل خطر ایجاد پولیپ افزایش سطح استروژن چه به صورت داخلی و چه به صورت دارویی وارد بدن شود و افزایش فعالیت استروژن داخلی و یا خارجی است. همچنین مصرف تاموکسیفن در ۳۶-۲ درصد خانم های بعد از سن یائسگی که تاموکسیفن می خورند دیده می شود. در این افراد پولیپ درشت و بالای ۲ سانتی متر است. معمولا متعدد و با تغییرات مولکولی داخل پولیپ می باشد.

چاقی BMI بالای ۳۰؛ این افراد سه برابر بیشتر در معرض پولیپ هستند.هورمون درمانی بعد از یائسگی به ویژه کسانی که پروژسترون استفاده نمی کنند و یا پروستروژن مصرفی از انواع ضعیف است.

ظهور بالینی پولیپ

معمولا با خونریزی غیرطبیعی رحم تظاهر می کند. اگرچه بسیاری از پولیپ بدون علامت اند و تصادفی حین بررسی نازایی کشف می شوند یا در حین پاپ اسمیر در سیتولوزی سرویکس علائمی می دهد که مشکوک می شویم و یا موقع انجام بیوپسی آندومتر یا سونوگرافی هستروسکوپی کشف می شوند. گاه حین انجام معاینه با اسپکولوم پولیپ را در دهانه رحم می بینیم بدون اینکه فرد علایمی داشته باشد. خونریزی غیرطبیعی در ۸۸-۶۴ درصد افرادی که پولیپ دارند، دیده می شود به آن AUBP می گوییم.

به صورت لکه بینی بین قاعدگی شایع ترین آن است. حجم خونریزی کم و در حد لکه بینی است. خونریزی بعد از یائسگی مدل دیگری از تظاهر پولیپ می تواند باشد. حتی ممکن است در این افراد یائسه حین هورمون درمانی خونریزی دیده شود. یادمان باشد هر خانمی که AUB دارد باید از نظر سرطان آندومتر بررسی شود.

سیر بالینی

به صورت ادامه رشد و یا عدم رشد و یا پسرفت است. پولیپ های زیر یک سانتی متر به ویژه وقتی منفرد باشد شانس پسرفت خود به خودی شان بیشتر است.

ریسک بدخیمی

۵۰ درصد پولیپ ها ممکن است بدخیم شوند. این احتمال در بعد از یائسگی و نیز کسانی که علامت دارند، نسبت به کسانی که خونریزی ندارند بیشتر است. البته در نظر داشته باشیم که این دو عامل (سن و خونریزی) حتی بدون پولیپ هم خود فاکتور خطر بدخیمی اند.

اینکه سایز پولیپ (مثلا پولیپ درشت تر از ۲ سانتیمتر) در احتمال بدخیمی اثر داشته باشد، ثابت شده است. در خانم هایی که تاموکسیفن مصرف می کنند، تغییرات بدخیمی در پولیپ شایع تر است و به ۱۱ درصد می رسد (۲ برابر). ارتباطی بین مدت مصرف این دارو و اندازه پولیپ در ایجاد بدخیمی دیده نشده. تاموکسیفن به طور کلی احتمال ایجاد سرطان آندومتر را بالا می برد.

پولیپ رحم و بارداری

حین بررسی علل ناباروری ممکن است پولیپ کشف شود (در سونوگرافی با هیستروسکوپی) یا اینکه در آوردن پولیپ الزاما روی بارداری این افراد کلا در این موارد توصیه به برداشتن می شود. پولیپ شانس سقط و عوارض حاملگی را بالا نمی برد.پولیپ های خونریزی دهنده باید برداشته شوند که هم خونریزی برطرف شود و هم بررسی از نظر بدخیم نبودن به عمل آید.

درمان پولیپ رحمی

در مورد پولیپ های بدون علامت باید ببینیم که فرد خودش چقدر در معرض سرطان آندومتر است. مثل تابوکسیفن درمانی، نولی پاریته، سن بالای پنجاه سال، چاقی، تخمدان پلی کیستیک، سابقه تومور استروژنی در خود یا خانواده، قاعدگی زودرس منوپوز بالای ۵۶ سالگی و نیز مقلا چقدر در درمان نازایی اثر دارد و بر اساس این یافته تصمیم گرفته شود که بداشته شود یا خیر.

پولیپ بیرون زده از دهانه رحم احتمال پس رفت خود به خودی کمی دارد و شانس علامت دار (خونریزی) شدن بیشتری دارد و نیز برداشتن آن حتی در مطب هم کار آسانی است، لذا بر می داریم. اگر خانمی معیار برداشتن پولیپ را نداشت و تصمیم گرفتیم برنداریم نیاز به بررسی های بیشتری به جز معاینات همیشگی مثل افراد عادی ندارد مگر علامت دار شود.

در افراد بعد از یائسگی توصیه می شود پولیپ برداشته شود چون هم شانس بدخیمی بیشتری دارد و هم عمل ساده و کم عارضه ای دارد.

در خانم های با پولیپ راجعه باید پولیپ را مجددا برداشت. عود کم است؛ بیشتر ممکن است کامل برداشته شده باشد. در مواردی که عود تایید می شود به ویژه در کسانی که تاموکسیفن درمانی می شوند، می شود آی یو دی میرنا گذاشت و اگر برنامه باروری بعدی ندارند، آندومتر را کاملا برداشت (Ablation). در خانم هایی که سرطان پستان دارند میرنا توصیه نمی شود چون شانس عود بیماری پستان را بالا می برد.