احتمال خودکشی و پایان دادن به زندگی، در افرادی که از مشکلات روانی و جسمی جدی برخوردارند، در مقایسه با دیگران بسیار بالا می باشد. بر همین اساس، در این دسته از افراد به علت وجود مشکلات متعدد، احتمال خودکشی و پایان دادن به زندگی همواره متصور است. بدون تردید، اختلالات شخصیت و اختلالات روانی در اقدام به خودکشی، نقش پر رنگ و برجسته ای را ایفا می نمایند.

بر اساس آمارهای ارائه شده، زنان در اقدام به خودکشی از آمار های بالایی برخوردار می باشند، در صورتی که خودکشی منجر به مرگ در مردان بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر، احتمال خودکشی به سبب بروز مشکلات روانی، بیش از پیش افزایش پیدا می کند. بر همین اساس، در اقدام به خودکشی همواره ردپای یک مشکل روانشناختی به چشم می خورد. در این میان، افسردگی به عنوان یکی از مشکلات روانشناختی شایع و رایج محسوب می شود. به همین جهت، ظاهر شدن این اختلال در وجود فرد، علاوه بر تحت شعاع قرار دادن تمام ابعاد زندگی، احتمال خودکشی در فرد را نیز بالا می برد.

احتمال خودکشی و علائم و نشانه های حائز اهمیت آن

به طور معمول، در افرادی که احتمال خودکشی وجود دارد، بروز یک سری رفتارهای خاص، پیش از اقدام به خودکشی در آن ها به چشم می خورد. شناخت علل و عوامل اصلی این موضوع می تواند احتمال خودکشی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. بر این اساس، صحبت کردن فرد در رابطه با موضوعاتی نظیر خودکشی، مرگ و بی فایده بودن زندگی، مصداقی از رفتارهای خاص در این زمینه به شمار می رود.

دوری کردن از تعاملات اجتماعی و متمایل شدن فرد به سمت گوشه نشینی و انزوا، از دیگر نشانه های حائز اهمیت و مهم در این رابطه محسوب می شود. تغییرات شدید اخلاقی و برخورداری از نوسانات خلقی، احساس ناامیدی، به ته خط رسیدن و مصرف بیش از اندازه الکل و مواد مخدر، از جمله علائم مهم در خودکشی تلقی می شود.

از دیگر نشانه های قابل توجه در این زمینه می توان به تغییرات به وجود آمده در روال و امور عادی زندگی، خواب و خوراک، اشاره کرد. همچنین گرایش به انجام رفتارهای پرخطر به منظور تخریب و صدمه زدن به خود، حلالیت طلبیدن و یادگاری گذاشتن برای دیگران نیز می تواند نمایانگر احتمال خودکشی باشد.

نقش اختلالات روانی در افزایش احتمال خودکشی

همانطور که عنوان شد، اختلالات روانی علاوه بر ایجاد مشکلات عدیده روانی و جسمانی، می تواند احتمال خودکشی را در فرد افزایش دهد. برخی از اختلالات روانی در ایجاد بستر مناسب برای اقدام به خودکشی بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشند. بر این اساس، اختلال افسردگی از جمله اختلالات روانی محسوب می شود که در جامعه ما بالاترین میزان خودکشی را به خود اختصاص داده است.

افرادی که به این عارضه دچار هستند، علاوه بر داشتن عزت نفس پایین، احساس گناه و بی ارزش بودن در وجود آن ها موج می زند. به همین جهت، این ناامیدی و حس پوچی، زمینه لازم برای اقدام به خودکشی را در افراد افسرده فراهم می آورد.

از دیگر اختلالاتی که رابطه نزدیکی با خودکشی دارد، اختلال شخصیت مرزی می باشد. افراد مبتلا به این اختلال، ضمن داشتن عزت نفس پایین و افسردگی، بسیار پرخاشگر و عصیانگر هستند. به همین جهت، افزون بر 75 درصد از مبتلایان اختلال شخصیت مرزی، اقدام به خودکشی را برای یک مرتبه تجربه نموده اند. احتمال خودکشی در افراد دارای اختلال شخصیت اجتماعی نیز بالا می باشد. این دسته از افراد علاوه بر عدم مسئولیت پذیری، رفتارهای پرخاشگرانه و آسیب دهنده بروز می دهند.

اختلال شخصیت پارانوئید، از دیگر اختلالات در ارتباط با خودکشی به شمار می رود. این دسته افراد در وجود خود از مشکلاتی نظیر بدگمانی و بدبینی برخوردار بوده که این مسائل آن ها را به سمت منزوی شدن و در نهایت اقدام به خودکشی سوق می دهد. لازم به ذکر است که دست زدن به خودکشی، در حدود 60 درصد از افراد دارای شخصیت پارانوئید دیده شده است. احتمال خودکشی در افراد دارای اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت نمایشی و اختلال اسکیزوفرنی نیز به میزان قابل توجهی وجود دارد.

نقش و ارتباط جنسیت و احتمال خودکشی

بر اساس تحقیقات صورت گرفته، احتمال خودکشی در زنان، در مقایسه با مردان بسیار بیشتر و بالاتر می باشد. در بین زنان وجود مشکلات عدیده ای نظیر عدم توانایی در برقراری تعامل و ارتباط، ناتوان بودن در حل و فصل مشکلات، جدایی ها و بحران ها، افسردگی و مشکلات خانوادگی، از جمله دلایل مهم و حائز اهمیت در اقدام به خودکشی قلمداد می شود.

شایان ذکر است که مرگ و میر مردان در اقدام به خودکشی، در مقایسه با زنان بسیار بیشتر می باشد. در برخی مواقع ممکن است زنان صرفاً به قصد جلب توجه و محبت به خودکشی دست بزنند. در صورتی که نیت و قصد مردان از اقدام به خودکشی، خاتمه و پایان دادن زندگی خود می باشد. همچنین وسایل و ابزارهای استفاده شده مردان به منظور خودکشی بسیار خطرناک و مهلک به شمار می رود. بر همین اساس، استفاده از این وسایل می توان دلیلی محکم برای بالا بردن احتمال خودکشی باشد.

نقش فقر در بالارفتن خودکشی

مطالعات و پژوهش ها نشان می دهند که فقر زیاد می تواند احتمال خودکشی را در افراد بالا ببرد. نقش فقر می تواند از جهات مختلفی تاثیرگذار باشد؛ مثل اینکه افراد فقیرتر احتمالا در محله هایی زندگی می کنند که میزان جرم و جنایت و یا اعتیاد در آن ها بالاتر است. ممکن است این افراد مجبور به کار کردن و ترک تحصیل از سنین پایین باشند. همه این عوامل می تواند به نحوی بر بالارفتن احتمال خودکشی اثرگذار باشد.

سوالات متداول

1. در برابر کسانی که افکار خودکشی دارند چگونه رفتار کنیم؟
هر وسیله خطرناکی را در حد امکان از دسترس فرد دور نگه داریم. با وی رابطه دوستانه و مورد اطمینان داشته باشیم و او را تنها نگذاریم. سعی کنیم متوجه شویم آیا فرد تحت تاثیر مواد مخدر، الکل و یا داروی بیش از حد است. تهدیدهای فرد برای خودکشی را جدی بگیریم و فرد را تحریک نکنیم، سرزنش و بازخواست نکنیم.