به طور کلی جریان تفکر را میتوان اینگونه تعریف کرد؛ تفکر متشکل از فعالیت های فکری در سطح گسترده می باشد که شامل فعالیت هایی مانند به خاطر آوردن موضوعی، تداعی آزاد، خیال های واهی، تخیل و رویاهایی که در زمان بیداری اتفاق میافتد که استدلال و حل مسائله نیز جزعی از آن است. گاهی ممکن است که در جریان تفکر اختلالاتی به وجود بیاید. به این اختلال ها، اختلالات تفکر گفته می شود. این اختلال می توانند آسیب های جدی به زندگی افراد وارد کنند به همین دلیل درمان اختلال تفکر بسیار مهم و پر اهمیت است. درمان اختلال تفکر بهتر است زیر نظر روانپزشک و روانشناس بالینی انجام شود.
انواع اختلالات تفکر
اختلال در نوع تفکر
ما دو نوع تفکر داریم. تفکر انتزاعی که مربوط به بزرگسالان است و تفکر انضمامی که مربوط به کودکان است. اگر اختلال در نوع تفکر باشد می بینیم که افراد بزرگسال تفکراتی که مربوط به نوع انتزاعی می باشند را نمی توانند انجام دهند. به طور مثال نمی توانند درباره مفهوم ضرب المثل ها توضیح بدهند.
اختلال در فرم تفکر
اگر بخواهیم دو نمونه از این اختلال را نام ببریم می توانیم تفکر غیر منطقی و تفکر اوتیستیک را نام ببریم. نکته اصلی در تفکر غیرمنطقی این است که فرد از واقعیت جدا می شود. تفکر اوتیستیک مربوط به دنیای شخصی فرد و تفکرات او می باشد. در صورت تشخیص این اختلالات حتماً به فکر درمان اختلال تفکر باشیم.
اختلال در جریان تفکر
این نوع اختلال به سرعت تفکر ربط دارد و اختلال مربوط به جریان تفکر است نه محتوای آن. انواع این تفکر عبارتند از:
- پرش افکار
- فشار تکلم
- کندی تفکر
- حاشیه پردازی
- تکرار یا درجا زدن
- تفکر بی ربط
- تداعی صوت
- انسداد تفکر یا وقفه
- واژه سازی
- مکرر گویی مرضی
- تفکر پارالوژیک
- تفکر با رنگ فلسفی
- تفکر سحرآمیز
- تفکر جانبی
- چندپارگی تفکر
- تفکر مماسی
اختلال در محتوای تفکر
مهمترین نمونه این اختلال به تفکر که حتماً نیاز به درمان اختلال تفکر دارد هذیان می باشد. همانطور که گفتیم بارزترین و مشهورترین نمونه این نوع اختلال، اختلال هذیان می باشد. در این بیماری، بیمار به حقیقت غلطی اعتقاد دارد که در دنیای واقعی که او زندگی می کند این باور حقیقت ندارد. عقیده غلط فرد با منطق اصلاح نمی شود. در واقع زمانی که فرد چیزی را که می خواهد در زندگی واقعی به دست نمی آورد فرد به خیال پردازی روی می آورد تا تحمل مشکلات برای او راحت تر شود. هذیان را در انواع گوناگون سایکوز میتوان مشاهده کرد و در واقع ریشه در محدودیت ها و محرومیت ها دارد و همچنین میتوان ریشه آن را در شرایط پر اضطرابی که به دفاع نیاز داشتند پیدا کرد. هذیان با قطع ارتباط فرد با دنیای واقعی باعث آرامش او می شود.
اختلال تفکر صوری
اختلال تفکر صوری و یا Formal Thought نوعی اختلال در فرم تفکر می باشد. در این نوع اختلال تفکر با واژه سازی ها و اختلال های غیر منطقی همراه می باشد که فرم و محتوای تفکر فرد را مختل می کند و نیازمند Formal Thought می باشد.
نام بیماری که باعث خیالات می شود چیست؟
بعد از توضیح تعدادی از اختلالات فکر در این قسمت به نام بیماری که باعث خیالات می شود می پردازیم. اگر بخواهیم اسم بیماری که باعث خیالات می شود عنوان کنیم باید به این نکته اشاره کنیم که یکی از مهمترین و مشهورترین بیماری هایی که فرد در آن دچار خیالات می شود اسکیزوفرنی می باشد. اسکیزوفرنی بیماریی می باشد که با وجود حقایق متضادی که وجود دارد فرد به چیزی که وجود ندارد باور دارد. اسکیزوفرنی را میتوان نوعی اختلال در تفکر دانست.
اسکیزوفرنی انواع گوناگونی دارد که عبارتند از:
- پرش افکار: یعنی در این افراد یک ایده سریع به ایده دیگری که غیر مرتبط می باشد تغییر پیدا می کند.
- حاشیه پردازی: برای عنوان یک مطلب بسیار پیچیده صحبت می کنند.
- سالاد کلمات: کلماتی را پشت سر هم ردیف می کنند که ارتباطی با هم ندارند.
- پژواک گویی: تکرار کلمات می باشد به صورتی که انگار تلفظ کلمه را تقلید می کند.
- بی منطقی: در این اختلال فرد از تفکری پیروی می کند که در آن فرد یک سیر تفکر را دنبال می کند که آخرش از هیچ منطق خاصی پیروی نمی کند.
اسکیزوفرنی علائم گوناگونی دارد که به آنها اشاره می کنیم:
- خیالات: در خیالات افراد افکار عجیب و واهی را تجربه می کنند و تفکرات غلطی دارند.
- توهم: فرد چیزی می بیند و می شنود که در واقعیت وجود ندارد.
- پارانویا: این افراد افکار بدبینانه و بدگمانی دارند.
- خارج شدن از خط: این افراد نسبت به موضوع اصلی لغزش افکار دارند.
تفکر مماسی در روانشناسی چیست؟
تفکر مماسی یا tangentiality حالتی می باشد که در آن فرد در ایجاد تداعی هدفدار به مشکل بر میخورد و در آن دچار ناتوانی می باشد. به عبارت دیگر در تفکر مماسی فرد در هنگام صحبت کردن از نقطه مبدا صحبت هایش به مقصدی نمی رسد.
درمان توهمات ذهنی و درمان اختلال تفکر
درمان اختلال تفکر بسیار مهم و در عین حال دشوار می باشد و زمان زیادی را باید به آن اختصاص داد. این درمان ها بیشتر دارویی می باشند اما این دارو درمانی باید با جلسات رواندرمانی توسط روانشناسی بالینی مرکز مشاوره مکث نیز همراه باشد. در ادامه تعدادی از دارو ها که در درمان اختلال تفکر و درمان هذیان موثر می باشند را معرفی می کنیم.
داروهای ضد روان پریشی سنتی
به این داروها که با بستن گیرنده دوپامین اثر خود را اعمال می کنند نورولپتیک نیز می گویند. داروهای این دسته عبارتند از:
- کلرپرومازین=تورسین
- فلوفنازین=پرولیکسین
- هالوپریدول= هالدول
- لاکسپین=اوکسیلاپین
- پرفنازین=تریلافون
- تیوریدازین=ملاریل
- تیوتیکسن=ناوان
- تری فلوپرازین
داروهای ضد روان پریشی آتیپیکال
این داروها نسبت به گروه قبلی عوارض کمتری دارند. همچنین نتیجه درمانی بهتری هم خواهند داشت. این داروها گیرنده های دوپامین و سروتونین را می بندند و مسدود می کنند. داروهایی که در این گروه از داروهای درمان اختلال تفکر قرار می گیرند عبارتند از:
- آریپیپرازول
- آریپیپرازول لاروکسیل
- آسناپین
- برکسپیپرازول
- کاریپرازین
- کلوزاپین
- ایلوپریدون
- لوراسیدون
- پالیپریدون
- پالیپریدون پالمیتات
- کوئتیاپین، ریسپریدون، الانزاپین
- زیپرازیدون
سایر داروهای درمان اختلال تفکر و هذیان
یکی از راه حل های درمانی و داروهایی که میتوان استفاده کرد داروهای ضد اضطراب و استرس می باشد که در مواردی برای درمان هذیان استفاده می شود. البته تمامی داروها حتما باید زیر نظر روانپزشک تجویز شود.
