کاروانسراها در تمام دوره تاریخ ما نقش مهمی داشتهاند، کاروانسراهایی وجود داشتند که افراد از آن برای اسکان چهارپایان خود استفاده میکردند که آن را رباط میخوانند. سنت ساخت کاروانسرا چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام در ایران جاری بود و بعد از اسلام هم کاروانسراهای زیبایی در خاک ما ساخته شد، کاروانسرای تاجآباد هم یکی از کاروانسراهای زیبای بعد از اسلام است .
این بنای تاریخی در بخش مرکزی و در روستای تاج آباد (رسول آباد سفلی)، در کنار جاده همدان- کرمانشاه و بر سر راه زائران اباعبدالله الحسین (ع) قرار گرفته و از کاروانسراهای مهم استان و مربوط به عهد قاجار می باشد.
تاجآباد سفلی روستایی از توابع شهرستان بهار در استان همدان است. در لغتنامه دهخدا درباره این روستا مطالب زیادی وجود دارد، عبارت زیر بخشی از تعریف تاجآباد در لغتنامه دهخدا است: تاجآباد. )اِخ) دهی از دهستان چهار بلوک بخش سیمینهرود شهرستان همدان ۲۸ هزار گزی جنوب باختری قصبه بهار هزار گزی جنوب شوسه همدان به کرمانشاهکوهستانی، سردسیر دارای ۱۳۰۰ تن سکنه هست.محل دقیق قرارگیری کاروانسرای تاجآباد در روستای تاجآباد سفلی است.مردم این روستا به زبان کردی باهم صحبت میکنند. کاروانسرا در بخش مرکزی روستا قرار دارد، بنا در کنار جاده همدان-کرمانشاه و بر سر راه زائران کربلا قرار دارد.
این کاروانسرا با طرح پلان مدور و اتاق های متعدد برای استراحت مسافران و خرید و فروش اجناس بوده است. در وسط حیاط دو چاه، اصطبلها در پشت کاروانسرا، اتاقها و حجرات در جلو و مشرف به صحن حیاط مرکزی قرار دارند. در قسمت شرقی دربهای ورودی قرار دارند و دو طاقنمای تزئینی با دربهای چوبی هم به حیاط محوطه باز میشود. 26 حجره در قسمت جلوی آن دیده میشود و کف حیاط از سنگفرش پوشیده شده است. قوسهای استفاده شده در این بنا جناغی است و در داخل حجرات و اصطبلها طاقچههای متعددی دیده می شود. کاروانسرای تاج آباد از لوکسترین اقامتگاهها در زمان خودش است. سه نوع آجر قرمز و ملات ساروج که ترکیب رس و آهک است، جلوه منحصربهفردی به دیوارهای آن دادهاست.این کاروانسرا به دورهی قاجار برمیگردد و معروف به کاروانسرای شاه عباسی است. بانو جهان قاجار و میرزا علی نقی از خیرینی هستند که در ساخت این بنا نقش داشتند.
در سال ۱۳۸۸ دستور ترمیم کاروانسرای تاجآباد همدان صادر شد. بر اساس بررسیهای دوران این موضوع مطرح شد که کاروانسرا نسبت به بقعههای مشابه وسعت بیشتری دارد و درنتیجه ترمیم و بازسازی آن زمان بیشتری را صرف خواهد کرد. دولت بودجه ۷۰ میلیونی را به این کار اختصاص داد و ترمیمهای عظیمی در بافت آجرهای بنا صورت گرفت.
آجرهای کاروانسرا باید در دو دوره مرمت میشد و برای تطبیق آجر مرمتشده با آجر اصلی باید آجر را در کوره میپختند. در سال ۱۳۹۰ فصل ششم مرمت این بنای تاریخی آغاز شد. جالب است بدانید تنها سه نوع از این مدل کاروانسرا در ایران وجود دارد. نکته دیگری که در رابطه با این بنای زیبا وجود دارد. این است که محدوده تقریبی زمان ساخت بنا تخمین زده شده، ولی هیچگاه زمان دقیقی از ساخت بنا ارائه نشده و دلیل آنهم نبودن کتیبه و آجرکاری یا کاشیکاری در بنا است.