استان چهار محال و بختیاری در قلمرو مرکزی رشته کوه‌های زاگرس بین پیشکوه‌های داخلی و استان اصفهان استقرار یافته است.این استان با گستره‌ای برابر با ۱۶٬۴۲۱ کیلومتر مربّع یک درصد از کل وسعت ایران، بیست و دومین استان کشور از نظر پهناوری می‌باشد.استان چهارمحال و بختیاری از جمله بخش‌های کوهستانی فلات مرکزی ایران محسوب میشود و در ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی گرینویچ قرار دارد.
جغرافیای طبیعی و اقلیم استان
استان چهار محال و بختیاری در ناحیهٔ مرکزی سلسله جبال زاگرس که از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد استقرار یافته است. بلندترین نقطهٔ استان در ناحیهٔ غربی با ۴۵۴۸ متر ارتفاع، قلهٔ زردکوه بختیاری و پست‌ترین نقطهٔ آن، ناحیهٔ سپید دشت و لردگان در قسمت شرقی چهار محال است. از کوه‌های مرتفع استان، زردکوه، بزکوه، سبزکوه، سفیدکوه، کارکنان، منگشت، سالداران، جهان‌بین و کوه ریگ را میتوان نام برد. این کوهها کانون اصلی آبخیز رودخانه‌های دائمی زاینده رود و کارون هستند که در سراسر سال پوشیده از برف می‌باشند و جزو حوزه‌های آبگیر دائمی ایران به شمار می‌روند. این کوهها از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارند و از غرب به شرق، از بلندی ارتفاعات و تراکم آنها کاسته شده و به درههای باز و دشت‌های نسبتاً وسیع ختم می‌شوند. در شرق چهار محال و بختیاری، دشت‌های محدودی از قبیل لار، فرادنبه، کیار و خانمیرزا و در جنوب غربی و جنوب شرقی آن دشت‌های نسبتاً وسیعی از جمله لردگان، فلارد و گندمان قرار گرفته‌اند.
منطقهٔ چهارمحال و بختیاری به علت کوهستانهای بلند و ارتفاعات برفگیر، در فصل زمستان از برف پوشیده میشود. کوه‌های مرتفع این منطقه، کانون ذخیره آبهای روان دائمی و منشأ و سرچشمهٔ شبکهٔ آبهای جاری استان هستند. زردکوه بختیاری از کوهستانهای آبگیر دائمی استان است و دو رودخانهٔ دائمی ایران یعنی زاینده‌رود و کارون از ارتفاعات آن سرچشمه می‌گیرند.
به دلیل جهات شیب ارتفاعات بختیاری که از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده‌اند، شبکه آبهای روان منطقه به دو قسمت عمده تقسیم می‌شوند. قسمتی به سمت بستر شیب شرقی سرازیر شده و حوزهٔ زاینده رود را تشکیل می‌دهند و قسمت دیگری به سمت غرب و جنوب غربی جریان یافته و حوزهٔ کارون علیا را به وجود می‌آورند.
با توجه به عوارض طبیعی، موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی استان چهار محال و بختیاری از یک سو و کمبود ایستگاه‌ها و آمار هواشناسی از سوی دیگر جزئیات ویژگی‌های آب و هوایی تمام مناطق به طور دقیق و علمی روشن نشده است.
به طور کلی در ارتفاعات بالای ۲۰۰۰ متر که مساحت عمدهٔ استان را در بر گرفته است، ریزش برف و باران از اواسط پائیز تا فروردین ادامه دارد. ولی در مناطق پست که درجهٔ حرارت در تابستان به بیش از ۴۰ درجهٔ سانتی‌گراد می‌رسد، حجم نزولات جوی کمتر است. بدین ترتیب، از شمال به جنوب ضمن کاهش ارتفاعات، دما افزایش می‌یابد. فصل سرما از اواسط آبان آغاز میشود و ۴ تا ۵ ماه ادامه پیدا می‌کند. سردترین ماه‌های سال استان، دی و بهمن است. براساس گزارش ایستگاه سینوپتیک شهر کرد، در سال ۷۱ متوسط درجهٔ حرارت ۱۰/۳ درجهٔ سانتی‌گراد، حداکثر مطلق درجهٔ حرارت ۳۵/۲ و حداقل مطلق آن ۱۵/۶- درجهٔ سانتی‌گراد بود در همین سال میزان بارندگی سالانه ۴۲۶ میلی‌متر و تعداد روزهای یخبندان ۱۲۷ روز ثبت شده است. از اردیبهشت تا آبان در شمار ماه‌های خشک و ماه‌های آذر، دی، بهمن و اسفند جزو ماه‌های یخبندان به شمار می‌رود.
با توجه به اختلاف ارتفاع در سطح استان، زمان و مکان بارش از شرایط یکسانی برخوردار نیست. در مناطق کم ارتفاع از قبیل دشت شهر کرد، چغاخور و گندمان ماه‌های آبان و اردیبهشت و در درههای زردکوه و دوپلان (بین سرچشمه‌های آب سبز و ماربره) ماه اردیبهشت پر باران‌ترین ماه‌های سال است. نوع بارش در مناطق مرتفع عمدتاً برف و در مناطق کم ارتفاع باران است.
استان چهارمحال و بختیاری تحت تأثیر بادها و توده‌های هوای غربی ایران قرار دارد. این بادهای بارانزا به طرف رشته کوه‌های زاگرس حرکت می‌کنند و در برخورد با آن سبب ریزش برف و باران می‌شوند. نقاط کفه‌ای از جمله دشت‌های شهر کرد، لردگان، کیار و گندمان در معرض بادهای جنوب غربی و غرب قرار گرفته و در طول زمستان با سوز و سرما همراه هستند. در حالی که در درهٔ دوپلان، آب سبز و دامنه‌های غرب دوپلان، حصارهای کوهستانی مانع وزش سریع باد و سوز آن می‌شوند. مناسب‌ترین ماه‌های سال برای مسافرت به استان و بهره‌گیری از اقلیم و مناظر زیبای آن، ماه‌های فصل تابستان است؛ در حالی که پربرفی دامنه‌های ارتفاعات بختیاری، به ویژه زردکوه برای انجام انواع اسکی‌های آلپی و اسکاندیناوی در روزهای آفتابی زمستان بسیار مناسب است.
وجه تسمیه
نام چهارمحال و بختیاری اشاره به دو بخش منطقه چهارمحال و منطقه بختیاری دارد. چهارمحال بخشی روستانشین میان اصفهان و منطقه ایل‌نشین بختیاری بود. محال جمع مکسر واژه محل به معنی جا و مکان است و چهار محال یعنی چهار ناحیه که عبارت بودند از: لار، کیار، میزدج و گندمان. در بخش‌بندی کنونی استان، لار در شهرستان شهرکرد، شهرستان سامان و شهرستان بن، میزدج در شهرستان فارسان، کیار در شهرستان کیار و گندمان در شهرستان بروجن قرار می‌گیرد. منطقه بختیاری نیز که از دیر باز کوچ گاه ایل بزرگ بختیاری بوده و هست، هم‌اکنون دربردارنده شهرستان‌های کوهرنگ، اردل و لردگان و بخش ناغان شهرستان کیار می‌باشد.
هفشجان مرکز پیشین چهارمحال تا پایان عصر صفوی، کیان مرکز چهارمحال در دوره افشاریه، چالشتر مرکز چهارمحال در دوره زندیه و در میانه قاجاریه و شهرکرد یا دهکرد پیشین مرکز استان از دوره پهلوی و به‌طور رسمی از سال ۱۳۵۲ مرکز استان بختیاری و چهارمحال می‌باشد. منطقه بختیاری استان چهارمحال و بختیاری نیز در واقع بخش گرمسیری ایل بختیاری است که بیشتر کوچ رو هستند.
زبان
مردم استان چهار محال و بختیاری به دو قسمت چهارمحالی‌ها و بختیاری ها تقسیم می‌شوند. چهارمحالی‌ها عموماً به زبان قشقایی یا ترکی چهارمحالی و فارسی با لهجه خاص خودشان صحبت می‌کنند و بختیاری‌ها هم به گویش بختیاری که شاخه‌ای از زبان لری است، صحبت می‌کنند. در ۵ شهرستان از ۹ شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارتند از: اردل، کوهرنگ، فارسان، لردگان و کیار. در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، سامان و بن لهجه‌های محلی فارسی و ترکی قشقایی رایج است. به‌طور خاص مردم شهرهای شهرکرد، هفشجان، بروجن و فرخشهر و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت می‌کنند، لهجه‌های دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی مخصوص شهروندان این استان می‌باشد که از ریشه فارسی پهلوی است و در آن لغات ترکی و عربی زیادی وجود ندارد. ترک‌های چهارمحال نیز بیش از ۱۲ درصد جمعیت ساکنین استان را شامل میشود که به زبان قشقایی سخن می‌کنند و به‌طور خاص مردم شهرهای شهرکیان، بلداجی، سامان، بن، فرادنبه، جونقان، سفیددشت، طاقانک، سودجان، هوره، نقنه و یانچشمه به زبان ترکی قشقایی صحبت می‌کنند. بر پایه تحقیقات پروفسور گرهارد دوئرفر، گویش‌های ترکی رایج در چهارمحال در گروه زبانی اوغوزی میانه و جنوبی قراردارد، همچنین زبان ترکی رایج در فرادنبه و شهرکیان، از بکرترین لهجه‌های زبان ترکی در ایران می‌باشد.
دانشنامه ایرانیکا در مقاله زبان لری زبان مردم این استان را از نظر جغرافیایی نیمی فارسی و نیمی لری معرفی می‌کند.وبگاه میراث فرهنگی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری زبان لری بختیاری را به عنوان زبان عمومی در این استان معرفی می‌کند. دانشنامه جهان اسلام گویش مردم این استان را فارسی با گویش بختیاری معرفی می‌کند.در برخی شهرستان‌های این استان مانند شهرکرد و بروجن لری جای خود را به فارسی داده‌است.برخی منابع نیز گویش ساکنان این استان را فارسی، ترکی قشقائی و گویش بختیاری معرفی می‌کنند.
ارامنه: نواحی شرقی استان چهار محال و بختیاری شامل شهرستان‌های شهرکرد و بروجن از دیرباز سکونت گاه گروه‌هایی از ارامنه بوده‌است. هر چند در دهه‌های اخیر تعداد بسیاری از ارامنه چهارمحال و بختیاری به اصفهان مهاجرت کردند. روستاها ارامنه‌نشین چهارمحال عبارت بودند از: شهرکیان(گرجستانی ها در محله گرجیان و ارمنی ها در محله احمدآباد)، تشنیز، واستیگان، گیشنیزجان، احمدآباد، قلعه کشیش، لیواسیان، ده ارمنی، سیرک و غیره.
تاریخ و پیشینه استان
چهارمحال
منطقه چهارمحال دارای پیشنه‌ای کهن است. براساس سفالینه‌ها و ابزارهای سنگی ابتدایی کشف شده بروی تپه‌های باستانی و آثار کهن تاریخی شهر هفشجان، قدمت این استان به هزاره هفتم قبل از میلاد بر می‌گردد و بیانگر پیشینه ۹۰۰۰ ساله چهارمحال و بختیاری است.تپه‌های باستانی شهرکیان همچون گورگای تپه (تپه شهرکهنه) با قدمت ۷۰۰۰ ساله و تپه سراب (گنبدک) با قدمت هشت هزار ساله در شهرکیان نیز به صورت دهکده‌هایی کوچک در پیش از تاریخ در دامنه دشت‌های استان قرار داشته‌اند.
با شروع دوره مس و سنگ یعنی ۵ تا ۷ هزار سال پیش عملاً انسان‌های ساکن در منطقه چهارمحال مشغول به کار کشاورزی گردیده و به تولید مواد غذایی پرداختند. از ۵۰۰۰ سال قبل چون دیگر مناطق، دوران نگارش یا دوران تاریخی آغاز میشود. در این رابطه کشف نمونه‌های سفال لب واریخته ارتباط این منطقه را با مناطق خوزستان و بین‌النهرین و آغاز نگارش در استان را مورد تأیید قرار می‌دهد.
بختیاری
سرزمین کنونی بختیاری هزاران سال است که سکونتگاه گروه‌های مختلف انسانی می‌باشد. منابع و امکانات طبیعی از قبیلِ آب، جنگل، مراتع، بارندگی مناسب، آبگیرهای فراوان و درّه‌های مستعد برای کشاورزی، این سرزمین را به یکی از بهترین زیستگاه‌ها و محل تجمع و سکونت گروه‌های انسانی در گذشته تبدیل نموده بود. افزون بر این امکانات، در بلندی‌های زاگرس و دامنه‌های آن، محیط مناسبی برای رویش نباتات علوفه‌ای و گونه‌های مختلف حیوانات فراهم کرده بود. سرزمین بختیاری در غرب منطقه فارس و ترک‌نشین چهارمحال قرار دارد. بختیاری جزء ای از لرستان محسوب میشود و آن را لر بزرگ می‌نامیدند.
لُرستان به معنی سکونتگاه مردم لر واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. حدود لرستان از برخی مناطق دشت‌های شرقی عراق آغاز و تا غرب و جنوب غرب ایران گسترده‌است. حدود سرزمین لرستان در طول دوران دچار دگرگونی شده‌است.گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد. اما پس از حکومت صفویان سکونتگاه لرهای بختیاری را منطقه بختیاری نام‌گذاری کردند و جغرافیای نام لرستان به حدود استان لرستان و ایلام کنونی محدود شد.
اقتصاد
هرچند استان چهار محال و بختیاری در زمینه کشاورزی، باغداری و دام‌داری در سطح کشور مطرح تر است اما صنعت هم در این استان از رونق خوبی برخوردار است.پولکی و نبات از سوغاتی‌های این استان می‌باشد.
کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری
استان چهارمحال و بختیاری به سبب موقعیت جغرافیایی ویژه و در اختیار داشتن منابع آبی غنی یکی از مساعدترین مناطق برای کشت، پرورش و تولید بادام در کشور ایران است. استان چهار محال و بختیاری با تولید بیش از ۲۰ درصد از مجموع محصول بادام کشور، رتبه اول تولید بادام در ایران را به خود اختصاص داده‌است. بیشتر باغ‌های بادام این استان در شهرستان سامان قرار دارند. بادام محب (پوست کاغذی) و مامایی مهم‌ترین تولیدات شهرستان سامان می‌باشد که عمدتاً به کشور هند صادر میشود و یکی از مهم‌ترین منابع ارز آوری استان می‌باشد.
صنعت استان چهارمحال و بختیاری
از مهم‌ترین کارخانه‌های صنعتی استان میتوان به کارخانه‌های زیر اشاره کرد:
فولاد سفیددشت
مالت‌سازی هفشجان
قند هفشجان
خمیر مایه ناغان
گچ فارسان
آرد چلیچه
فولاد فرخ شهر
فولاد بروجن
ورق خودرو چهارمحال
بروجن خودرو
لوازم خانگی برفاب شهرکرد
سیمان شهرکرد
سیمان لردگان
گچ لردگان (سردشت)
پتروشیمی لردگان
گاز کربنیک شهرکرد
نساجی حجاب شهرکیان
ریسندگی بروجن
صنایع شیر و لبنی شهرکیان
نهان گل بروجن
ظریف مصور بروجن
مجتمع کشت و صنعت شهرکرد
شرکت شیر خشک نوزاد پگاه
جاهای دیدنی استان چهار محال و بختیاری
گردشگاه چشمه زنه هفشجان
گردشگاه چشمه زنه هفشجان در دامنه کوه جهان بین و مجاور هفشجان و ۲۰ کیلومتری شهرکرد واقع شده‌است. در روز طبیعت هرسال بیش از ۱۰ هزار نفر از گردشگاه چشمه زنه و طبیعت زیبای آن دیدن می‌کنند. این گردشگاه نزدیک به شهرکرد مرکز کنونی استان چهارمحال و بختیاری است. آب معدنی و لاله‌های واژگون آن از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌باشد. به منظور تأمین بخشی از آب کشاورزی دشت هفشجان، سدی بر روی این چشمه احداث شده‌است. این سد خاکی با هسته رسی، دارای مخزنی به حجم ۱/۳ میلیون مترمکعب می‌باشد. طول تاج سد ۴۱۰ متر و عرض تاج آن ۸ متر و ارتفاع از روی پی در عمیق‌ترین ناحیه ۴۲ متر است.در وجه تسمیه نام چشمه زنه باید توجه داشت که نام زنه به علت زایش چشمه‌ای جوشان در کوه جهان بین هفشجان می‌باشد.
روستای پلکانی سرآقاسید
روستای سراقا سید، با قدمت ۶۰۰ ساله در شهرستان کوهرنگ واقع شده‌است. بیشتر مردم این روستا عشایر و بعضی دیگر از آنها کشاورز هستند. روستای سرآقاسید به دلیل معماری پلکانی خود به ماسوله زاگرس شهرت دارد. میتوان گفت این روستا تنها روستایی از ایران است که هنوز زندگی به روال گذشته و با جمعیتی بالغ بر ۳۰۰۰ نفر جریان دارد این در حالی است که جمعیت ماسوله حدود ۳۰۰ نفر می‌باشد.
پارک جنگلی سرچشمه فرخشهر
پارک سرچشمه در فرخشهر، با مساحتی بالغ بر۱۲۰ هزار مترمربع دارای چشمه‌ای پراز آب وفضای سبز زیبا و چشم‌نواز است.اولین چیزی که دربدو ورود چشم هربیننده‌ای راخیره می‌سازد آب‌نمای زیبای این پارک که بر روی استخرهای پارک قرار دارد. اساس آبادانی وشکل‌گیری پارک سرچشمه فرخ شهر چشمه‌ای است که در بالای پارک قرار گرفته‌است، این چشمه بسیار با ارزش که درمسیر خودبرکت و زیبائی و شکوفائی را به ارمغان می‌آورد و جاذبه‌های دلنشینی را به وجود آورده‌است. بخشی دیگری از آب چشمه پس از عبور از پارک مسیر جوی‌های شهر را طی می‌کند و لطافت و سرسبزی را به درختان و گل‌های سطح شهر هدیه می‌کند. این پارک یکی از قدیمی‌ترین پارک‌ها در استان چهار محال و بختیاری است و هرساله در فصل بهار و تابستان میزبان ورود خیل مسافران است. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این پارک دارا بودن درختان قدیمی و کهنسال است که زیبایی خاصی به این پارک داده‌است. این پارک دارای تمام امکانات رفاهی و اقامتی می‌باشد.
تالاب چغاخور
تالاب بین‌المللی چغاخور، حدود دوهزار و ۳۰۰ هکتار مساحت دارد و در دامنه ارتفاعات ۳۸۰۰متری کلار در نزدیک شهر بلداجی از توابع شهرستان بروجن قرار دارد. فاصله تالاب تا شهرکرد ۶۰ کیلومتر است و ویژگی منحصربه‌فرد این تالاب، زیست نوعی ماهی به نام ماهی گورخری است. چشم‌انداز بدیع و پرواز پرندگان مهاجر و بومی، این تالاب را در ردیف یکی از کانون‌های مهم جذب گردشگری کشور و استان چهارمحال و بختیاری قرار داده‌است.
با این حال چغاخور نیز مانند بسیاری از تالاب‌های کشور با خطر رو به روست، اما خطری که چغاخور را تهدید می‌کند نه بی‌آبی که غرق شدن در آب است. به گفته هومان خاکپور، کارشناس منابع طبیعی، می‌خواهند از جایی که فرسایش آبی بالاست آب را به این تالاب منتقل کنند و به این ترتیب آبی که وارد تالاب خواهد شد پر از رسوب است. اگر این آب داخل تالاب بیاید علاوه بر این که ارتفاع آب بیش از شش متر میشود و ویژگی تالابی چغاخور از بین می‌رود، خسارات دیگری هم وارد میشود. خود آب با این سرعتی که وارد تالاب میشود یک جریان رودخانه‌ای درست می‌کند که به دلیل جریان تند آب کل اکوسیستم تالاب را از بین خواهد برد. علاوه بر این، آن رسوباتی که با حجم زیاد وارد تالاب میشود کل رویشگاه کف تالاب را از بین می‌برد.
پل زمان خان
پل زمان خان، یکی از بناهای تاریخی واقع در شهرستان سامان است که دارای دو دهانه، ۳۰ متر طول و ارتفاع ۱۲ متری است. پل زمانخان بر روی رودخانه زاینده رود بر روی سه‌پایه سنگی طبیعی بنا شده و در ۲۲ کیلومتری شمال شهرکرد قرار دارد. این پل در زمان صفوی توسط زمان خان نفر از ایل نفر ساخته شده‌است. این پل یکی از مقاصد اصلی گردشگران داخلی وخارجی بوده و سالانه پذیرای میلیونی مسافران و طبیعت دوستان می‌باشد. تمامی خدمات رفاهی و سیاحتی از قبیل بازارچه سنتی و صنایع دستی، خدماتی، اسکان و سرگرمی از قبیل پارک‌ها و ورزش‌های آبی رفتینگ (رودگردی) و کایاک در محل پل زمانخان ارائه می‌گردد.
چشمه سرداب رستم‌آباد
چشمه سرداب رستم‌آباد، در شهرستان اردل و فاصله ۷۰ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. این چشمه با دبی آب ۱۱۰۰۰ لیتر در ثانیه در ردیف پرآب‌ترین چشمه‌های کشور قرار دارد.
چشمه‌دیمه
چشمه‌دیمه، سرچشمه اصلی زاینده‌رود، در ۱۰ کیلومتری چلگرد و مجاور روستای دیمه قرار دارد. آب این چشمه از گواراترین آبهای جهان است و خواص درمانی از قبیل جلوگیری از پوسیدگی دندان و درمان سنگ کلیه دارد. مناظر چشمگیر و فضاسازی اطراف چشمه، این مکان را در ردیف زیباترین گردشگاه‌های شهرستان کوهرنگ قرار داده‌است. فاصله این جاذبه گردشگری تا شهرکرد ۱۲۰ کیلومتر است.
چشمه کوهرنگ
چشمهٔ کوهرنگ در شهرستان کوهرنگ، با دبیِ آب زیاد از دامنه‌های «زردکوه» سرچشمه می‌گیرد و پس از گذر از پیچ و خم فراوان به دریاچهٔ سد کوهرنگ می‌ریزد و از تونل اول کوهرنگ وارد زاینده‌رود میشود. مناظر بسیار زیبای طبیعیِ اطراف چشمه و حضور عشایر در منطقه، زیبایی آن را دوچندان کرده‌است. چشمهٔ کوهرنگ نیز تا شهرکرد ۱۲۰ کیلومتر فاصله دارد.
چشمه‌برم لردگان
چشمه‌برم در لردگان، با شهرکرد ۱۵۰ کیلومتر فاصله دارد. این چشمه علاوه بر تأمین آب کشاورزی، یکی از سرشاخه‌های کارون است و چشم‌انداز زیبایی را برای شهر لردگان چهار محال و بختیاری به‌وجود آورده‌است. اطراف این چشمه به صورت پارکی برای تفرج گردشگران است. این چشمه در محلهٔ ساطح لردگان واقع است که مظهر شهر لردگان است.
آبشارِ آتشگاه
آبشار آتشگاه در ۱۹۰ کیلومتریِ شهرکرد و در ۴۰ کیلومتریِ شهر لُردگان در دره‌ای به طول دو کیلومتر قرار دارد. مسیر این آبشار از محلِ چشمه تا اتصال به رودخانه’خرسان’ را فضایی سرسبز از انواع درختان و گیاهانِ جنگلی فراگرفته و شیبِ زیاد و پستی و بلندی‌های دره، آبشارهای کوچک متعددی را در آن ایجاد کرده‌است. پیوندِ عناصر طبیعی مانند دره، سبزه‌زار و اقلیم مناسب، فضای بسیار فرح بخشی را برای گشت و گذار در این مکان پدیده آورده‌است..
آبشار دره‌عشق
آبشار دره‌عشق، در شهرستان اردل در مجاورت روستای دره‌عشق در ۱۱۰ کیلومتری شهرکرد واقع است. این آبشار بیش از یکصد متر ارتفاع دارد و در مجاورت رود کارون قرار دارد. این آبشار در ترکیب با شالیزارها و انارستان‌های دورک شاهپوری فضای شگفت‌انگیزی را به وجود آورده‌است.
پارک جنگلی پروز
پارک جنگلی پروز در منتهی‌الیه جنوب استان چهارمحال و بختیاری و در فاصله ۵۰ کیلومتری شهر لردگان قرار دارد. گردشگاه زیبای ‘پروز’ با طبیعت بهشتی خود در امتداد دره‌ای سبز قرار گرفته‌است. فضای دنج و خلوت، سایه سار درختان بلند و قد کشیده پارک، چشمه‌های زلال متعدد، شالیزارهای پراکنده و درختان جنگلی اطراف، تصویری زیبا از طبیعت زیبا را جلوی چشم بیننده به نمایش می‌گذارد.
چشمه سیاسرد
سیاسرد، گردشگاهی در ۶ کیلومتری جنوب بروجن است که هوایی خنک، مفرح و مطبوع و درختانی زیبا و کهنسال با قدمتی بیش از ۵۰۰سال دارد. هوای خنک و مطبوع و سایه‌سار درختان کهنسال موجود در اطراف چشمه سیاسرد مکانی بسیار زیبا برای تفرج و استراحت باشندگان شهر بروجن و سایر گردشگران پدیدآورده است، به‌طوری‌که همه روزه و به ویژه در روزهای تعطیل این مکان شاهد حضور شمار زیادی از مسافران و گردشگران از استان‌های هم‌جوار می‌باشد. فضاسازی‌های مناسب اطراف چشمه، نزدیکی راه و دسترسی آسان، بر طرف‌داران این کانون گردشگری افزوده و میل به بازدید از این گردشگاه را دوچندان نموده‌است: امکانات و تسهیلات تفریحی، گردشگری، حمل و نقل، اسکان و جاده آسفالته، فضای سبز، سرویس بهداشتی، سکوی نشیمن، دسترسی به واحدهای اقامتی و پذیرایی شهر بروجن، تجهیزات بازی کودکان، پارکینگ، آب آشامیدنی.
این تفریحگاه، دارای چشمه‌ای است که منابع آبی آن در زیر کوه سیاسرد واقع شده‌اند. این چشمه در سال‌های آبسالی دارای حجم آب زیاد و گوارایی است. در اطراف این چشمه، باغ‌ها و ویلاهای زیادی ساخته شده‌اند که کوچه‌باغ‌های باصفایی را تشکیل داده‌اند. این تفریحگاه در تابستان، به علت خنکا و مطبوعیت هوا، مورد توجه شهروندان شهر بروجن و شمار زیادی از شهروندان شهر اصفهان و شهرستان‌های تابع آن (همچون شهرضا، دهاقان، مبارکه و نجف‌آباد که آب و هوای گرمتری دارند) قرار گرفته‌است.
آبشار تونل کوهرنگ
آبشار تونل کوهرنگ، از سرازیر شدن آب تونل اول کوهرنگ به وجود آمده‌است. این تونل به منظور انتقال آب چشمه کوهرنگ و دیگر چشمه‌ها به زاینده رود ایجاد شده‌است. تلاش برای انتقال این آب به زمان‌های قدیم برمی‌گردد.
غار سراب
غار سراب در ۵۶ کیلومتری جنوب غربی شهرکرد و مجاورت شهر ‘باباحیدر’ در مسیر دره‌ای زیبا و در مجاورت روستای امیدآباد قرار گرفته‌است. این غار شگفت‌انگیز دو دهانه دارد و به دلیل وجود موانع طبیعی بیش از ۶۰۰ متر از آن قابل دسترسی نیست. از یکی از دهانه‌های غار، آبی خروشان و خنک بیرون می‌آید.ارتفاع سقف غار در بعضی از نقاط به ۱۵ متر می‌رسد. در دالان طویل غار قندیل‌های آهکی زیبا وجود دارد.
پیرِ غار
پیرغار در جنوب روستای ده‌چشمه، به فاصله ۶ کیلومتری فارسان و ۳۸ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. بر روی قسمتی از تپهٔ سنگیِ مشرف به این گردشگاه، سه کتیبه به خط نستعلیق به دستور سردار ظفر بختیاری حک شده‌است. متن این کتیبه‌ها مجملی از شرح لشکرکشی بختیاری‌ها به اصفهان و تهران و نقشِ سردارانِ بختیاری در سرکوب استبداد صغیر و سقوطِ محمدعلی شاه در واقعهٔ مشروطیت است.مجموعه عوامل گردشگاه از جمله کتیبه‌های ارزشمند تاریخی، چشمهٔ پرآب، سایه سار درختان، آبشار زیبا و بلند، کوه‌های اطراف و غار موجود در محل، روزانه پذیرای صدها گردشگر است.
رود ارمند
رودخانه ارمند در روستای ارمند و شهرستان لردگان نیز از نقاط دیدنی چهار محال و بختیاری است. این رودخانه یکی از مهم‌ترین سایتهای رفتینگ در سطح کشور بوده و سالانه بسیاری از ورزش دوستان جهت انجام ورزش مهیج رفتینگ به این رودخانه مراجعه می‌کنند این رودخانه در نهایت به سد کارون ۴ می‌رسد و پس از ملحق شدن به رودخانه بازفت، روانه دشت‌های خوزستان می‌شوند.
