سال اول دولت سیزدهم اگر چه همچنان تحت تاثیر کرونا بود، اما می‌توان گفت موزه‌ها و میراث‌فرهنگی به سوی مردمی‌سازی حرکت کرد، رونق به سفر و گردشگری بازگشت و بازارچه‌های صنایعدستی جانی دوباره گرفت.
یک سال از آغاز بکار دولت سیزدهم می‌گذرد و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در چارچوب شعار راهبردی دولت انقلابی و دولت مردمی در این مدت تلاش کرد در هر سه حوزه اصلی ماموریتی خود کمیت و کیفیت نقش مردم و مشارکت عمومی را افزایش دهد، دوره‌ای که موزه‌ها – به ویژه موزه‌های استانی- و میراث‌فرهنگی به سوی مردمی‌سازی و جذب بیشتر مخاطب حرکت کرد، با مهار کرونا رونق به سفر و گردشگری بازگشت و بازارچه‌های صنایعدستی جانی دوباره گرفت.
اجرای هزار برنامه در هفته میراث‌فرهنگی
میراث فرهنگی بنا به جایگاه و نقش هویتی، یکی از حوزه‌های اولویت‌دار در دولت سیزدهم محسوب میشود، بسط و ترویج فرهنگ عمومی حفاظت و صیانت از آثار ملموس و ناملموس فرهنگی با تمرکز بر آموزش و معرفی و ارتقاء سواد میراثی جامعه از مهمترین رویکردهای وزارت میراث فرهنگی در همین چارچوب تبیین شده است.
بهره‌برداری از ۸۰ طرح مرمتی و تجهیزی در ۱۵ استان کشور و اجرای بیش از ۱۰۰۰ برنامه در سطح کشور در هفته میراث فرهنگی در نخستین سال فعالیت دولت نشان داد وزارت میراث فرهنگی نسبت به حوزه میراث فرهنگی توجه ویژه دارد، حوزه‌ای که به همکاری و توجه همه دستگاه‌های اجرایی و عمومی کشور نیازمند است و امضا سه تفاهم نامه همکاری با سازمان اوقاف و امور خیریه، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، بیان‌کننده همین رویکرد راهبردی است.
وجود ۷۶۰ موزه عمومی و خصوصی در کشور که ۲۶۰ موزه آن اختصاصی به وزارت میراث‌فرهنگی تعلق دارد، نشان از فراوانی آثار و اشیا موزه‌ای در کشور است، فهرستی که بیش از ۳۵ هزار اثر ثبت شده ملی را در خود جای داده و البته مخازنی که بیش از ۳ میلیون اثر را در بر می‌گیرد که نشان می دهد توسعه موزه های کشور و نمایشگاه‌های عمومی یک ضرورت برای آشنایی بیشتر مردم با این ثروت های انباشته تاریخی و تمدنی است.
در کنار این ظرفیت کم‌نظیر، جایگاه ایران در میان ۱۰ کشور نخست جهان به واسطه ثبت جهانی ۲۶ اثر فرهنگی ملموس و ۱۷ عنصر فرهنگی ناملموس در یونسکو، حاکی از وجود گنجینه‌های اصیل و ارزشمند فرهنگی تاریخی ایران زمین است که رسالت پاسداری از آن را نیازمند یک عزم و مسئولیت ملی کرده است که جز با همراهی دلسوزانه و مشارکت مردم ایران محقق نمی‌شود.
البته تقویت ارتباط میان مخاطب، حضور نسل جوان پویا و خوش‌فکردر جامعه فرهیخته میراث‌فرهنگی کشور و بسط و ترویج میراث‌فرهنگی و گردشگری دانش بنیان و خلاق به مدد فناوری‌های نوین و اندیشه‌های نو، آینده‌ای درخشان برای حفاظت از میراث‌فرهنگی و آموزش و معرفی آن رقم خواهد زد.
دولت در کنار فعالان صنعت گردشگری
ظرفیت گسترده میراث فرهنگی زمانی جلوه می‌کند که صنعت گردشگری را تمام عیار در کنار خود داشته باشد، تنوع جاذبه‌های گردشگری و رسم میهمان‌نوازی از دیرباز ایران و ایرانیان را جزو کشورهای غنی برای جذب گردشگر قرار داده است، اگر چه تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و شیوع کرونا در چند سال اخیر صنعت گردشگری ایران را با چالش مواجه کرد، اما لغو محدودیت صدور روادید برای گردشگران خارجی در دولت سیزدهم، از آبان ماه ۱۴۰۰ روند بازگشت رونق به این صنعت را شتاب بخشید.
کرونا بیش از ۴۰هزار میلیارد تومان به صنعت گردشگری ایران خسارت وارد کرد، اما دولت در یک سال اخیر در کنار فعالان گردشگری ایستاد، تمدید مهلت بازپرداخت تسهیلات بانکی، پرداخت تسهیلات کم‌بهره، اعطای معافیت‌های مالیاتی و محاسبه تعرفه مصرف گاز به صورت تجاری (۱۴۹۵ ریال) برای تاسیسات گردشگری و درج ردیف بودجه برای بیمه راهنمایان گردشگری در بودجه سال ۱۴۰۱ کشور برای نخستین بار، از مهمترین اقدامات دولت سیزدهم در یک سال گذشته در حوزه گردشگری است.
با همه تردیدهایی که برای به حرکت درآمدن چرخ صنعت گردشگری وجود داشت، وزارت میراث فرهنگی به میدان آمد، برگزاری نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع دستی تهران در بهمن ماه آغاز احیای صنعت گردشگری در پساکرونا بود و بعد از دو سال وقفه، فعالان صنعت دور هم آمدند و طلسم رکود و توقف رویدادهای حضوری گردشگری شکسته شد، استقبال بی‌نظیر مردم از این رویداد یک پیام امیدبخش داشت که نوروز پر سفر در راه است و فعالان صنعت گردشگری در سراسر کشور باید آماده باشند.
عملکرد شاخص و روشن دولت در حوزه گردشگری، در نوروز ۱۴۰۱ متجلی شد، همان‌طور که پیش‌بینی می شد با گسترش واکسیناسیون عمومی و فروکش کردن کرونا، حجم سفر در سراسر کشور رشد چشم‌گیری یافت، ثبت بیش از ۵۲ میلیون نفرشب‌اقامت در مراکز رسمی اقامتی کشور، رشد ۶۳ درصدی سفر نسبت به سال ۱۴۰۰ و ثبت رکورد بازدید گردشگران از اماکن تاریخی و فرهنگی در ۱۵روز تعطیلات روز نسبت به زمان‌های مشابه در سال‌های قبل، نشان داد تقاضای گردشگری در کشور به شدت افزایش یافته است، این روند در تعطیلات عید فطر و نیمه خردادماه هم تداوم داشت.
آنچه که بیش از همه به چشم آمد، تشکیل ستاد هماهنگی خدمات سفر با حضور۲۳ دستگاه اجرایی با محوریت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بود، ستادی متشکل و منسجم که از مهرماه ۱۴۰۰ تشکیل و ثمرات آن در ۱۵ روز نوروز نمایان شد و برای نخستین بار در کشور نظام برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی، با مدیریت واحد و یکپارچه، تلاش کرد سفر برای مردم آسان‌تر، امن‌تر و ایمن‌تر شود.
پرداخت۷۴ میلیارد تومان تسهیلات کم‌بهره به هنرمندان صنایع دستی
حوزه صنایعدستی از خسارت‌های کرونا بی‌نصیب نبود، بسیاری از کارگاه‌ها و فروشگاه‌ها در سه سال گذشته تعطیل شد و بازارچه‌های فصلی و دائمی مانند هرسال برگزار نشدند، اگرچه در دوران کرونا فروش آنلاین محصولات کمی تسکین‌بخش بود، اما وزارت میراث فرهنگی در دولت سیزدهم از همان روزهای نخست یکی از اولویت‌های حمایتی خود را کمک به هنرمندان و صنعتگران این حوزه که جامعه‌ای ۲.۵ میلیون نفری را تشکیل می‌دهند، قرار داد.
در دوره جدید با حضور عزت الله ضرغامی در جایگاه وزیر، چهار محور حمایت و سامان‌دهی تولید، حفظ و ایجاد اشتغال، آموزش و ترویج، حفظ و صیانت صنایعدستی راهبرد وزارت میراث فرهنگی و مبنای کار مدیران این حوزه قرارگرفت که در همین چارچوب در یک‌سال گذشته ۹میلیارد تومان تسهیلات بلاعوض و ۷۴ میلیارد تومان تسهیلات کم‌بهره به هنرمندان، صنعتگران و تولیدکنندگان صنایع دستی پرداخت شد.
یکی دیگر از دستاوردهای حوزه مدیریتی صنایعدستی، جلوگیری از حذف ماده ۱۴۲ قانون معافیت از بیمه و معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده برای خانواده بزرگ صنایعدستی و همچنین تبدیل تعرفه برق و آب کارگاه‌های صنایع دستی را از صنعتی به تجاری (۱۴۹۵ ریال)است؛ همچنین استفاده از بند الف تبصره ۱۸ هم دستاورد بزرگی برای حوزه صنایعدستی بود که وزارت میراث‌فرهنگی به‌عنوان اولین دستگاه از این تبصره برای حمایت از تولید و تحریک تقاضا استفاده کرد و در مجموع ۳۴۰میلیارد تومان به این حوزه اختصاص داده شد.
ارائه الگوی تجهیز خانه‌های ایرانی با صنایع دستی
تدوین و ابلاغ سند ملی گوهرسنگ‌ها یکی از دستاوردهای نهضت تفویض اختیار در چارچوب ثبت ملی شهرها و روستاهای صنایعدستی است، که گامی برای برندسازی و هویت‌بخشی به اصالت هنر سنتی در یک منطقه است، در طول یک سال گذشته ۱۵ شهر و روستا ثبت ملی شده و اکنون این فهرست به ۴۵ شهر و ۲۲ روستای ملی صنایع دستی رسیده است، این در حالی است که ۱۱ شهر و سه روستای ایران ثبت جهانی شده‌اند و پرونده سه شهر و روستای جدید صنایع دستی برای ثبت جهانی آماده است؛ این فرایند اکنون به یک مطالبه عمومی در سراسر کشور تبدیل شده است.
اعطای نشان اصالت به صنایعدستی فاخر یکی از اقدامات موثر و ادواری در این حوزه است؛ در یک سال گذشته با اعطای ۵۲۵ مهر اصالت ملی، مجموع آثار دارای این نشان به ۳ هزار و ۵۲۲ اثر رسیده است؛ از طرفی با دریافت ۳۸ مهر اصالت بین‌المللی در مجموع ۸۴ اثر فاخر صنایع دستی ایران دارای این نشان معتبر شده‌اند.
در یک سال گذشته برنامه تجاری‌سازی صنایع دستی در ۳۱ استان کشور آغاز شده است که در طرحی و ایده ای خلاق و همزمان با آغاز طرح اقدام ملی مسکن در دولت سیزدهم دو خانه مسکونی با محصولات صنایعدستی ایرانی تجهیز و طراحی برای این طرح ملی ساخت مسکن الگوسازی شده است.
امسال بازارچه‌های نوروزی صنایعدستی بیش از ۱۲۳میلیارد تومان فروش داشت که نسبت به بازارهای صنایعدستی نسبت به سال ۹۸ رشد ۹۳درصدی و نسبت به سال قبل از آن نیز ۹۷ درصد رشد داشته است؛ این روند جایگاه صنایع دستی ایران را در حوزه بین‌الملل به ویژه در غرب آسیا به عنوان کشور مرجع ارتقا داده است به طوری که با درخواست وزیر فرهنگ قطر، قرار است ایران تجارب خود را در این حوزه، برای احیای صنایعدستی و هنرهای سنتی با این کشور به اشتراک بگذارد.
