چگونه تفکر خلاقانه داشته باشیم ؟
یکی از مهمترین وجوه تمایز انسان از دیگر موجودات قدرت تفکر و خلاقیت اوست. قدرت دستکاری در ذهن و پدیده هاست، قدرت کشف و تولید ابزار و اندیشه های جدید است، که همه اینها به نوعی خلاقیت است. همه انسان ها کم و بیش خلاق اند و این توانایی همچون انواع هوش با درجات متفاوت در همه ما وجود دارد، مهم آن است که بتوانیم آن را شکوفا نموده، توسعه دهیم و به خدمت بگیریم.
داشتن تفکر خلاق ساده نیست اما آنقدرها هم سخت نخواهد بود اگر شما بخواهید. با ما همراه شوید تا 10 روش به دست آوردن تفکری خلاقانه را بررسی کنیم.
داشتن تفکر خلاقانه
به ندرت پیش می آید که ایده ای درخشان خودش زنگ در خانه ی شما را بزند. «جان اینگلدو»، در کتاب جدیدش به نام «چگونه ایده های عالی داشته باشیم:راهنمای تفکر خلاقانه » به معرفی 53 استراتژی پرداخته است. ما در اینجا 10 مورد از بهترین استراتژی های این کتاب را برای دستیابی به موفقیت بزرگ بعدیتان ارائه می کنیم.
با جان اینگلدو، عکاس و استاد مدعو در دانشکده ی فیلم، رسانه، و طراحی دانشگاه «وست لندن» برای دستیابی به ایده هایی درخشان همراه می شویم.
1. از خود بپرسید که «چه کار دیگری می توان با آن انجام داد؟»
ما به بسیاری از چیزها، اشیا، ساختمان ها، فضاها، مواد، فناوری، و سیستم ها از دریچه ی عادت و آشنایی نگاه می کنیم و از احتمالات متعدد دیگری که برای استفاده از آنها وجود دارد، چشم پوشی می کنیم. باید با این گرایش موجود در ذهن خود مبارزه کنید. این پرسش که «چه کار دیگری می توانم با آن انجام دهم؟» باعث اختراعات و ایده های جدید می شود.
پیشنهاد:زباله را به طلا تبدیل کنید. تمام نامه های دور انداختنی صندوق پست خود را به چیزهایی ارزشمند تبدیل کنید. چه کار دیگری می توانید با روزنامه انجام دهید؟
2. با دقت نگاه کنید
پروفسور «گای کلاکستون»، استاد علوم، دریافته است که افراد خلاق، متخصصِ دقیق نگاه کردن هستند. آنها توانایی بالایی در مشاهده ی نکات ظریف، جمع آوری و استفاده از چیزهایی دارند که دیگران آنها را نادیده می گیرند. داشتن کنجکاوی فعال در مورد جهانی که در اطراف شما است، باعث ظهور ایده های جدید می شود. کنجکاو باشید و به خوبی اطرافتان را ببینید.
پیشنهاد:چهره ها، حیوانات، حروف و اعدادی را که به طور تصادفی در اثر فرسایش، تعمیر، گذر زمان، پوسیدگی ها، نشت ها، شکستگی ها، جابجایی ها، نور، سایه، باران یا برف ایجاد می شود کشف و جمع آوری کنید. برخی از این موارد تنها زمانی خود را آشکار می کنند که شما به آنها کج، وارونه یا در جهت معکوس نگاه کنید.
3. ساده بگیرید
مشکلات اغلب پشت اطلاعات بیش از حد، پنهان شده اند. چالش پیش روی خود را با صرف زمان برای درک و تعریف مشکل، روشن و مشخص کنید. آیا می توانید آن را در 10 کلمه، 5 کلمه، و یا حتی 3 کلمه ساده کنید؟
پیشنهاد:نویسنده ی معروفی به نام «ارنست همینگوی» چالشی را برای نوشتن یک داستان در 6 کلمه برگزار کرد. شما هم امتحان کنید یا آن را به صورت یک چالش توییتری در آورید و داستانی با تنها 140 حرف ارسال کنید.
4. نامعقول باشید
نامعقول بودن در قلب تعدادی از خلاقانه ترین ایده های مربوط به قرن 19 و 20 میلادی قرار دارد. «لوئیس کارول» و «ادوارد لیر» از پوچی و نامعقول بودن موقعیت ها در داستان سرایی استفاده می کردند؛ برادران «مارکس»، «اسپایک میلیگان»، و «مونتی پایتون» از نامعقول دیدن امور، به عنوان منبعی برای کمدی بهره می بردند. «ساموئل بکت» هم از آن برای درام استفاده می کرد؛ «فرانک زاپا» برای موسیقی؛ «السا اسکیاپارلی» در طراحی مد و دادائیست ها و سوررئالیست ها از آن برای خلق هنر استفاده می کردند.
پروژه:از سیستم علامت زبان بصری استفاده کنید و نشانه های نامعقول و خلاف عادتی را بسازید که بینندگان را گیج کند، تحریک کند یا به خنده وادارد.
5. سیستم ها را با یکدیگر مبادله کنید
استفاده از سیستم های آماده، موفق، آزمایش شده و مطمئنِ موجود در یک حیطه ی عمل در حیطه ی دیگر می تواند به نوآوری بزرگی منجر شود.
«اوون مک لارن» اولین کالسکه ی تاشوی بچه ها را با استفاده از سیستم طراحی شده ی ارابه های فرود تاشوی هواپیماهای «اسپیت فایر» که مربوط به جنگ جهانی دوم بود، ساخت. «جیمز دایسون» از سیستم گردبادی که برای جذب خاک اره های موجود در کارخانه های چوب بُری استفاده می شد بهره گرفت و آن را در جاروهای خانگی به کار برد. اینها هر دو انقلابی در طرح های تثبیت شده ی پیشین بود. اگر شما در حال حاضر سیستمی را ناامیدکننده یا ناکافی می دانید، سعی کنید سیستم دیگری را از زمینه ای دیگر قرض بگیرید.
پیشنهاد:نگاهی به سیستم های تغییر سریع صحنه ی تئاتر بیندازید و آنها را برای تغییر محل زندگی و یا فضای کار خود به خدمت گیرید.
6. تغییر موقعیت
تغییر در چگونگی نگاه کردن به چیزی، می تواند امکانات و ایده های جدیدی را برای ما آشکار کند. این کار را می توانید با جستجوی تمام زوایای دید امکان پذیر، و با تغییر دادن بافت زمینه انجام دهید.
جعبه های مربوط به سیم های شستشو و قوطی های صابون مواردی آشنا در سوپر مارکت هستند. تخت های نامرتب در اتاق خواب هر نوجوانی هست و لاشه ی گاو و گوسفند را می توان در پستوی هر مغازه ی قصابی ای پیدا کرد، اما آنها را در یک گالری هنری قرار دهید تا یک اثر هنری بزرگ خلق کنید! نزدیک به 100 سال پیش، «مارسل دوشان» اولین هنرمندی بود که درک کرد چنین تغییری می تواند اثرگذار باشد. او به چشم دید که یک نمایشگاه هنری از سرامیک های سرویس بهداشتی که بر پشت به صورت صاف قرار گرفته بودند، چه ولوله ای بر پا کرد.
پیشنهاد:چیزهای عادی را قابل توجه کنید. به یک فروشگاه مصالح ساختمانی بروید و یک شیء ارزان قیمت پیدا کنید که با تغییر موقعیت آن در خانه، هدف جدید و تعجب آوری پیدا کند.
7. قالب های تازه را امتحان کنید
استفاده از فرآیندهای تغییر و تحول به شدت برانگیزاننده ی ایده ها است. تبدیل چیزها از یک فرم و یا محیط به دیگری، می تواند افکار را در جهات کاملا جدید و هیجان انگیز هدایت کند. یادتان باشد که یک ایده منجر به ایده ی دیگری می شود.
«واسیلی کاندینسکی»، هنرمند نامدار روسی، موسیقی کلاسیک را به نقاشی های انتزاعی تبدیل کرد و رنگ های مختلفی را برای مشخص کردن احساسات متفاوتی که توسط موسیقی برانگیخته می شوند، انتخاب کرد. همچنین او ماشینی را اختراع کرد که اصوات موسیقی را به دستورالعمل هایی برای نقاشی تبدیل می کرد.
پیشنهاد:کلمات زیر را به علایم و نشانه های رمزی (تایپوگرافی) تبدیل کنید:تنبل، شاد، صدای بلند، نرم.
8. بداهه پردازی کنید
بداهه عمل کردن، خلاقیت به رغم تمام محدودیت هاست. نوعی نحوه ی تفکر و عمل است که به راه حل هایی در موقعیت های بسیار چالش برانگیز منجر می شود. مانند زمانی که افراد خود را در زندان، تک وتنها در جایی دورافتاده، در محاصره، اسیر، گمشده در دریا و در کشتی شکسته یا در حال غرق شدن می یابند.
پیشنهاد:چالش «مایل های طراحی». برای مثال در ابتکار «مایل های غذایی» فاصله ی زیادی که مواد غذایی از محل تولید تا میز غذا طی می کنند به چالش کشیده شد. قصد این کمپین حمایت از انتخاب محصولات محلی بود، محصولات محلی برای رسیدن به دست مصرف کننده حداقل فاصله را طی می کنند و در این جابجایی کوتاه منابع جهان کمتر تهی می شود. چالش «مایل های طراحی» هم مشابه همین چالش است. تنها از چیزهایی استفاده کنید که دم دست شماست. شما هم می توانید با حل مشکلات، تنها با استفاده از چیزهایی که در جیب خود، روی میز، مواد در دسترس، چیزهای باقی مانده از کاری دیگر یا تنها با استفاده از چیزی که در فاصله بسیار کوتاهی از شما هست، خود را به چالش بکشید.
9. شیوه ی خود را درک کنید
برای تولید سریع و مداوم ایده ها، درک اینکه چه شرایطی شما را بیشتر به خلاقیت وا می دارد، ضروری است. «چایکوفسکی»، پیوتر ایلیچ چایکوفسکی، آهنگساز شهیر روسی، می گوید:«اگر منتظر حس و حال لازم شویم، بی آنکه برای بدست آوردنش در میان تلاشهایمان حرکتی کرده باشیم، خیلی ساده به آدم های بی عمل و بی انگیزه بدل می شویم.»
پیشنهاد:فرایند های منجر به خلاقیت را در قهرمانان ایده پردازی که به آنها علاقه مندید کشف کنید. برخی از این شیوه ها بسیار نامتعارف اند، مثلا «فریدریش شیلر»، شاعر آلمانی، دریافت زمانی بهتر کار می کند که بوی سیب فاسد را استشمام کند.
10. از زندگی خودتان الهام بگیرید
از همه چیز زندگی و تجربه ی خود برای ایجاد جرقه ی ایده استفاده کنید:چیزهایی که در مورد خود یا خانواده تان می دانید و چیزهایی که ریشه های شما هستند.
همانطور که «آل ژان»، یکی از نویسندگان اصلی مجموعه ی کارتونی «سیمپسون ها» می گوید:«شما ایده ها را از زندگی واقعی دریافت می کنید. از معلمانی که داشته اید، مشکلاتی که فرزندانتان در مدرسه با آنها برخورد می کنند و چیزهایی که در روزنامه ها می خوانید.»
