آزمایش شمارش سلول‌های سفید خون (WBC) آزمایشی است که تعداد سلول‌های سفید خون را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش گاهی اوقات «آزمایش لکوسیت» نیز خوانده می‌شود. تست شمارش سلول‌های سفید خون اغلب با آزمایش شمارش کامل خون (CBC) همراه است که به‌طور معمول به منظور غربالگری مشکلات سلامتی مختلف انجام می‌شود.
انواع مختلفی از سلول‌های سفید خون وجود دارد و خون معمولاً حاوی درصدی از هر نوع است. اگرچه گاهی اوقات تعداد سلول‌های سفید می‌تواند از محدوده طبیعی خارج شود. این امر ممکن است به دلیل بیماری زمینه‌ای یا عفونت باشد.
هدف از شمارش سلول‌های سفید خون چیست؟
شمارش WBC اغلب به‌عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون انجام می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است به‌عنوان بخشی از آزمایش خون معمول انجام شوند.
سلول‌های سفید خون که لکوسیت نیز نامیده می‌شوند، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند. آن‌ها از مغز استخوان منشأ می‌گیرند، اما در سراسر جریان خون به گردش درمی‌آیند. این سلول‌ها با حمله به باکتری‌ها، ویروس‌ها و میکروب‌هایی که به بدن حمله می‌کنند، به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند.
طبق اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت Healthline، شمارش سلول‌های سفید خون ممکن است عفونت‌های پنهان در بدن را آشکار کند و به پزشکان درمورد بیماری‌های تشخیص داده‌نشده‌ای نظیر بیماری‌های خودایمنی، نقایص سیستم ایمنی و اختلالات خونی هشدار دهد. این آزمایش‌ها همچنین به پزشکان کمک می‌کند تا اثربخشی شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و سایر درمان‌ها در افراد مبتلا به سرطان را تحت‌نظر داشته باشند.
شمارش افتراقی سلول‌های سفید خون
در مواردی ممکن است آزمایش شمارش افتراقی سلول‌های سفید خون انجام شود که تعداد کل سلول‌های سفید را به اجزای آن تفکیک می‌کند.
پنج نوع اصلی از سلول‌های سفید خون وجود دارد. آن‌ها نقش‌های متفاوتی در حمایت از بدن دربرابر عفونت و برخورد با سلول‌های عفونی دارند. انواع گلبول‌های سفید خون عبارت‌اند از:
- نوتروفیل
- لنفوسیت
- ائوزینوفیل
- مونوسیت
- بازوفیل
دامنه طبیعی تعداد سلول‌های سفید خون
تعداد طبیعی سلول‌های سفید خون می‌تواند نشانگر نرمال بودن عملکرد نرمال سیستم ایمنی باشد.
عواملی مانند سن و جنس ممکن است محدوده طبیعی تعداد سلول های سفید خون را مشخص کنند. به‌گفته‌ی انجمن لوسمی و لنفوم (LLS)، محدوده‌های طبیعی تعداد سلول‌های سفید خون به شکل زیر است:
محدوده‌های طبیعی بسته به آزمایشگاه نیز می‌تواند متفاوت باشد. آزمایشگاه‌های مختلف معمولاً دامنه مرجع را در گزارش خود ذکر می‌کنند.
یکی دیگر از سنجه‌های رایج برای حجم خون میلی‌متر مکعب است. میکرولیتر و میلی‌متر مکعب مقدار برابری را نشان می‌دهند.
درصد طبیعی انواع سلول‌های سفید خونی در شمارش کلی معمولاً در این محدوده‌ها قرار دارد:
داشتن درصد بالاتر یا پایین‌تر از نوع خاصی از سلول‌های سفید خون می‌تواند نشانه‌ی بیماری زمینه‌ای باشد.
علت غیرطبیعی بودن شمار سلول‌های سفید خون
بالاتر یا پایین‌تر بودن WBC نسبت به محدوده‌های طبیعی، می‌تواند حاکی از اختلال خونی یا سایر مشکلات پزشکی باشد. پزشک به‌منظور پیدا کردن علت تعداد بالا یا پایین WBC چندین عامل مانند داروهای کنونی، علائم و سابقه پزشکی بیمار را در نظر می‌گیرد.
پایین بودن تعداد گلبول‌های سفید خون
لکوپنی اصطلاح پزشکی است که برای توصیف پایین‌بودن شمار سلول‌های سفید خون استفاده می‌شود. لکوپنی می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- اچ‌آی‌وی/ ایدز
- اختلالات خودایمنی
- اختلالات یا آسیب مغز استخوان
- لنفوم
- عفونت‌های شدید
- بیماری‌های کبد و طحال (مانند بزرگ شدن طحال)
- لوپوس
- پرتودرمانی
- برخی داروها مانند داوهای شیمی‌درمانی و آنتی‌بیوتیک‌ها
- اعتیاد به الکل
- مالاریا
گاهی اوقات از اصطلاح نوتروپنی نیز برای نشان‌دادن پایین بودن شمار سلول‌های خون استفاده می‌شود. این اصطلاح درواقع، به تعداد پایین نوتروفیل‌ها اشاره دارد، اما ازآن‌جا که این نوع از سلول‌های سفید خون ۵۵ تا ۷۰ درصد از کل سلول‌های سفید خون را تشکیل می‌دهند، لکوپنی اغلب براثر تعداد پایین نوتروفیل‌ها ایجاد می‌شود.
نوتروپنی ممکن است شما را درمعرض خطر عفونت، بیماری و مرگ قرار دهد، زیرا ممکن است تعداد کافی سلول سفید خون برای محافظت از خود دربرابر میکروب‌ها نداشته باشید. اگر دچار این وضعیت باشید، باید برای محدود کردن میزان مواجهه خود و کاهش خطر عفونت، در مکان‌های عمومی اقدامات احتیاطی مانند پوشیدن ماسک را انجام دهید.
بالا بودن تعداد گلبول‌های سفید خون
لکوسیتوز اصطلاح پزشکی است که برای توصیف بالا بودن مقدار WBC به کار می‌رود. لکوسیتوز می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- عفونت‌هایی مانند سل، سپسیس یا شوک سپتیک
- تب
- جراحت یا سوختگی
- بارداری
- آلرژی
- آسم
- واکسیناسیون اخیر
- برخی از داروها نظیر کورتیکواستروئیدها، اپی‌نفرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID)
- استرس
- آسیب بافتی
- همولیز حاد
- خونریزی
- واکنش لکوموئید (افزایش بیش‌ازحد گلبول‌های سفید خون در واکنش به عفونت یا استرس)
- حمله قلبی
- جراحی
- ورزش شدید
بالا بودن تعداد سلول‌های سفید خون همچنین می‌تواند همراه با شرایط زیر به شکل مزمن وجود داشته باشد:
- استعمال دخانیات
- وجود تومور در مغز استخوان
- لوکمی (سرطان خون)
- بیماری‌های التهابی نظیر آرتریت و بیماری روده
- چاقی
- واسکولیت یا التهاب عروق خونی
پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتر برای تعیین علت تعداد غیرطبیعی سلول‌های سفید خون شما سفارش دهد.
پس از تشخیص علت بالا یا پایین بودن WBC و توصیه برنامه درمانی، پزشک به‌طور دوره‌ای مقدار WBC را با آزمایش‌های خونی اضافی تحت‌نظر خواهد گرفت. اگر مقدار WBC بالا یا پایین بماند، می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که وضعیت شما بدتر شده است. پزشک همچنین ممکن است از این اطلاعات برای تنظیم درمان استفاده کند. در صورتی که WBC محدوده طبیعی را نشان دهد، معمولاً حاکی از آن است که درمان مؤثر بوده است.
علائم تعداد غیرطبیعی گلبول‌های سفید خون
علائم پایین بودن تعداد سلول‌های سفید خون شامل موارد زیر می‌شود:
- بدن درد
- تب
- لرز
- سردرد
بالا بودن WBC اغلب علائمی ایجاد نمی‌کند، اگرچه بیماری زمینه‌ای که موجب شمار بالای WBC می‌شود، ممکن است علائم خاص خود را ایجاد کند.
چگونه برای آزمایش شمارش WBC آماده شویم؟
تست شمارش WBC به آمادگی خاصی نیاز ندارد. به‌سادگی از پزشک یا آزمایشگاه پزشکی محلی وقت می‌گیرید و این آزمایش را انجام می‌دهید.
به خاطر داشته باشید که برخی از داروها می‌توانند با نتایج آزمایشگاهی شما تداخل داشته باشند و WBC را افزایش یا کاهش دهند. داروهایی که ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- کورتیکواستروئیدها
- کینیدین
- هپارین
- کلوزاپین
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- آنتی‌هیستامین‌ها
- دیورتیک‌ها
- داروهای ضد تشنج
- سولفونامیدها
- داروهای شیمی‌درمانی
قبل از خون‌گیری درمورد تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید.
آیا برخی غذاها WBC را افزایش می دهند؟
تاکنون پژوهشی این موضوع را نشان نداده است که غذا یا رژیم غذایی خاصی بتواند تولید سلول‌های سفید خون را افزایش دهد.
البته مهم است که منبع خوبی از پروتئین را در رژیم غذایی خود بگنجانید، زیرا اسیدهای آمینه موجود در پروتئین‌ها برای ساخت سلول‌های سفید خون نیاز هستند. ویتامین‌های B12 و فولات (ویتامین B9) نیز برای تولید سلول‌های سفید خون نیاز هستند، بنابراین در صورت نیاز، مصرف مکمل مواد معدنی و مولتی‌ویتامین را در نظر بگیرید. اگرچه ثابت نشده است، برخی معتقدند افزودن ویتامین سی، ویتامین ای، زینک، سیر، سلنیوم و حتی غذاهای تند به رژیم غذهایی می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت کند.
اگر برای سرطان یا سایر علل لکوسیتوز (بالا بودن سلول‌های سفید خون) تحت درمان قرار دارید، قبل از مصرف هر نوع مکمل با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است با درمان تداخل داشته باشند.
تعداد سلول‌های سفید خون در دوران بارداری چه تغییری می کند؟
تعداد سلول‌های سفید خون در طول دوره بارداری به دلیل استرس جسمی‌ای که بدن در این دوران متحمل می‌شود، به میزان قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند. این سطوح طی سه ماهه اول شروع به افزایش می‌کند و افزایش آن تا سه ماهه سوم ادامه دارد. در طول زایمان و ساعات پس از زایمان، سطح گلبول‌های سفید ممکن است دوباره افزایش پیدا کند. این امر ناشی از پاسخ بدن به استرس‌های جسمی و شوک ناشی از زایمان است. در عرض ۶ تا ۸ هفته پس از زایمان، شمار سلول‌های سفید خون به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
