شیوه استخاره گرفتن با قرآن و 3 روش دیگر
استخاره طلب خیر و واگذاری انتخاب کاری به خداوند است هنگامی که انسان در آن کار شک و تردید دارد و خیر و شر آن را با مشورت با دیگران نمی‌تواند تشخیص دهد. برای استخاره روش‌های مختلفی نقل شده است که در ادامه این بخش از پلاس وی به آنها پرداخته ایم و روش انجام استخاره با قرآن، استخاره با تسبیح، استخاره با نماز، استخاره کاغذ را ذکر نموده ایم.
چه زمانی استخاره جایز است؟
اسلام دین تفکر و تعقل است و پیروانش را به تفکر و تعقل در همه امور تشویق کرده است تا در همه کارها با اندیشه و فکر تصمیم گیری کنند. در سردرگمی ها دستور اسلام ابتدا مشاوره با افراد کاردان و امین است اما اگر با مشورت کردن نیز تردید ها بر طرف نمی شود و نمی توان تصمیم گیری کرد، طبق روایات برای از بین بردن تردید، استخاره مشکلی نخواهد داشت. استخاره برای رفع تردید در کارهای مباح است، نه در کارهای خیر، عمل به استخاره نیز الزام شرعی ندارد، اما بهتر است به آن عمل شود. («دعانویسی و استخاره»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.)
استخاره با قرآن چگونه است؟
برای استخاره با قرآن روش‌های مختلفی نقل شده است. (ابن طاووس، فتح الابواب، 1409ق، ص277 - 279.)
روش اول:
سید بن طاووس از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده است:
هنگامی که خواستی با قرآن تفأل بزنی(استخاره بگیری)، سه مرتبه سوره اخلاص را قرائت کن و سه مرتبه صلوات بفرست و سپس این دعا را «قُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَیْکَ فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِک» را بخوان و قرآن را بگشا، از سطر اول صفحه اول استخاره خود را بگیر. (ابن طاووس، فتح الابواب، 1409ق، ص156)
روش دوم:
برپایه روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده یکی از روش‌های استخاره با قرآن این است که هرگاه شخصی میان انجام یا ترک کاری مردد بود، وقتی برای نماز آماده شد، قرآن را بگشاید و به نخستین چیزی که در آن دید، عمل کند. (طوسی، تهذیب الاحکام، 1407ق، ج3، ص310)
روش سوم:
سید محسن امین چنین آورده است که پس از نیت، قرآن مجید را می‌گشایند وبه اولین آیه‌ای که در اولین سطر صفحه دست راست می‌آید می‌نگرند. اگر مضمون آیه حاکی از رحمت یا امر به خیر یا نظایر آن بود، باید کار مورد نظر را انجام داد واگر آیه حاکی از غضب یا نهی از شری یا امر به عقوبتی و نظایر آن بود خوب نیست. (وسائل الشیعة ج8، ص78.)
روش چهارم:
در برخی از روایات آمده است که پس از گشودن قرآن، باید هفت یا هشت ورق شمرده شود و استخاره از ورق هفتم یا هشتم گرفته شود. (ابن طاووس، فتح الابواب، 1409ق، ص278و 279 )
استخاره با تسبیح چگونه است؟
استخاره با تسبیح به روش زیر انجام می شود:
1. سوره‌های حمد(حداقل سه مرتبه و اگر نشد یک مرتبه) و قدر ده مرتبه بخوانید.
2. سپس این دعا را سه مرتبه بخوانید:
اللهم إنی أستخیرک لعلمک بعاقبة الأمور، و أستشیرک لحسن ظنی بک فی المأمول و المحذور. اللهم إن کان الأمر الفلانی مما قد نیطت بالبرکة اعجازه و بوادیه، و حفّت بالکرامة أیامه و لیالیه، فخر لی اللهم فیه خیرة ترد شموسه ذلولا، و تقعض أیامه سرورا. اللهم إما أمر فائتمر، و اما نهی فانتهی. اللهم إنی أستخیرک برحمتک خیرة فی عافیة
خدایا من از تو درخواست خیر می‌کنم برای آگاهی‌ات به عاقبت کارها، و با تو مشورت می‌کنم برای خوش‌گمانی‌ام به تو در آنچه مورد آرزو و بیم است. خدایا اگر این کار از آنهایی است که آغاز و انجامش به برکت بسته شده و روزها و شب‌هایش به کرامت پیچیده گشته، پس برایم اختیار کن. خدایا در آن خیری باشد که سختی‌اش را سهل و نرم کنی و روزهایش را به شادمانی بازگردانی. خدایا اگر دستور است، انجامش دهم، اگر نهی است، خودداری نمایم. خدایا به‌رحمتت خیرجویی می‌کنم، خیری در عافیت (شهید اول، ذکری الشیعه، ج4، ص269و270).
3. یک قبضه از تسبیح یا تعدادی سنگریزه را جدا کرده و دوتا دوتا بشمرید.
4. اگر بازمانده زوج بود، کار مورد نظر را انجام داده و اگر فرد بود آن را ترک کنید یا بالعکس. (شهید اول، ذکری لشیعه، ج4، ص269و270.)
استخاره با نماز چگونه است؟
استخاره با نماز بدین صورت است:
- فرد دو رکعت نماز به‌جا آورد.
- پس از نماز به سجده برود و صد بار بگوید: «اَستخیر اللّٰه فی جمیع اُموری خیرةً فی عافیة؛ از خدا در همه امور طلب عافیت می‌کنم».
- سپس هرچه را که خدا به قلبش انداخت، همان را انجام دهد. (ابن‌ادریس، السرائر، 1410ق، ج1، ص314)
استخاره با کاغذ چگونه است؟
شیخ طوسی از حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام این استخاره را چنین نقل می‌کند که:
باید شش قطعۀ کوچک کاغذ برداشت و در سه تای آنها نوشت:«بسم‌الله الرحمن الرحیم خیرة من الله العزیز الحکیم لفلان بن فلان افعل» (انجام بده) ودر سه تای دیگر همین دعا ولی پایان آن «لاتقعل» (انجام نده) آورد. سپس آنها را در زیر سجاده قرار داده دو رکعت نماز استخاره یا حاجت خوانده پس از اتمام نماز به سجده رفته و صد بار گفت:«استخرُ اللهَ برحمته خیره فی عافیة» سپس نشست و گفت:«اللهم خر لی فی جمیعِ اموری فی یسرٍ منک و عافیة».
سپس باید یکی یکی کاغذها را برداشت و باز کرد و خواند. اگرسه «افعل» (انجام بده) آمد، «خوب» است و اگر سه تا پشت سر هم «لاتفعل» (انجام مده) آمد «بد» است ون باید آن را انجام داد. (وسائل الشیعة ج8، ص68-72)
ابن ادریس حلی احادیث استخاره با کاغذ را غیرمعتبر دانسته است اما شهید اول دیدگاه او را با این استدلال که استخاره با کاغذ نزد امامیه مشهور است، رد کرده است. (شهید اول، ذکری الشیعه، ج4، ص266-267)
وقت و روز استخاره:چه زمانی استخاره کنیم؟
فیض کاشانی در کتاب تقویم المحسنین برای استخاره به قرآن، در هر روز هفته ساعاتی را ذکر کرده است؛ اما گفته است ساعات مذکور بین اهل‌ایمان شهرت دارد و در احادیث نیامده است. (فیض کاشانی، تقویم‌المحسنین، 1315ق، ص58و59)
ایشان برای استخاره به قرآن مجید در ایام هفته ساعاتی را نقل کرده و فرمود:
- روز یکشنبه:تا ظهر خوب است، آنگاه از عصر تا مغرب.
- روز دوشنبه:تا طلوع خورشید خوب است، آنگاه از زمان ناهار تا ظهر و سپس از عصر تا عشاء آخر.
- روز سه‌شنبه:از وقت ناهار تا ظهر خوب است، آنگاه از عصر تا عشاء آخر.
- روز چهارشنبه:تا ظهر خوب است، آنگاه از عصر تا عشاء آخر.
- روز پنجشنبه:تا طلوع خورشید خوب است، آنگاه از ظهر تا عشاء آخر.
- روز جمعه:تا طلوع آفتاب خوب است، آنگاه از ظهر شرعی تا عصر.
- روز شنبه:تا وقت ناهار خوب است، آنگاه از ظهر شرعی تا عصر.
به‌گفته صاحب‌جواهر، برای نماز استخاره زمان خاصی وجود ندارد.(نجفی، جواهر الکلام، ج12، ص155) البته درباره استخاره به قرآن نقل شده که وقت نماز انجام شود. (طوسی، تهذیب الاحکام، ج3، ص310)
محل استخاره:کجا استخاره بگیریم؟
از نظر شهید اول بهتر است که استخاره با دعا در مسجد و حرم‌ها باشد و در برخی روایات از استخاره در حرم امام حسین(ع) سخن آمده است. (شهید اول، ذکری‌الشیعه، 1419ق، ج4، ص267)
آداب استخاره چگونه است؟
غسل یا وضو داشتن هنگام استخاره، انجام استخاره در زمان و مکان مقدس مانند روز جمعه و مسجد و مشاهد مشرفه، به ویژه نزد قبر امام حسین علیه السّلام، رو به قبله بودن، سخن نگفتن در بین استخاره و شرط کردن عافیت در آنچه که خداوند برای او اختیار می‌کند و رعایت سایر آنچه که در استجابت دعا مؤثّر است، از آداب استخاره شمرده شده است. (جواهر الکلام ج12، ص162)
