آموزش جامع کار با تسک منیجر ویندوز

اگر کاربر محیط ویندوز باشید و به‌معنای واقعی از این سیستم‌عامل استفاده کرده باشید، شکی وجود ندارد که تاکنون اسم تسک منیجر به گوشتان خورده است. اگر هم برای مثال کار با ویندوز ۱۰ را تازه آغاز کرده‌اید و در مراحل ابتدایی تبدیل‌شدن به کاربر حرفه‌ای هستید، شناخت ابزار و استفاده از تسک منیجر یکی از قدم‌های مهمی است که در این مسیر دیر یا زود برخواهید داشت.

چرا دیر یا زود؟؛ چون تسک منیجر ابزاری نیست که نیاز باشد کاربر معمولی و مبتدی روزانه با آن سروکار داشته باشد؛ اما کافی است که پردازش برنامه‌ای با مشکل مواجه شود و برنامه به درخواست و فرمان کاربر پاسخ ندهد. در این مرحله، تسک منیجر در نقش ابرقهرمانی ظاهر می‌شود تا شما را نجات دهد.

البته خیلی هیجان‌زده نشوید؛ زیرا گاهی تسک منیجر با قساوت تمام عملیات نجات را فقط به‌دلیل حفظ سایر پردازش‌ها انجام می‌دهد و فایل‌های ذخیره‌نشده را حفظ نمی‌کند. برای مثال، فرض کنید در حال ویرایش عکس یا ویدئو هستید و برنامه‌ی ویرایش ویدئو در ویندوز واکنشی نشان نمی‌دهد و مطمئن هستید که آخرین تغییرات ذخیره نشده‌اند؛ اما چاره‌ای نیست. باید بگذارید ابرقهرمان مایکروسافت کار خود را بکند تا دوباره بتوانید فرایند کارها را ازسر بگیرید.

حال تسک منیجر ویندوز دقیقاً چیست؟ در این مقاله، اجزای تسک منیجر و به‌طور‌خلاصه قابلیت‌های آن را بررسی خواهیم کرد؛ پس تا پایان با پلاس وی همراه باشید.

به‌طورخلاصه می‌توان گفت تسک منیجر یکی از برنامه‌های اصلی ویندوز است که به‌ شما امکان می‌دهد تا به‌صورت لحظه‌ای برنامه‌های در حال اجرا روی ویندوز را مشاهده و مدیریت کنید.

تسک منیجر یا Task Manager را می‌توان معادل «مدیر وظایف» معنی کرد. شاید با این معادل‌سازی کاربرد آن برای شما روشن‌تر شود. فرض کنید در حال سفر با مترو تهران هستید و حین سفر به موسیقی دلخواهتان گوش می‌دهید و همچنان منتظر تماس تلفنی مهمی هستید و صدای دست‌فروش نیز بین ضرب‌ها و میزان‌های سکوت آهنگ در حال پخش بریده‌بریده شنیده می‌شود و با نگاهی مختصر پوستر تبلیغاتی را می‌خوانید که غلط املایی عمدی یا سهوی آن لبخند شکسته‌ای گوشه لب شما می‌نشاند.

در همان لحظه، شمارش معکوس تعداد ایستگاه‌های مانده به مقصد را فراموش نکرده‌اید و گوشه‌چشمی به نقشه مترو دارید. همه‌ی این‌ها را در این مثال نه‌چندان کامل می‌توان تسک‌ها و وظایفی دانست که در آنِ واحد و در‌کنار فرایندهای خودکار زیستی ازجمله نفس‌کشیدن در حال اجرا هستند.

حالا فرض کنید که فهرستی از تمام این کارها و فرایند‌های در حال اجرا دراختیار داشتید. تسک منیجر در ویندوز دقیقاً ابزاری است که چنین امکانی را فراهم می‌کند. راه دسترسی به این گزارش چیست؟ درواقع، روش باز‌کردن تسک منیجر چیست؟

برای بازکردن تسک منجیر در ویندوز می‌توان ۵ راه مختلف را طی کرد که در بین آن‌ها ساده‌ترین روش، روش اول فهرست است. برخی از روش‌های شاید به آن صورت کاربردی نباشند؛ اما اشاره به آن‌ها خالی از لطف نیست:

• فشردن کلیدهای ترکیبی Ctrl + Shift + Esc: سریع‌ترین روش بازکردن تسک منیجر در ویندوز است که مستقیماً پنجره دسترسی به این ابزار را باز می‌کند.

• فشردن کلیدهای ترکیبی Ctrl + Alt + Delete: این روش را می‌توان محبوب‌ترین و رایج‌ترین روش بازکردن تسک منیجر در ویندوز به‌حساب آورد. پس‌ از فشردن‌ هم‌زمان این کلیدها صفحه امنیتی ویندوز باز می‌شود. در این صفحه، گزینه‌های مختلف از قفل‌کردن سیستم (Lock) تا تغییر حساب کاربری ویندوز (Switch User) و خروج از حساب کاربری ویندوز (Sign Out) و نیز Task Manager مشاهده می‌شود. برای بازکردن تسک منیجر، روی گزینه‌ی آخر بزنید تا پنجره ابزار تسک منیجر باز شود. درواقع، برخلاف روش قبلی برای بازکردن تسک منیجر باید یک مرحله بیشتر طی کنید؛ اما گزینه‌های دیگری نیز در این روش دراختیار خواهید داشت.

• فشردن کلیدهای ترکیبی win + X برای بازکردن منو Power User در ویندوز: به‌طورخلاصه، منو پاور یوزر در ویندوز بخشی است که دسترسی به ویژگی‌های پرکاربرد ویندوز را فراهم می‌کند؛ از دسترسی به Device Manager ویندوز گرفته تا Command Prompt و صدالبته Task Manager.

• کلیک‌راست روی نواروظیفه: روش دیگر برای بازکردن Task Manager غیر از استفاده از کلیدهای ترکیبی میان‌بر، زدن کلیک‌راست روی نواروظیفه در پایین صفحه است. بعد از بازشدن منو، می‌توانید با زدن روی Task Manager این ابزار ویندوز را باز کنید.

• جست‌وجوی taskmgr در نوار جست‌وجو منو استارت: برای بازکردن Task Manager ازطریق فایل EXE آن، منو استارت را باز کنید. با فشردن کلید win روی کیبورد، این منو باز خواهد شد. بدون کلیک روی گزینه‌ای خاص، عبارت taskmgr را تایپ کنید تا فرایند جست‌وجو برای این فایل انجام شود. اکنون می‌توانید از منو مقابل آن، ابزار Task Manager را باز کنید.

روش مشابه دیگری نیز برای اجرای taskmgr.exe وجود دارد که تایپ‌کردن آن در Run ویندوز است. همچنین، در روشی دیگر می‌توانید ازطریق جست‌وجو در Control Panel ابزار کاربردی تسک منیجر را باز کنید. اکنون که روش‌های بازکردن تسک منیجر را بررسی کردیم، نوبت به آن رسیده است که ببینیم تسک منیجر چه کاربردهایی دارد.

اولین برخورد بیشتر کاربران با تسک منیجر زمانی است که کامپیوتر با مشکلی مواجه و فعالیت برنامه‌ای دچار وقفه می‌شود و طبق برخی آموزش‌ها، کاربر برای پایان‌دادن به فعالیت و پردازش برنامه ازطریق تسک منیجر اقدام می‌کند.

با اینکه چنین قابلیتی واقعاً یکی از کاربردهای مهم تسک منیجر است و به‌راحتی می‌توان هر برنامه‌ای از ویندوز را با کمک آن به‌طورکامل بست، این قابلیت تنها کاربرد تسک منیجر ویندوز نیست. بگذارید اجزای آن را بررسی کنیم.

بعداز بازکردن Task Manager در ویندوز ۱۰ و ۸، برای اولین‌بار احتمالاً ظاهر آن مانند تصویر زیر خواهد بود و فقط فهرستی از برنامه‌های در حال اجرا را خواهید دید. برای نمایش گزینه‌های بیشتر و استفاده از تمام ظرفیت این ابزار، روی More Details در پایین صفحه بزنید.

با کلیک روی آن، صفحه‌ی بزرگ‌تر با گزینه‌ها و قابلیت‌های بیشتری به‌نمایش درخواهد آمد. اطلاعات مهمی از وضعیت ویندوز و برنامه‌های در حال اجرا مشاهده می‌کنید که شامل پردازش‌های پس‌زمینه و وضعیت عملکرد و تاریخچه‌ی برنامه‌ها می‌شود.

نوار منو بالای صفحه (شماره‌ی ۱) امکان مدیریت در تسک منیجر را فراهم می‌کند. در نوار شماره ۲، سربرگ‌های مختلف قرار دارند که درادامه به‌صورت جزئی آن‌ها را بررسی خواهیم کرد و ردیف نام هر ستون (شماره ۳) از Name گرفته تا Status و سایر منابع سخت‌افزاری درگیر در اجرای برنامه‌ها را شامل می‌شود. با کلیک روی هرکدام از این نوارها، می‌توانید ترتیب نمایش برنامه‌ها و سرویس‌ها و به‌طورکلی پردازش‌ها را تغییر دهید.

گفتنی است که تسک منیجر در نسخه‌ی 22H2 ویندوز ۱۱ نیز تفاوت‌هایی دارد و به‌جای قرارگرفتن سربرگ‌ها در نوار بالایی صفحه، می‌توانید در منو سمت چپ آن‌ها را پیدا کنید. علاوه‌براین در گوشه‌ی پایین سمت چپ، دکمه‌ای برای تنظیمات تسک منیجر (Settings) طراحی شده است که در آن می‌توانید نمایش ابزار تسک منیجر را تغییر دهید. این دکمه کاربرد Options در نوار منو تسک منیجر ویندوز ۱۰ و ۸ را دارد.

سربرگ پردازش (Processes)

با ورود به اعماق سربرگ پردازش در تسک منیجر، به تمام فرایندهای در حال اجرا دسترسی دارید و می‌توانید تغییرات لحظه‌ای برنامه‌ها را مشاهده کنید. این قسمت شامل چندین بخش ازجمله برنامه‌ها (Apps) و پردازش‌های پس‌زمینه (Background processes) و پردازش‌های ویندوز (Windows processes) می‌شود که هرکدام از این دسته‌ها چندین برنامه یا پردازش دیگر را دربر می‌گیرند.

در بالای صفحه، سه گزینه‌ی File و Options و View قرار دارد که هرکدام از آن‌ها زیرمنو خاص خود را دارند. برای مثال، با زدن روی File دو گزینه‌ی خروج (Exit) و اجرای برنامه‌ی جدید (Run new task) دیده می‌شود.

با زدن روی خروج، طبیعتاً از برنامه تسک منیجر خارج می‌شوید و با زدن روی گزینه اجرای برنامه جدید، پنجره‌ی جدیدی باز می‌شود که می‌توانید در آن نام برنامه‌ی جدیدی را وارد کنید که تمایل دارید باز شود و سپس، روی دکمه OK می‌زنید تا برنامه اجرا شود.

با فعال‌کردن تیک گزینه‌ی قابل‌مشاهده در زیر کادری که نام برنامه را وارد کرده‌اید، امکان اجرای برنامه در حالت Administrative فراهم می‌شود. مهم‌ترین کاربرد این سربرگ برای بیشتر کاربران، پایان‌دادن به پردازش مربوط به برنامه‌هایی است که در یک مرحله متوقف شده‌اند و نمی‌توانند فرایند درخواست‌شده را تکمیل کنند.

برای مثال، اگر برنامه‌ی Command Prompt را به‌عنوان برنامه‌ای در نظر بگیریم که حین انجام فرایندی متوقف شده است و اصطلاحاً واکنشی نشان نمی‌دهد و در حالت Non-responsive است، مراحل زیر را طی کنید:

• روی برنامه‌ی مدنظر کلیک‌راست کنید و از منو بازشده روی End Task بزنید تا برنامه به‌طور‌کامل بسته شود. البته به‌خاطر بسپارید که اگر فایل در حال اجرا ذخیره نشده باشد، ممکن است تغییرات اِعمال‌شده از بین برود.

برای مثال، فرض کنید در حال ویرایش عکس با فوتوشاپ هستید و در همین لحظه برنامه از اجرا بازمی‌ماند و واکنشی نشان نمی‌دهد و درنهایت، مجبور می‌شوید برنامه را ازطریق تسک منیجر متوقف کنید. بنابراین، احتمال ازدست‌دادن تغییرات اِعمال‌شده و ذخیره‌نشده وجود دارد.

سربرگ عملکرد (Performance)

سربرگ عملکرد بخشی از تسک منیجر است که اطلاعات جزئی درباره وضعیت منابع سخت‌افزاری لپ‌تاپ یا کامپیوتر ویندوزی شما ارائه می‌دهد؛ اما چه اطلاعاتی می‌توان از این گزارش‌های وضعیت لحظه‌ای به‌دست آورد؟

Utilization: نموداری که مجموع بهره‌برداری لحظه‌ای از پردازنده را نشان می‌دهد.

Processes: تعداد تمام پردازش‌های در حال انجام سیستم را نشان می‌دهد. طبق تصویر، سیستم در حال انجام ۱۷۹ پردازش است.

Up Time: مدت‌زمانی را نشان می‌دهد که کامپیوتر از آخرین ری‌استارت راه‌اندازی شده است. طبق تصویر، سیستم ۲۸ دقیقه و ۲۸ ثانیه است که راه‌اندازی شده است.

Speed: سرعتی را نمایش می‌دهد که کامپیوتر در‌حال‌حاضر با آن کار می‌کند.

Threads: ترد کوچک‌ترین واحد پردازشی است که در هر سیستم‌عامل می‌تواند انجام شود؛ بنابراین، در این قسمت تعداد تردهای در حال اجرا روی کامپیوتر شخصی در لحظه نشان داده می‌شوند.

Handles: هندل اساساً نشانگری است که به منبعی اشاره می‌کند که برنامه می‌تواند بعداً به آن دسترسی پیدا کند. طبق تصویر ۶۸٬۲۵۰ هندل مختلف وجود دارد.

سرعت پایه (Base Speed): همان‌طورکه از نامش پیدا است، سرعت پایه‌ی پردازنده را نشان می‌دهد. درواقع، این ستون مشخصات فنی پردازنده را به‌طور‌خلاصه نمایش می‌دهد.

Cores: هر هسته‌ی واحد پردازشی در تراشه پردازنده‌ی مرکزی (CPU) است. زمانی پردازنده‌های مرکزی فقط یک هسته داشتند؛ اما امروزه تعداد هسته‌های CPU در برخی مدل‌های به ۳۲ هسته یا بیشتر می‌رسد.

Logical Processors: اگر پردازنده سیستم قابلیت هایپرتردینگ داشته باشد، هر هسته‌ی پردازنده به دو یا چند هسته‌ی مجازی تقسیم می‌شود. درواقع، میزان آن محصولی از هسته‌های فیزیکی و تعداد تردها است.

Virtualization: قابلیت مجازی‌سازی به شما امکان می‌دهد تا یک واحد پردازشی را به چندین واحد پردازشی مجازی مجزا تقسیم کنید تا به‌کمک آن مشغول راه‌اندازی ماشین مجازی شوید. در این سربرگ، از منو سمت چپ می‌توانید روی Memory بزنید و مشخصات و وضعیت حافظه رم را بررسی کنید یا روی Disk بزنید و اطلاعات و وضعیت دقیق‌تر حافظه یا حافظه‌های ذخیره‌سازی نصب‌شده روی سیستم خود را مشاهده کنید. همچنین، امکان بررسی کارت شبکه و کارت گرافیک وجود دارد و با بررسی جزئیات آن‌ها می‌توانید متوجه شوید که نصب درایورها به‌درستی انجام شده است یا خیر.

سربرگ App History

برگه‌ی تاریخچه برنامه‌ها گزارشی از وضعیت بهره‌برداری از منابع به‌وسیله‌ی برنامه‌های سیستمی حساب کاربری فعلی ارائه می‌کند. در بالای صفحه، تاریخ روز گزارش نشان داده می‌شود و در زیر آن، گزینه‌ای برای حذف گزارش قرار دارد که گزارش موجود را با آن می‌توانید حذف کنید.

سربرگ Startup

در برگه‌ی Startup، فهرستی از برنامه‌هایی تهیه شده است که به‌طورخودکار با روشن‌شدن سیستم و بارگذاری ویندوز اجرا می‌شوند. علاوه‌براین، می‌توانید اطلاعتی از منتشرکننده برنامه به‌دست آورید. در ستون وضعیت (Status) این امکان وجود دارد که اگر راه‌اندازی خودکار برنامه‌ای ضروری نیست، با کلیک‌راست روی آن و انتخاب گزینه‌ی Disable آن را غیرفعال کنید تا با روشن‌شدن سیستم اجرا نشود. همچنین، اگر برنامه‌ای در حالت Disable باشد و بخواهید با راه‌اندازی سیستم اجرا شود، در منو می‌توانید روی Enable کلیک‌راست کنید و وضعیت آن را تغییر دهید.

سربرگ Users

در این برگه، حساب‌های کاربری فعال روی ویندوز را می‌توان مدیریت و بررسی کرد. برای مثال، با کلیک روی نام هر حساب‌ کاربری گزارش لحظه‌ای از پردازش‌های در حال اجرا روی آن‌ها می‌توانید دریافت کنید و در نوار بالا میزان مصرف منابع حافظه رم، پردازنده، حافظه و شبکه را به‌تفکیک بررسی کنید. علاوه‌بر‌این، اگر سطح دسترسی حساب کاربری شما admin باشد، حساب‌های کاربری ناخواسته را با کلیک‌راست روی آن‌ها می‌توانید Disconnect کنید.

سربرگ Details

این برگه نمای کلی از تمام فرایندهایی ارائه می‌کند که در کامپیوتر انجام می‌شود. عملاً این برگه تفاوت زیادی با برگه‌ی پردازش اول ندارد؛ اما در این‌جا پردازش‌ها بدون دسته‌بندی خاصی نشان داده می‌شوند. در این بخش نیز، می‌توانید پردازش برنامه‌ها را متوقف کنید.

سربرگ Services

به‌طورکلی، Windows Services برنامه‌های سیستمی هستند که در پس‌زمینه اجرا می‌شوند و اجرای روان کامپیوتر را تضمین می‌کنند. در این سربرگ، می‌توانید سرویس‌های مختلف را مدیریت کنید. برای مثال، گاهی اوقات برخی سرویس‌ها دچار مشکل می‌شوند و همین امر موجب اختلال در کارایی ویندوز خواهد شد؛ بنابراین با رجوع به این برگه، می‌توانید سرویس مدنظر را اجرا یا متوقف یا حتی راه‌اندازی مجدد کنید.

برای دسترسی به گزینه‌های گفته‌شده، روی سرویس مدنظر کلیک‌راست و از منو بازشده طبق نیاز یکی را انتخاب کنید. فراموش نکنید که اگر دانشی در این زمینه ندارید، بهتر است خیلی سربه‌سر سرویس‌ها نگذارید.

جمع‌بندی

تسک منیجر ویندوز ابزاری کاربردی در شناسایی و حل مشکلات سیستمی است که در مواقع خطیر می‌تواند راهگشا باشد. در اغلب مواقع وقتی ویندوز متوقف شود و اصطلاحاً هنگ کند، با دسترسی به تسک منیجر خواهید توانست برنامه‌ای که ایجاد مشکل کرده است، به‌طورکلی از کار بیندازید تا اختلال و هنگی ویندوز برطرف شود.

باردیگر یادآور شویم که نکته‌ی مهم در استفاده از ابزار تسک منیجر این است که مراقب پردازش‌های سیستمی باشید و هرآنچه به‌نظرتان غیرضروری آمد، متوقف نکنید. تسک منیجر می‌تواند هر پردازشی را از کار بیندازد؛ بنابراین، در استفاده از آن باید دانش و شناخت کافی را داشته باشید.

حالا نوبت شما کاربران پلاس وی است که بگویید آیا تاکنون از ابزار تسک منیجر استفاده کرده‌اید یا خیر؟