آیا می دانید متهم چگونه به دادسرا فراخوانده می شود؟
شاید بارها و بارها به گوشمان خورده است که فلانی را دادگاه احضار کرده یا احضاریه برایش فرستاده شده است. «احضار» در لغت به معنای فراخواندن و در اصطلاح دعوتی است رسمی در قالب احضاریه از طرف مقام قضایی برای یک شخص خاص در زمان معین و به منظور حضور وی در مرجع قضایی.
گستردگی مباحث حقوقی و پیچیدگی های موضوعات متنوع آن ضرورت آموزش هر چه بیشتر آن را روشن میسازد. ضروریاتی مانند آشنا شدن شهروندان با ضوابط حقوقی و قانونی حاکم بر روابط اجتماعی و آگاهی بخشی جامعه نسبت به مسائل حقوقی یکی از مهمترین راهکارها در کاهش مراجعات مردم به دادگستری است به همین منظور معاونت منابع انسانی قوه قضائیه اقدام به آموزش حقوق به زبان ساده کرده است که در این قسمت به روند احضار متهم به دادسرا اشاره شده است که در ادامه می خوانید.
آیا می دانید برگه احضار چیست؟
آیا می دانید احضاریه چگونه به متهم ابلاغ می شود؟
آیا می دانید که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه به متهم و زمان حضور او نزد بازپرس نباید کمتر از پنج روز باشد؟
آیا می دانید اگر دسترسی به متهم میسر نشد بازپرس پس از گذشت مدت زمان قانونی اظهار عقیده می کند؟
شرایط و روحیات یک متهم را در ذهن خود تصور کنیم؛ متهم زمان جلب یا احضار و پس از دریافت احضاریه یک باره تمام دنیا روی سرش خراب می شود. شاید ما خودمان یکی از این افرادی باشیم که طعم یکبار احضار یا جلب شدن را چشیده ایم؛ اگر هم تا به حال مشکلی در این حد برایمان ایجاد نشده است باز هم بد نیست که این بسته آموزشی را تا انتها بخوانیم؛ زیرا کمک می کند تا با حقوق و تکالیف متهم درزمان جلب یا احضار بیشتر آشنا شویم.
برگ احضار چه می گوید؟
شاید بارها و بارها به گوشمان خورده است که فلانی را دادگاه احضار کرده یا احضاریه برایش فرستاده شده است. «احضار» در لغت به معنای فراخواندن و در اصطلاح دعوتی است رسمی در قالب احضاریه از طرف مقام قضایی برای یک شخص خاص در زمان معین و به منظور حضور وی در مرجع قضایی.
اما اگر متهم بدون هیچ عذر موجهی در جلسه تحقیقات اولیه حاضر نشود یا حتی عذر خودش را اعلام نکند جلب می شود. به عبارت دیگر ضابطان دادگستری او را دستگیر می کنند و نزد مقام قضایی می برند.
اتهام زنی بدون دلیل ممنوع
طبق قانون قاضی نباید کسی را احضار یا جلب کند مگر آنکه دلایل کافی وجود داشته باشد. گرچه ممکن است کسی که در مظان اتهام قرار گرفته پس از پایان دادرسی تبرئه شود ولی همین زدن برچسب اتهام به دیگری باید دلیل داشه باشد. قاضی در صورت سهل انگاری دراین مورد مشمول محکومیت انتظامی می شود.
راهکاری برای یک احضار سفت و سخت
با حرف که نمی شود متهم را به دادسرا کشاند، بلکه برای احضار متهم باید احضاریه ابلاغ شود. احضاریه را در دو نسخه تنظیم می کنند که یک نسخه از آن به متهم ابلاغ و نسخه دیگر پس از امضا به مامور ابلاغ برگردانده می شود.
در احضاریه، نام و نام خانوادگی احضار شونده، تاریخ، ساعت، محل حضور، علت احضار و نتیجه عدم حضور قید می شود و به امضای مقام معظم قضایی می رسد. خوب است بدانیم که اگر متهم بی سواد باشد مأمور ابلاغ مفاد احضاریه را به وی تفهیم می کند.
همچنین در جرایمی که مقام قضایی تشخیص دهد پای حیثیت اجتماعی متهم در میان است یا موضوع عفت و امنیت عمومی مطرح باشد شکل احضاریه تغییر می کند و علت احضار قید نمی شود اما متهم می تواند برای اطلاع از علت احضار به دفتر مرجع قضایی مراجعه کند.
آداب و اصول احضار کردن
هر چیزی آداب خاص خودش را دارد و نمی شود بازپرس بخواهد در یک چشم به هم زدن متهم را ببیند؛ البته استثنائاتی هم وجود دارد. اما اصل این است که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه و زمان حضور نزد بازپرس نباید کمتر از پنج روز باشد.
شاید یکی از دغدغه های متهم این باشد که دیگران متوجه احضارش به دادسرا نشوند. باید بدانیم در این باره جای نگرانی نیست زیرا ابلاغ احضاریه توسط ماموران ابلاغ بدون استفاده از لباس رسمی و با ارائه کارت شناسایی انجام می شود.
اگر متهم حاضر نشود
گاهی این تفکر برای متهم ایجاد می شود که اگر در دسترس نباشد پرونده متوقف می شود. اما این افراد نمی دانند که قانون این مورد را نیز پیش بینی کرده است. به عبارتی اگر احضاریه به دلیل معلوم نبودن محل اقامت متهم به دستش نرسد و به قولی ابلاغ نشود تلاش برای دستیابی به متهم نیز به نتیجه نرسد و ابلاغ به روش دیگری هم میسر نباشد متهم را با انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار ملی یا محلی و با ذکر عنوان اتهام و مهلت یک ماه از تاریخ نشر آگهی، احضار می کنند.
اگر باز هم خبری از متهم نشود این بار بازپرس پس از انقضای مهلت مقرر به موضوع رسیدگی و اظهار عقیده می کند. البته در جرایمی که به تشخیص بازپرس حیثیت اجتماعی متهم، عفت یا امنیت عمومی اقتضا کند عنوان اتهام در آگهی ذکر نمی شود.
تکنولوژی در خدمت مردم و قوه قضائیه
در دنیای امروز در کمتر از چند ثانیه به راحتی می توان به دورترین نقاط دنیا ارتباط برقرارکرد و فردی را در ورای مرزهای سرزمین خود دید. امکانی که قوه قضائیه نیز از آن استفاده کرده است و از این پس با استفاده از سامانه های رایانه ای و مخابراتی مانند پیام نگار (ایمیل) ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن می توان متهم را احضار و اوراق قضایی را با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی ابلاغ کرد.
به هر حال این را نیز بدانیم که احضاریه نشان دهنده وقوع جرم نیست! و گاهی پیش می آید فرد به عنوان متهم با احضاریه برای توضیحات فراخوانده و درروند تحقیق بی گناهی اش ثابت می شود. اما احضار به هر دلیل که باشد فرد بعد از دریافت احضاریه باید حتما حاضر شود و برای عدم حضور خود دلیل موجه داشته باشد وگرنه مشکلی به مشکلاتش افزوده خواهد شد.
غیبت متهم چه زمانی موجه است؟
همان طور که گفته شد ممکن است متهم نتواند در وقت مقرر حاضر شود. این مورد به شرط آنکه متهم برای این عدم حضور عذر داشته باشد مشکلی ایجاد نمی کند. مواردی که عذر موجه محسوب می شوند عبارتند از:
الف- نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به گونه ای که مانع از حضور شود.
ب- بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
پ- اگر اجداد، والدین و همسر و فرزندان یا خواهر و برادران متهم و حتی بچه های آنها فوت کنند. البته به یاد داشته باشید که فوت دایی، عمو، عمه،خاله و بچه هایشان عذر موجه محسوب نمی شود.
ت- ابتلا به حوادث مهم از قبیل بیماری های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که باعث می شود رفت وآمد ممکن نباشد.
ث- متهم در توقیف یا حبس باشد.
ج- سایر مواردی که عرفا به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب می شود.
غیر از این موارد متهم می تواند برای یکبار پیش از موعد تعیین شده بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع و موافقت وی را اخذ کند. دراین مورد بازپرس می تواند در صورت عدم تأخیر در تحقیقات تا سه روز مهلت را تمدید کند.
