علل به وجود آمدن بیماری مادرزادی قلب در کودکان و راه های پیشگیری ازآن
اگر برای کودک شما تشخیص بیماری قلبی سرشتی (مادرزادی ) گذاشته شده باشد،این به این معنی است که او با یک مشکل در ساختمان قلب بدنیاآمده است.
قلب جزو اندام هایی از بدن است که علیرغم تپش و فعالیت مداوم و بی وقفه اش، وجودش در بدن احساس نمی شود، به عبارت دیگر انسان ها در99 درصد مواقع اصلا متوجه وجود این عضو در بدن خود نیستند.با توجه به اینکه تشکیل قلب جنین مراحل بسیار پیچیده ای دارد لذا بیماری های مادرزادی قلب در کودکان بسیار شایع بوده و علی رغم پیشرفت های چشمگیر در درمان این بیماری ها هنوزهم متاسفانه بیشترین میزان مرگ و میر در بین بیماری های مادرزادی وجود دارد.
با توجه به اهمیت موضوع در اینباره با یک فوق تخصص قلب کودکان به گفتگو نشسته که در ادامه می خوانید :
آقای دکتر بیماری های مادرزادی قلب کودکان از چه زمانی قابل تشخیص است؟
از دوران جنینی از هفته 14 بارداری و اگر اکوی جنین انجام نشود در هفته های اول پس از تولد نوزاد، بیماری های مادرزادی قلب کودکان قابل تشخیص توسط متخصص کودکان و نوزادان است و سپس با انجام اکوکاردیوگرافی توسط فوق تخصص قلب کودکان 50-40 درصد بیماری در هفته اول و تا پایان ماه اول حدود 60درصد موارد قابل تشخیص است.
درمان انواع بیماری های مادرزادی قلب
بیماری مادرزادی قلبی در کودکان بیشتر در دخترها شایع است یا پسرها؟
درمجموع خیلی تفاوت ندارد اما بیماری های قلب راست در دختران و قلب چپ در پسرها شایع تر است. از هر 100 نوزاد زنده متولد شده حدودا یک نفر مبتلا به بیماری قلبی است و هر چه نوزاد نارس به دنیا بیاید شیوع بیماری حدود دو برابر افزایش می یابد.
بیماری مادرزادی قلب در کودکان به چند دسته تقسیم می شوند، کدام نوع شایع تر است؟
بیماریهای مادرزادی به سه دسته عمده تقسیم می شوند.
الف) ضایعاتی که سبب تنگی خروجی قلب راست به سرخرگ ریه می شوند.
ب) آنهایی که سبب تنگی خروجی قلب چپ به سرخرگ آئورت می شوند که این دو نوع ضایعه باعث می شوند خون کافی به ریه ها و یا به مغز و اندام ها نرسد.
ج) سوراخ های ایجاد شده بین قلب چپ و راست که خون دو طرف قلب با هم مخلوط می شوند و سبب افزایش ورود خون به ریه ها شده و کودک را به طرف نارسایی قلب و ریه می برند.
د) شایع ترین بیماری های مادرزادی قلب، شامل آئورت دو لتی، تترالوژی فالوت، سوراخ بین بطنی، سوراخ بین دهلیزی، تنگی دریچه آئورت، تنگی دریچه ریوی، بازماندن کانال شریانی و جابه جایی سرخرگ های بزرگ قلب است.
سوراخ بین بطنی و سوراخ بین دهلیزی شایع ترین بیماری های مادرزادی قلب کودکان است
علل به وجود آمدن بیماری های مادرزادی قلب در کودکان چیست؟
علل مختلفی باعث ایجاد بیماری های مادرزادی در قلب کو دکان می شود که عبارتند از:
- سن بالای مادر معمولا بیش از 35 سالگی، دیابت وچاقی مادر، ازدواج فامیلی، وجود ژن معیوب و پنهان در والدین یک فاکتور خطر بروز بیماری مادرزادی تلقی می شوند. کمبود بعضی مواد اساسی در مادر به خصوص در سه ماه اول بارداری که دوره ساخته شدن اجزاء بدن و قلب جنین است مثل اسیدفولیک و ویتامین A.- آلوده شدن مادر به ویروس ها(مثل سرماخوردگی) در سه ماهه اول بارداری و نقایص کروموزومی.- مصرف داروهای آسیب زا به جنین توسط مادر (شامل داروهای ضد صرع، ضد افسردگی، ضد دیابت و فشارخون و ....)، مصرف سیگار توسط مادر و وجود سابقه بیماری مادرزادی قلبی در والدین و فرزندان دیگر خانواده هم فاکتور خطر بروز بیماریهای مادرزادی قلب تلقی می شود.
- بدترین نوع نقص های مادرزادی قلب در جنین هایی است که با اختلالات کروموزومی همراه هستند.
دلایل اصلی بیماری های قلبی در کودکان
آیا راه های پیشگیری از بروز بیماری مادرزادی قلبی در کودکان وجود دارد؟
متاسفانه بیشترین مرگ و میر و بالاترین هزینه درمان در بین بیماری های مادرزادی کودکان، بیماری های قلبی است که برای پیشگیری بیماری مادرزادی قلبی در کودکان، مشاوره قبل از ازدواج و قبل از بارداری برای کشف فاکتورهای خطر در زوجین بسیار مهم است، بارداری در سنین 35-20 سالگی، مصرف نکردن داروهای مضر و سمی بسیاری از تولد نوزادان ناقص قلبی جلوگیری می کنند، درمان بیماری های مادر و چاقی و دیابت و فشار خون و تنظیم تغذیه و مواد کمکی مادر قبل از بارداری و ماه های اول بارداری، بررسی سونوگرافی و اکوی قلبی در جنین و در صورت وجود ضایعات پیچیده و خطرناک قلبی پیشنهاد ختم قانونی حاملگی تا هفته 19-18 بارداری داده می شود، پرهیز از بیماری های ویروسی و اشعه های یونیزان توسط مادردارای اهمیت می باشد.
آیا راه های درمان بیماران مادرزادی قلبی آسان است؟
تقریبا خیر، عده ای از بیماریهای مادرزادی قلبی(حدود 40-30 درصد) تا 5-2 سالگی خودبه خود بهبود می یابند عده ای از بیماریها به قدری پیچیده و سخت است که با حیات خارج رحمی منافات دارد یا با هزینه های بسیار زیاد و چندین جراحی هم زندگی نخواهند داشت و بایستی در دوره جنینی سقط (ختم بارداری) با نظر پزشکی قانونی صورت گیرد.
خوشبختانه در دهه اخیر در کشور عزیزمان ایران پیشرفت های بسیار چشمگیری در درمان پس از تولد اتفاق افتاده است (گرچه اقدامات در حال پیشرفت برای درمان ضایعات قلبی در داخل رحم در دنیا و کشور ایران صورت می گیرد) و اکثریت قریب به اتفاق بیماری های مادرزادی ساده – پیچیده قلبی در سال اول تا سال دوم زندگی قابل درمان قطعی یا حمایتی بدون جراحی یا جراحی با نتیجه بسیار مطلوب می باشد.
بهره گیری از شیوه رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال سال ها است که در رشته اطفال رایج شده و خوشبختانه بسیاری از بیمارانی که تا پیش از این برای درمان آنها نیاز به عمل جراحی بود مانند بیماران مبتلا به تنگی دریچه پولمونر، تنگی دریچه آئورت، کوآرکتاسیون آئورت ها، بستن PDA و بستن AST با بهره گیری از شیوه اینترونشن قابل اصلاح و درمان هستند،اما طبیعتا باز هم بیماری هایی وجود دارد که هنوز هم راه اول درمان آنها در تمامی نقاط جهان، انجام عمل جراحی است.
آیا توصیه خاصی به والدین و خانواده ها برای کاهش بیماریهای مادرزادی قلبی دارید؟
همان طور که گفته شد والدین و خانواده محترم قبل از ازدواج و قبل از بارداری حتماً مشاوره پزشکی از متخصصین محترم زنان، ژنتیک بالینی و مشاوره خانواده داشته باشند. از عوامل خطر پرهیز کنند، در حین بارداری به طور کامل و مرتب زیر نظر پزشک زنان یا ماما یا مراکز بهداشتی درمانی باشند. از ازدواج فامیلی در اقوامی که سابقه بیماریهای مادرزادی پیچیده و خطرناک و تکرار شونده در اعضاء فامیل دارند پرهیز نمایند. خانم ها به محض تاخیر در عادت ماهانه به مراکز بهداشتی /درمانی مراجعه و از مصرف هر گونه داروی آسیب زا بدون تجویز پزشک جداً خودداری کنند و نکته مهم دیگر برای همه زوجین عزیز اولویت دارد که دانش بچه دار شدن و مسائل مربوط به مراقبت در بارداری و عوامل خطر را افزایش دهند تا فرزندی سالم داشته باشند.
