اعمال روز و شب عید غدیرخم و فضیلت آنها
عید غدیر خم برابر است با 18 ماه ذالحجه که یادآور ابلاغ پیام امامت و ولایت از سوی پیامبر اکرم(ص) به تمام مسلمانان جهان است. در این روز بزرگ، رسول گرامی اسلام(ص) به امر الهی در مسیر بازگشت از مراسم حج، در محلی به نام غدیر خم حضرت علی(ع) را به عنوان وصی و جانشین بعد از خود به همگان معرفی نموده و فرمودند:«من کنت مولاه فهذا علی مولاه»؛ هر کسی که من مولای او بودم از این پس علی مولای اوست.
انتصاب حضرت علی(ع) به امامت در روز غدیر خم، ادامه رسالت مهم پیامبر گرامی اسلام بود. عید غدیر خم را عیدالله اکبر و عید آل محمد(ص) هم گفته اند که از جایگاه بسی عظیم برخوردار است به طوری که اعمالی متفاوت از سایر اعیاد برای آن توصیه شده است.
امام رضا(ع) فرمود:
هو الیوم الذی یزید الله فی مال من عبدالله و وسع علی عیاله و نفسه و اخوانه (المراقبات، ص 257)؛ روز غدیر روزی است که خدای متعال در مال کسی که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانی اش توسعه دهد فزونی پدید می آورد.
اعمال عید غدیرخم در مفاتیح الجناح
روز عید غدیر از اهمیت بالایی برخوردار است که از آن با عنوان بزرگ ترین عید مسلمانان جهان یاد شده است. در این روز بزرگ اعمال خاصی سفارش شده که هر یک از آن ها دارای فضایل بسیار زیادی می باشند.
معطر بودن ؛ پوشیدن لباس نو و تمیز
بر اساس برخی از روایات امام صادق(ع) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده است. (المراقبات، ص 258)
امام صادق علیه السلام درحضور جمعی از دوستان و شیعیان خویش فرمود:
یحب ... ان یلبس المؤمن انظف ثیابه و افخرها ( بحارالانوار، مجلسی، ج 95، ص 301) ; در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.
غسل کردن
علمای شیعه بر استحباب غسل در روز غدیر اجماع دارند (المراقبات، ص 260) و آن را مستحب مؤکد می دانند. ( تحریر الوسیله، امام خمینی، ج 1، ص 98) بهتر این است که غسل در اول روز انجام گیرد. (بحارالانوار، ج 95، ص 302)
نماز
1. نماز شب عید غدیر
این نماز دوازده رکعت است. هر دو رکعت یک تشهد دارد و در پایان رکعت دوازدهم باید سلام داد. در هر رکعت، بعد از سوره حمد توحید ده بار و آیة الکرسی یک بار خوانده می شود.
در رکعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره را هفت بار خواند و این ذکر را ده بار در قنوت تکرار کرد: لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیی و یمیت و یمیت و یحیی و هو حی لا یموت بیده الخیر و هو علی کل شی قدیر.
در دو سجده رکعت آخر، این ذکر ده بار خوانده می شود:
سبحان من احصی کل شی علمه سبحان من لا ینبغی التسبیح الا له سبحان ذی المن و النعم سبحان ذی الفضل و الطول سبحان ذی العز و الکرم اسالک بمعا قد العز من عرشک و منتهی الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلی علی محمد رسولک و اهل بیته الطیبین الطاهرین و ان تفعل بی کذا و کذا [به جای کذا و کذا حاجت خود را [ذکر کند] و سپس بگوید انک سمیع مجیب.(التهذیب، ج 3، ص 143)
2. نماز روز عید غدیر
نیم ساعت پیش از ظهر غدیر، دو رکعت نماز مستحب است. در هر رکعت بعد از حمد، سوره های توحید، قدر و آیة الکرسی ده بار خوانده می شود. ( الکافی، ج 4، ص 567)
3. نماز مسجد غدیر
امام صادق(ع) فرمود:
یستحب الصلاة فی مسجد الغدیر ( الغدیر، ج 1، ص 284; المراقبات، ص 255) ; نماز در مسجد غدیر مستحب است.
لبخند زدن
امام رضا(ع) فرمود:
و هو یوم التبسم فی وجوه الناس من اهل الایمان فمن تبسم فی وجه اخیه یوم الغدیر نظر الله الیه یوم القیامة بالرحمة و قضی له الف حاجة و بنی له فی الجنة قصرا من در بیضاء و نضر وجهه ... (المراقبات، ص 257)
روز غدیر روز تبسم به روی مؤمنین است. کسی که در این روز به روی برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به او می افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصری از در سفید برایش بنا می کند و صورتش را زیبا می سازد.
تبریک و تهنیت
تبریک و تهنیت از آداب برجسته تر در عیدی است. در اسلام نیز این سنت جایگاه ویژه ای دارد.
پیامبر اکرم با تاکیر بر گفتن تبریک و تهنیت در عید فرمودند:
هنئونی هنئونی (الغدیر، ص 274) ; به من تهنیت بگویید، به من تهنیت بگویید.
امام صادق(ع) روش گفتن تبریک در روز عید غدیر را اینگونه یاد داده اند:
وقتی یکدیگر را ملاقات کردید، بگویید:الحمدلله الذی اکرمنا بهذا الیوم و جعلنا من الموفین بعهده الینا و میثاقه الذی واثقنا به من ولایة ولاة امره و القوام بقسطه و لم یجعلنا من الجاحدین و المکذبین بیوم الدین. (بحارالانوار، ج 95، ص 303)
سپاس خدای را که ما را به این روز گواهی داشت و ما را از مؤمنان و کسانی قرار داد که به پیمان و میثاقی که در باره والیان امرش و بر پا دارندگان قسط و عدالتش از ما گرفته است وفا کردیم و ما را از انکارکنندگان و تکذیب کنندگان رستاخیز قرار نداد.
روزه گرفتن
روزه گرفتن در روز غدیر، مستحب است اما ثواب وفضیلتی استثنایی دارد.
امام علی(ع) فرمود:
اذا اخلص المخلص فی صومه لقصرت ایام الدنیا عن کفائته.( مصباح المتهجد، ص 702)
اگر بنده مخلصی در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهای دنیا توان برابری با آن را ندارد; به عبارت دیگر، اگر کسی تمام روزهای دنیا زنده باشد و همه را روزه دار سپری کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود.
همچنین ایشان فرمود:و جعل الجزاء العظیم کفاءة عنه. ( مصباح المتهجد، ص 702)
خداوند در برابر روزه عید غدیر پاداشی بزرگ نهاده است.
امام صادق(ع) فرمود:
صیام یوم غدیر خم یعدل عندالله فی کل عام مائة حجة و مائة عمرة مبرورات متقبلات. ( الغدیر، ص 286 )
روزه روز غدیر خم نزد خداوند،در هر سال، برابر با صد حج و صد عمره مقبول است.
دید و بازدید عید
یکی از آداب روزهای عید، دید و بازدید است. این سنت زیبا موجب شادی و محکمتر شدن نام و یاد عید در ذهن انسان می شود. به همین دلیل این سنت مورد تاکید اسلام قرار دارد. بهتر است این سنت در روز غدیر که بزرگترین عیدهاست، اجرا شود تا علاوه بر احیای روز غدیر، رشته های الفت و مودت میان مردم محکمتر شود.
امام رضا(ع) فرمود:
من زار مؤمنا ادخل الله قبره سبعین نورا و وسع فی قبره، و یزور قبره کل یوم سبعون الف ملک یبشرونه بالجنة. (المراقبات، ص 257)
کسی که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع می سازد; هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت می دهند.
هدیه دادن
امام علی(ع) فرمود:
هبو - او هیئوا - لاخوانکم و عیالکم عن فضله (مصباح المتهجد، ص 702)
از آنچه خدای متعال بر شما ارزانی داشته، به خانواده و برادرانتان ببخشید. (بحارالانوار، ج 97، ص 119)
و نیز فرمود:تهادوا نعم الله کما مناکم
نعمتهای خداوند را به یکدیگر هدیه کنید همان طور که به شما عطا فرموده است.
امام رضا(ع) فرمود:افضل علی اخوانک فی هذا الیوم (الغدیر، ج 1، ص 287)
در این روز بر برادرانت بخشش کن.
امام رضا(ع) در این روز برای خانواده گروهی از اصحاب غذا، گندم، لباسهای نو و حتی انگشتر و کفش فرستاد. ( مصباح المتهجد، ص 702; الغدیر، ج 1، ص 284)
زیارت امیرالمومنین (ع)
زیارت آن حضرت(ع) به دو صورت ممکن است:
1. زیارت در حرم مطهر
امام رضا(ع) به احمد بن محمد بن ابی نصربزنطی فرمود:ای فرزند ابونصر، هر کجا بودی در روز غدیر کنار قبر امیرمؤمنان(ع) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه شصت سال مرد و زن مؤمن را می آمرزد.
بدرستی که پروردگار در این روز دو برابر آنچه در ماه رمضان شب قدر و شب عید فطر آزاد می کند، می رهاند. (التهذیب، ج 6، ص 24)
شیوه زیارت آن حضرت را از امام هادی(ع) مرحوم شیخ عباسی قمی(ره) در مفاتیح الجنان ذکر کرده است. (مفاتیح الجنان، ص 659)
2. زیارتهای عمومی
این زیارت، که به حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه جا می توانند از آن بهره گیرند، دو مورد است:
- الف. زیارت امین الله (مفاتیح الجنان، ص 659)
- ب. زیارت روایت شده از امام صادق(ع)( مفاتیح الجنان، ص 80 )
شکر گزاری
امام علی(ع) فرمود:
در روز غدیر، خدای را بر آنچه به شما ارزانی داشته نعمت ولایت شکر کنید. (بحارالانوار، ج ، ص 95)
طعام دادن
در روز عید غدیر غذا دادن به مؤمنان اهمیت بسیار دارد.
امام علی(ع) می فرماید:
من افطر مؤمنا فی لیلة فکانما افطر فئاما. (المراقبات، ص 256) کسی که مؤمن روزه داری رادر غدیر افطار دهد، مانند این است که ده فئام را افطار داده است.
فردی پرسید:ای امیرمؤمنان(ع) «فئام » چیست؟ حضرت فرمود:صد هزار پیامبر(ص) و صدیق و شهید. آنگاه ادامه داد:پس چگونه خواهد بود فضیلت کسی که جمعی از مؤمنین و مؤمنات را تکفل کند.
امام صادق(ع) می فرماید:
و اطعم اخوانک (المراقبات، ص 256.) ; در روز غدیر، برادران دینی ات را اطعام کن.
امام رضا(ع) نیز می فرماید:
من اطعم مؤمنا کان کمن اطعم جمیع الانبیاء و الصدیقین (بحارالانوار، ج 95، ص 322) کسی که مؤمنی را در روز غدیر غذا دهد مانند فردی است که تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است.
اهمیت طعام دادن در این روز به اندازه ای است که امام صادق(ع) روز غدیر را روز اطعام طعام خوانده است.(بحارالانوار، ج 95، ص 302)
شادی کردن و زینت دادن
امام علی(ع) فرمود:
و اظهروا ... السرور فی ملاقاتکم (الغدیر، ج 1، ص 287) در برخوردها شادی را آشکار کنید.
امام صادق(ع) فرمود:
روز غدیر روز خوشحالی و شادی است. (الغدیر، ج 1، ص 284)
چون عید غدیر بزرگترین عید است مردم باید در آن، بیش از هر عید دیگر، شادمانی کنند و خود و جامعه را بیارایند. فضیلت این عمل بسیار است،=.
امام رضا(ع) فرمود:
روز غدیر روز زینت است، کسی که برای روز غدیر زینت کند خداوند همه گناهان کوچک و بزرگش را آمرزیده، فرشتگانی به سویش می فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند. (مفاتیح الجنان، ص 503)
ذکر صلوات
امام صادق(ع) فرمود:
در روز غدیر، بر محمد و اهل بیتش صلوات بسیار بفرست. ( المراقبات، ص 262 )
کمک به مومنان و رفع حاجات آنها
حضرت علی(ع) سفارش بسیاری برای کمک به ضعیفان و نیازمندان کرده اند.
ایشان می فرمایند:
و لیعد الغنی علی الفقیر و القوی علی الضعیف; (مفاتیح الجنان، ص 511) باید در روز غدیر ثروتمند به تهیدست و توانا به ناتوان کمک کند.
امام صادق(ع) فرمود:
واقض حوائج اخوانک(المراقبات، ص 256 ) در عید غدیر حاجتهای برادرانت را برآور!
صدقه دادن
روز غدیر یکی ازایام مستحبی می باشد که بر صدقه دادن تاکید شده است.
امام علی(ع) فرمود:
الدرهم فیه بمائتی الف درهم (المراقبات، ص 255؛ الغدیر، ج 1، ص 284 ) فضیلت یک درهم، که در روز غدیر داده شود، با فضیلت دویست هزار درهم برابر است.
نیکی و احسان
امام علی(ع) فرمود:
تباروا یصل الله الفتکم و البر فیه یثمر المال و یزید فی العمر.( بحارالانوار، ج 95، ص 302)
یه یکدیگر نیکی کنید که خداوند الفت میان شما را پایدار می سازد و نیکی در این روز موجب افزایش مال و عمر می شود.
امام صادق(ع) فرمود:
... و اکثر برهم (مصباح المتهجد، ص 702; المراقبات، ص 256) ... در روز غدیر به برادران ایمانی، بسیار نیکی کن
انجام عمل صالح
روی ان العمل فیه یعدل ثمانین شهرا و دوی انه کفارة ستین سنة. (التهذیب ، ج 1، ص 114 )
روایت شده که کردار نیک در روز غدیر، با عمل هشتاد ماه برابری می کند و نیز روایت شده که کردار نیک در این روز کفاره شصت سال است.
گذشت و گشاده رویی
چشم پوشی از گناه برادران و برقراری ارتباط دوستانه از دیگر مستحبات روز غدیر شمرده شده است. ( مصباح المتهجد، ص 702; الغدیر، ج 1، ص 284 )
امام علی(ع) فرمود:
و اظهروا البشر فیما بینکم ( مصباح المتهجد، ص 702; المراقبات، ص 256 ) با یکدیگر با گشاده رویی برخورد کنید.
