ایلان ماسک در کنار دستاوردهایش در حوزهی کسبوکار و فناوری، به نوشتن توییتهای پرتعداد و مطرحکردن وعدههای بزرگ شهره است. ماسک بهدنبال کلونیسازی مریخ است و ادعا کرده که در آیندهای نهچندان دور ربات انساننمای تسلا به تولید انبوه میرسد تا میلیونها نفر زندگی راحتتری تجربه کنند.
ماسک هدف بزرگ دیگری تعیین کرده است: فروش حداقل ۲۰ میلیون خودروی تسلا در سال ۲۰۳۰. در صورت عملی شدن این هدف، تسلا که نسبت به رقبایش شرکتی نوپا محسوب میشود به بزرگترین تولیدکنندهی خودرو در تاریخ تبدیل خواهد شد. آیا چنین دستاوردی امکانپذیر است؟ متخصصان حوزهی تولید خودرو به عملیبودن وعدهی ایلان ماسک شک دارند.
جف شوستر، مدیر واحد خودرو در شرکت GlobalData، در گفتوگو با نشریهی بیزنس اینسایدر اعلام کرد: «صادقانه بگویم، بهنظرم آنچه ایلان ماسک گفته، چیزی فراتر از یک هدف چالشی است.»
برای درک بزرگی وعدهی ایلان ماسک، بهتر است نگاهی به آمار بازار خودرو بیاندازیم. تصور کنید پرفروشترین برندهای حال حاضر دنیا یعنی تویوتا و فولکسواگن هر کدام سالانه ۱۰ میلیون خودرو روانهی بازار کنند. تسلا سال گذشته با فروش ۱٫۳ میلیون خودرو رکورد قبلی خود را جابهجا کرد و بار دیگر به رهبر صنعت خودروهای برقی تبدیل شد. در این شرایط، در سال ۲۰۳۰ حدودا ۱۰۰ میلیون خودروی جدید در سراسر جهان عرضه میشوند.
این ایده که تسلا بتواند در چنین بازهی زمانی کوتاهی یکپنجم صنعتِ بسیار رقابتیِ خودرو را در اختیار بگیرد، بیشتر همچون رؤیاپردازی است. شوستر میگوید: «اگر تسلا تا سال ۲۰۳۰ بالغبر ۲۰ درصد از بازار جهانی خودرو را در اختیار بگیرد، احتمالا دو یا سه تولیدکنندهای که در فهرست ۱۰ خودروساز برتر جهان قرار دارند، بهطور کامل از این صنعت خارج میشوند. سهم ۲۰ درصدی تسلا کل صنعت خودرو را وارونه میکند و به نظر من چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.»
تمایل تسلا به سلطه بر بازار خودرو تا حد زیادی مشابه دستاوردهای اپل در صنعت موبایل است. اگر از شخص ماسک درمورد تسلا بپرسید، میگوید این شرکت صرفا خودروساز نیست. ماسک تسلا را یک شرکت فناوریمحور خطاب میکند و معتقد است که ارزش خودروساز آمریکایی در آینده تریلیونها دلار بیشتر از اپل خواهد بود. تأکید ویژهی تسلا روی نرمافزار بهینه، جمعآوری طرفداران بهشدت وفادار و اکوسیستم بسته باعث میشود تسلا بیشتر از تویوتا، به اپل شبیه باشد.
سم فیورانی، تحلیلگر شرکت AutoForecast Solutions، اعتقاد دارد که خودروهای تسلا نمیتوانند در حد و اندازهی آیفون، متفاوت و تحولآفرین باشند. برخلاف وضعیت صنعت موبایل در سال ۲۰۰۷، صنعت خودرو هماکنون به بلوغ رسیده و پر از رقبای باتجربه است. تسلا با عرضهی موفق خودروهای برقی، صنعت خودرو را وادار کرد که میلیاردها دلار بودجه به برقیسازی وسایل نقلیه اختصاص دهد. این سرمایهگذاری برای تسلا جواب داده و این شرکت را به بازیگر مهمی در صنعت خودرو تبدیل کرده است.
فیورانی میگوید: «این بازار بهحدی رقابتی است که تسلا برای تسلط بر آن مجبور است وسایل نقلیه را از نو بازآفرینی کند، به شیوهای بسیار فراتر از آنچه قبلا انجام داده.»
حتی بدون در نظر گرفتن تهدید شرکتهای رقیب، دستیابی به فروش سالانهی ۲۰ میلیون واحدی نیازمند افزایش قابلتوجه سرمایهگذاری برای گسترش ظرفیت تولید و ساخت خودروهای کاملا جدید است.
تسلا در حال حاضر خودروهایش را در چهار کارخانه مونتاژ میکند. این شرکت برای دستیابی به هدف بزرگ جدیدش به حدوداً ۱۸ تا ۳۰ کارخانهی جدید نیاز دارد که احداث آنها نیازمند بودجهی سنگین ۹۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار است.
حتی پس از احداث کارخانه، حجم تولید یکشبه به بالاترین حد نمیرسد. جدیدترین کارخانههای تسلا در آلمان و تگزاس همینحالا نیز از تمام ظرفیت خود استفاده نمیکنند. ازطرفی، تولید خودروی کاملاً جدید نیز کار سادهای نیست. وانت سایبرتراک و ابرخودروی رودستر سالها است که معرفی شدهاند اما هنوز به تولید انبوه نرسیدهاند.
بر فرض محال، اگر وعدهی ایلان ماسک رنگ حقیقت به خود بگیرد، تسلا برای فروختن آنها نیاز به طرفداران جدید دارد. فروش محصولات تسلا در سالهای اخیر رشد انفجاری تجربه کرده و تحلیلگران میگویند یکی از دلایل اصلی، جدید بودن خودروهای تسلا است، با اینحال رقابت در صنعت خودروی برقی بهشدت افزایش یافته و اکنون شرکتهای دیگر نیز در حال تولید محصولاتی شایسته هستند.