برخورد صحیح با دزد در اسلام و جامعه امروزی

برخورد با دزد در اسلام و جامعه

به برداشتن یا ربودن مال یا چیزی که متعلق به دیگری است، دزدی و سرقت و به فردی که این عمل را انجام می دهد، سارق می گویند. اگر کسی بی آنکه حقّی داشته باشد، بخواهد سرمایه شخصی را برباید، مجرم است و با توجه به موازین، مقررات جامعه مورد مجازات قرار گرفته و دادگاه و زندان انتظار او را می کشد.

این عمل در همه ادیان الهی و دین اسلام نکوهیده است و مجازات خاصی دارد. در این بخش از دین و مذهب پلاس وی به شما می گوییم چگونه با یک دزد یا سارق برخورد نمایید.

دلایل ارتکاب دزدی

• فقر مادی و فرهنگی
• بیکاری
• اعتیاد
• گرایش به پول دار شدن
• تمایل شدید جامعه به سمت طبقاتی شدن
• معاشرت با دوستان ناباب
• رشد بی رویه شهرنشینی و مهاجرت
• از هم پاشیدگی خانواده و طلاق
• توزیع نامناسب درآمدها در میان افراد جامعه
• افزایش فاصله ی طبقاتی
• عدم امنیت عاطفی فرزندان در خانوده های متشنج
• افزایش قیمت کالا و خدمات
• تورم
• میل به زندگی بهتر
• تبعیض اجتماعی
• تنزل ارزش های اخلاقی
• مشکل اختلال شخصیت

مجازات سرقت

سرقت در قوانین ما انواع مختلفی دارد که مهم ترین انواع آن به سرقت های حدی و تعزیری تقسیم شده است. شدیدترین مجازات ها در مورد سرقت حدی است که مجازات آن اجرای حد است.

اگر سرقت، جامع شرایط حد نباشد اما مقرون به یکی از شرایطی است که در ماده 656 قانون مجازات اسلامی بیان شده است و مجازات آن، حبس از 6 ماه تا سه سال است.

باید توجه داشت این نوع سرقت مقرون به مواردی است؛ از این قبیل که سرقت از محل سکنی باشد یا سرقت در شب یا هنگامی که سارقین، دو نفر یا بیشتر باشند، سارق مستخدم بوده و مال کارفرما را دزدیده باشد و یا اداره کنندگان هتل یا کاروانسرا که هر کس به اقتضای شغلشان به اموالی که در دسترسشان است، دستبرد زده باشند.

اگر سرقت مقرون به آزار و مسلحانه باشد، این نوع سرقت بر اساس ماده 652 به حبس از سه ماه تا ده سال و تا 74 ضربه شلاق مجازات خواهد داشت.

اگر سرقت همراه 5 شرط باشد، در شب واقع شده، توسط 2 یا چند نفر انجام شود، سارقین از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساخته باشند یا خود را کارمند دولتی معرفی کرده باشند طبق قانون مجازات اسلامی (ماده 651)، 5 تا 20 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق مجازات دارد.

اگر سارق با سلاح وارد منزل کسی شود و یا در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برآیند و هیچ از سارقین هم مسلح نباشند، به مجازات حبس ابد یا اعدام محکوم می شوند.

کتک زدن دزد جرم است؟

مسئله برخورد با سارقی که به منزل شما وارد شده و قصد تجاوز به مال و حریم خصوصی شما را داشته موضوعی بسیار مهم با ابعاد متفاوتی است.

اگر شما با دزدی که وارد منزلتان شده درگیر شوید و در جریان درگیری برای دفاع از جان یا مال خود او را مورد ضرب و جرح قرار دهید  شما مرتکب جرمی نشده اید. در قانون مجازات اسلامی آمده است هرگاه فردی برای دفاع از خود دیگری را کتک بزند یا مرتکب جرمی نسبت به او شود، او دفاع مشروع انجام داده و جرم نکرده و کار او فاقد کیفر قانونی است.

اما نمی توان هر نوع دفاعی را مشروع دانست و دفاع باید شرایطی داشته باشد تا بگوییم دفاعی که صورت گرفته است مشروع است. اگر فردی برای دفاع از نفس، عِرض (آبرو)، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع، مرتکب رفتاری شود، طبق قانون جرم محسوب نمی شود.

شرایطی که باعث می شوند رفتار فرد جرم شناخته نشود:

1. رفتاری که برای حمایت از نفس (جان)، عِرض (آبرو)، ناموس، مال یا آزادی خود یا دیگران انجام شده باشد در قالب دفاع مشروع قرار می گیرد. دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که او از نزدیکان دفاع کننده بوده یا مسئولیت دفاع از وی بر عهده دفاع کننده باشد، یا ناتوان از دفاع بوده یا تقاضای کمک نماید، یا در وضعیتی باشد که امکان استمداد نداشته باشد.
2. دفاعی، مشروع است که رفتار فرد مدافع برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد مثلا اگر به جای کمک گرفتن از پلیس، خودتان به دفاع از خود بپردازید و منجر به مرگ مهاجم شود، این دفاع مشروع نیست و شما قابل مجازات هستید مگر اینکه دفاع تنها راه ممکن برای دفع خطر و رهایی از حمله باشد.
3. اگر شخصی رفتاری انجام دهد که موجب تحریک فرد مقابل و حمله به او شود، این شخص نمی تواند دفاع از خود در برابر این حمله را دفاع مشروع بداند.
4. زمانی دفاع را می توان مشروع تلقی کرد که یا خطر و حمله تحقق پیدا کرده باشد یا اینکه خطر، قریب الوقوع باشد.
5. دفاع، وظیفه اصلی قوای دولتی است. اگر در زمان دفاع توسل به قوای دولتی ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود، دفاع مشروع تلقی می گردد.

کیفر و حد سارق با توجه به آیات قرآن

مالکیت در اسلام محترم شمرده شده و اگر کسی سرمایه شخص و یا جامعه ای را بزور غصب کند و یا با فریب برباید یا مخفیانه بدزدد، مجرم است. سرقت در اسلام به شدت نهی شده است. کیفر و حد سارق با توجه به آیات قرآن عبارت است از:

«وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَیْدِیَهُما جَزاءً بِما کَسَبا نَکالًا مِنَ اللَّهِ ...؛

دست مرد دزد و زن دزد را، به کیفر عملی که انجام داده اند، بعنوان یک مجازات الهی، قطع کنید! ....» ( مراد از دست، چهار انگشت دست راست است.) مائده/سوره5، آیه38.

«وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَیْدِیَهُما جَزاءً بِما کَسَبا نَکالًا مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ فَمَنْ تابَ مِنْ بَعْدِ ظُلْمِهِ وَ أَصْلَحَ فَإِنَّ اللَّهَ یَتُوبُ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ؛

دست مرد دزد و زن دزد را، به کیفر عملی که انجام داده اند، بعنوان یک مجازات الهی، به مقدار چهار انگشت قطع کنید. و خداوند توانا و حکیم است. و هر کس که پس از ستم کردن، توبه و جبران نماید، خداوند توبه او را می پذیرد؛ و از این مجازات، معاف می شود؛ زیرا خداوند، آمرزنده و مهربان است.» مائده/سوره5، آیه38و آیه39.

«قالُوا جَزاؤُهُ مَنْ وُجِدَ فِی رَحْلِهِ فَهُوَ جَزاؤُهُ کَذلِکَ نَجْزِی الظَّالِمِینَ؛

گفتند:هر کس(آن پیمانه) در بارِ او پیدا شود، خودش کیفر آن خواهد بود؛ (و بخاطر این کار، برده شما خواهد شد؛) ما این گونه ستمگران را کیفر می دهیم!» یوسف/سوره12، آیه75.

پیامبران و امامان ما درباره سرقت و برخورد با سارق چه می فرمایند؟

قال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله:

«وَ لاسَرَقَ سارِقٌ الّا حُسِبَ مِنْ رِزْقِهِ»

سارقی سرقت نمی کند، مگر اینکه به مقدار آنچه که دزدیده است از روزیش کم می گردد. مستدرک الوسایل- جلد 18- صفحه 120.

قال الصادق علیه السلام:

«اذا سَرَقَ الصَّبِی عُفِی عَنْهُ فَانْ عادَ عُزِّرَ فَانْ عادَ قُطِعَ اطْرافَ الْاصابِعِ فَانْ عادَ قُطِعَ اسْفَلُ مِنْ ذلِک»

اگر بچّه سرقت کرد بخشوده می شود، اگر تکرار کرد تعزیر می شود، در مرحله سوم قسمتی از گوشت انگشتش بریده می شود، اگر برای بار چهارم دزدی کرد، مقداری از سر انگشت او قطع می شود. وسایل الشیعه- جلد 18- صفحه 523

قال علی علیه السلام:

«لاقَطْعَ عَلَی الَمجْنُونِ»

مجنون قطع ید نمی شود. وسایل الشیعه- جلد 18- صفحه 509.

قال علی علیه السلام:

«لَیسَ عَلَی السَّارِقِ قَطْعٌ حَتّی یخْرُجَ بِالسِّرقَةِ مِنَ الْبَیتِ»

دست سارق بریده نمی شود مگر اینکه با مسروقه از محل سرقت خارج شود. وسایل الشیعه- جلد 18- صفحه 499.

قال الصادق علیه السلام:

«لایقْطَعُ السَّارِقُ حَتّی یقِرَّ بِالسِّرقَةِ مَرَّتَینِ»

دست سارق بریده نمی شود مگر اینکه دوبار به سرقت خود اعتراف کند. وسایل الشیعه- جلد 8- صفحه 489.

قال الصادق علیه السلام:

«کلُّ مَنْ سَرَقَ مِنْ مُسْلِمٍ شیئاً قَدْ حواهُ وَ احْرَزَهُ فَهُوَ یقَعُ عَلَیهِ اسْمُ السَّارِق وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ سارِقٌ وَ لکنْ لایقْطَعُ الا فی رُبْعِ دینارٍ اوْ اکثَرَ...»

هرکسی از مسلمانی چیزی که آن را مخفی نموده و محروز داشته است، به سرقت ببرد، اطلاق سارق بر او صحیح است. و او نزد خداوند سارق شمرده می شود ولی اگر مسروقه کمتر از ربع دینار باشد، دست سارق قطع نمی گردد. وسایل الشیعه- جلد 18- صفحه 483.

قال الصادق علیه السلام:

«السَّارِقُ اذا جاءَ مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ تائِباً الَی اللَّهِ وَ رَدَّ سِرْقَتَهُ عَلی صاحِبِها فَلا قَطْعَ عَلَیهِ»

اگر سارق خودش بدون اقامه شهود به سوی خدا توبه کند و مال مسروقه را به صاحبش رد کند، دستش قطع نمی شود. وسایل الشیعه- جلد 18- صفحه 530.

امام باقر علیه السلام می فرماید:

به من گفته اند، جوانی را نزد حضرت امیر علیه السلام آوردند و او اقرار به سرقت نمود، حضرت فرمود:جوان هستی. چیزی از قرآن بلدی؟ وی گفت:سوره بقره را می دانم. حضرت فرمود:

«قَد وَهَبْتُ یدَک لِسُورةِ الْبَقَرَةِ»

دست تو را به سوره بقره بخشیدم. وسایل الشیعه- جلد 18- صفحه 488.