تاریخچه ی هنر مینا کاری

مروری بر هنر مینا کاری یادگاری دیرینه برای ایرانیان

مینا کاری هنر درخشان آتش و خاک است، با رنگ های پخته و درخشان که سابقه آن به 1500 سال پیش از میلاد می رسد و ظهور آن بر روی فلز در طول سده ی ششم تا چهارم پیش از میلاد و پس از سال 500 پیش از میلاد مشاهده می شود. هنر میناکاری در ایران بیش از نقاط دیگر تجلی داشته  و یکی از نمونه های قدیمی آن  درعهد صفویه توسط شاردن جهانگرد فرانسه ذکر شده است که قطعه ی مینایی از کارهای اصفهان بوده، مشتمل بر طرحی از پرندگان و حیوانات بر زمینه گل و بته به رنگ آبی کم رنگ و سبز و زرد و قرمز.

مینا از گذشته تا به امروز

مشکل بتوان گفت از چه زمانی هنر میناکاری در ایران رواج گرفته است زیرا از روزگاران پیش از عهد صفویه (سده دهم هجری) نمونه هایی از میناکاری در دست نیست و از دوران صفوی هم نمونه های قابل ملاحظه ای بر جای نمانده است. لاکن در دوران قاجار میناکاری به مقدار کم وجود داشته و اشیایی مانند سرقلیان و کوزه قلیان و کوزه و بادگیر قلیان را میناکاری می کرده اند. در دربار پادشاهان قاجار مخصوصاً ناصرالدین شاه که قلیان کشیدن از سرگرمی های او بوده  قلیان های میناکاری شده وجود داشته است. همچنین در خانه های اشراف و بزرگان آن عصر نیز این قبیل اشیاء میناکاری شده موجود بوده است. اشیاء دیگری مانند کمربند ، آفتابه لگن ، انفیه دان ، گلابپاش ، گوشواره ، اشکدان و قوطی سیگار میناکاری شده نیز موجود است .

تاریخچه ی هنر مینا کاری

سابقه ی هنر میناکاری در ایران به زمان اشکانیان و ساسانیان می رسد؛ ولی استفاده از آن در آغاز اسلام ، تا پیش از حکومت ایلخان مسلمان مغول ، غازان خان (694 تا 703 هجری) روشن نیست. پادشاه در مدت کوتاهی به علم شیمی دست یافت و بر خلاف پیشینیان که مبالغ هنگفتی در راه پیدا کردن اکسیر صرف می کردند ترجیح داد که دانش و مساعی خود را صرف هنر میناکاری نماید.هنر میناکاری را می توان یکی از اختراعات خلاقه ی بشر دانست .

نحوه انجام مینا کاری 

روی اشیاء طلایی و نقره ای هم می توان میناکاری کرد ولی اساساً میناکاری بر روی مس انجام می شود. برای فراهم آمدن مینا چند مرحله باید طی شود؛ به این ترتیب که ابتدا آن چیزی را که می خواهند میناکاری کنند به هر شکل و هر اندازه باید به وسیله مسگر ِ متخصص به شکل لازم در آید و پس از آن که ساخته شد استاد میناکار به آن لعاب سفید رنگ می دهد، معمولاً سه الی چهار بار لعاب داده می شود و در هر بار، شی ء ،  به کوره می رود و حدود 700 درجه حرارت می بیند تا رنگ لعابش ثابت شود. بعد روی آن با رنگ های گوناگون نقاشی می شود. سپس شیء  باز به کوره می رود و حدود 400 تا 500 درجه حرارت می بیند تا رنگها به صورت مطلوب درآید.
برای میناکاری در تهیه رنگ قرمز از طلا هم استفاده می شود. رنگ سبز مینا از مس  و رنگ زرد آن از گل ماش به دست می آید. رنگ آبی و فیروزه ای از فلزات و رنگ سفید از رنگ مخصوص تهیه می شده است که در شهر سامره از شهرهای عراق نوع خوب آن را به دست می آورده اند. چون میناکاری هنری است که طی سالیان اخیر رواج و رونق حاصل کرده ، استادان بزرگ آن هم در عصر پهلوی ظهور کرده اند، هم اکنون بزرگترین استاد میناکار اصفهان آقای شکر الله صنیع زاده است. 

اساتید مطرح مینا کاری

رواج صنعت میناکاری در اصفهان از دوران  پهلوی و حدود سال 1310 شمسی است و مخصوصاً طی سی سال اخیر این صنعت به وسیله ی یکی از استادان هنرمند و بنام اصفهان آقای شکرالله صنیع زاده بسط و توسعه یافت و شاگردانی در این مکتب تربیت شدند که هر یک دریچه ی  دیگری را برای هنر میناکاری گشودند. تا جایی که هم اکنون حدود پانصد نفر استاد و کارگر به تهیه ی اشیاء مینائی اشتغال دارند. بیشتر اشیائی که میناسازان فعلی به بازار عرضه می کنند عبارت است از:گوشواره – سینه ریز – گلوبند – انگشتر – جعبه های بزرگ و کوچک آرایش زنانه – قوطی سیگار – جعبه های خاتمکاری و میناکاری – سرویس چای و...خوری مینا – شربت خوری مینا – حبابهای مینا کاری – بشقاب مینا – گلدان مینا به اندازه های مختلف – تابلوهای بزرگ و کوچک میناکاری که با هنرهای دیگر مانند طلاکاری و خاتم کاری و مینیاتور ترکیب
درها و پنجره ها و ضریح های مینا کاری شده برای مقابر ائمه شیعه در کربلا و نجف و سامره و مشهد و قم و حضرت عبدالعظیم و اماکن متبرکه دیگر.