تمام علل و علائم عدم تحمل لاکتوز + تغذیه درمانی

همه چیز درباره علل ، علائم و درمان عدم تحمل لاکتوز

برخی افراد نسبت به مصرف لاکتوز حساسیت دارند، به این معنا که نمی توانند آن را هضم کنند و همین امر موجب نفخ، اسهال، گرفتگی و ...می شود. به همین دلیل این افراد باید با مراجعه به پزشک، رژیم عدم تحمل لاکتوز بگیرند ؛ رژیمی که نمونه اش را در این بخش از سلامت پلاس وی آورده ایم.

نشانه های عدم تحمل لاکتوز:

نشانه های عدم تحمل لاکتوز معمولا بعد از چند ساعت مصرف غذا یا نوشیدنی حاوی لاکتوز ایجاد می شوند و شامل موارد زیر می باشد:

• باد معده
• اسهال
• نفخ معده
• دل درد و گرفتگی عضلات شکم
• صدای شکم
• احساس تهوع

شدت نشانه ها و زمان ظاهر شدن آن بستگی به میزان لاکتوز دارد. برخی افراد ممکن است قادر به نوشیدن یک فنجان شیر بدون ایجاد هر گونه نشانه ای باشند، در حالی که برخی دیگر حتی ممکن است نتوانند شیر در چای یا قهوه را بنوشند.

چه چیزی باعث عدم تحمل لاکتوز می شود؟

بدن لاکتوز را با استفاده از ماده ای به نام لاکتاز هضم می کند و آن را به دو قند بنام گلوکز و گالاکتوز تجزیه می سازد که به راحتی در جریان خون جذب می شود.

بدن افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، لاکتوز کافی تولید نمی کند، بنابراین لاکتوز موجود در سیستم گوارشی، جایی که توسط باکتری ها تخمیر می شود، باقی می ماند و منجر به تولید گازهای مختلف و ایجاد نشانه های مربوط به عدم تحمل لاکتوز می شود.

بسته به اینکه چرا بدن به اندازه کافی لاکتاز تولید نمی کند، عدم تحمل لاکتوز ممکن است موقتی یا همیشگی باشد. در بیشتر موارد این بیماری در بزرگسالان ارثی و مادام العمر است اما در کودکان خردسال اغلب از عفونت سیستم گوارشی ناشی می شود و ممکن است چند هفته طول بکشد.

چه کسانی تحت تاثیر عدم تحمل لاکتوز قرار می گیرد :

ممکن است عدم تحمل لاکتوز در هر سنی ایجاد شود. در بسیاری از موارد در افراد 20 تا 40 ساله ایجاد می شود، اگرچه نوزادان و کودکان نیز می توانند تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرند.

حساسیت به لاکتوز

عدم تحمل لاکتوز آیا آلرژی ایجاد می کند؟

عدم تحمل لاکتوز شبیه به آلرژی شیر یا محصولات لبنی نیست. آلرژی های غذایی باعث واکنش سیستم ایمنی نسبت به نوع خاصی از غذا و بروز علائمی نظیر خارش، خس خس می شود.

اگر حساسیت داشته باشید، حتی یک ذره کوچک برای تحریک واکنش کافی است در حالی که بیشتر افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می توانند مقادیر کمی از لاکتوز را بدون تجربه هر گونه مشکل مصرف کنند، هر چند که این موضوع در افراد گوناگون متفاوت است.

درمان حساسیت به لاکتوز:

هیچ درمانی برای عدم تحمل لاکتوز وجود ندارد، اما پرهیز از غذا و نوشیدنی های حاوی لاکتوز، معمولا به کنترل این علایم کمک می کند.

محصولات بدون لاکتوز شامل:

• شیر گاو بدون لاکتوز
• شیر سویا، ماست و برخی پنیرها
• برنج، جو دوسر، بادام، فندق، نارگیل، کینوا و سیب زمینی

پزشک ممکن است مکمل های کلسیم و ویتامین د را نیز توصیه کند، همچنین داروهای(قرص، شربت) جایگزین لاکتاز را تجویز کند که بتوانید همراه با وعده های غذایی یا نوشیدنی مصرف کنید تا هضم لاکتوز را بهبود بخشید.

دلایل اهمیت لاکتوز در بدن:

شیر و سایر محصولات لبنی که حاوی کلسیم ، پروتئین و ویتامین ها مانند آ ، ب12 و د هستند در صورت داشتن حساسیت به لاکتوز باید از مصرف آنها اجتناب شود.

لاکتوز به بدن کمک می کند تا تعدادی از مواد معدنی دیگر مانند منیزیم و روی را نیز جذب کند. این ویتامین ها و مواد معدنی برای رشد استخوان های قوی و سالم مهم هستند.

بیمارهایی که با کمبود لاکتوز در بدن ایجاد می شود:

اگر مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستید، دریافت مقدار مناسب ویتامین ها و مواد معدنی مهم دشوار است، زیرا می تواند منجر به کاهش وزن ناسالم شود و شما را در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری های زیر قرار دهد:

استئوپنی:

تراکم پایین استخوان اگر درمان نشود می تواند به پوکی استخوان تبدیل شود.

پوکی استخوان:

استخوان های شما نازک و ضعیف می شوند و خطر شکستن استخوان افزایش می یابد.

سو تغذیه:

اگر غذایی که می خورید مواد مغذی ضروری بدن را برای عملکرد مناسب تامین نکند، بهبود زخم ها طولانی تر می شود و ممکن است احساس خستگی یا افسردگی کنید.

اگر نگران عوارض مرتبط با محدودیت های رژیم غذایی هستید با پزشک صحبت کنید.

هضم لاکتوز :

بعد از خوردن یا نوشیدن موادی حاوی لاکتوز، غذای هضم شده از معده به درون روده کوچک منتقل می شود. لاکتوز در روده کوچک باید به قندی به نام گلوگز و گالاکتوز تجزیه و سپس وارد جریان خون جذب شود.

اگر لاکتاز کافی نباشد، لاکتوز جذب نشده از طریق سیستم گوارشی شما به روده (روده بزرگ)حرکت می کند. باکتری ها در روده می توانند لاکتوز را تجزیه و اسیدهای چرب و گازهایی نظیر کربن دی اکسید، هیدروژن و متان را تولید کنند.

تجزیه لاکتوز موجود در روده و اسیدها و گازهای تولید شده، باعث ایجاد نشانه های عدم تحمل لاکتوز مانند نفخ شکم می شود.

انواع کمبود لاکتاز :

کمبود اولیه :

کمبود لاکتاز شایع ترین دلیل عدم تحمل لاکتوز در سراسر جهان است. این نوع کمبود لاکتاز ناشی از نقص ژنتیکی ارثی است و در خانواده ها وجود دارد. کمبود اولیه لاکتاز زمانی که تولید لاکتاز در رژیم غذایی کاهش می یابد بیشتر می شود. این اتفاق معمولا بعد از 2 سالگی و توقف شیرخوارگی رخ می دهد با این حال ممکن است این نشانه ها تا بزرگسالی قابل مشاهده نباشند.

کمبود ثانویه :

کمبود ثانویه لاکتاز ناشی از یک مشکل در روده کوچک است. این بیماری می تواند در هر سنی رخ دهد، همچنین ممکن است نتیجه بیماری دیگر، عمل جراحی روده کوچک و یا مصرف داروهای خاص باشد.

کمبود ثانویه شایع ترین علت عدم تحمل لاکتوز در انگلستان، به ویژه در کودکان است.

دلایل احتمالی کمبود ثانویه عبارتند از:

ورم معده و روده؛ عفونت معده و روده

کولیک:

بیماری روده ناشی از واکنش منفی به پروتئینی به نام گلوتن است.

بیماری کرون:

بیماری مزمن که باعث التهاب غشا گوارشی می شود.

کولیت زخمی:

بیماری مزمن که بر روده بزرگ تاثیر می گذارد.

شیمی درمانی:

درمان سرطان

استفاده از آنتی بیوتیک:

کاهش تولید لاکتاز در کمبود ثانویه گاه موقتی است و اگر به علت بیماری مزمن ایجاد شود، ممکن است دائمی باشد.

افزایش سن:

تولید لاکتاز در بدن بطور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد به همین دلیل در طول زندگی بدون هیچ بیماری کمبود لاکتاز ثانویه ایجاد می شود.

کمبود مادرزادی لاکتاز :

کمبود مادرزادی لاکتاز یک بیماری نادر است که در خانواده ها و نوزادان تازه متولد شده وجود دارد. این امر ناشی از نقص ژنتیکی ارثی است و نوزادان مبتلا، لاکتاز بسیار کم و یا اصلا تولید نمی کنند.

جهش ژنتیکی مسئول کمبود مادرزادی لاکتاز در الگوی وراثت اتوزومی مغلوب رد می شود. به این معنی است که هر دو والدین باید یک نسخه از ژن معیوب داشته باشند تا این بیماری را انتقال دهند.

کمبود لاکتاز رشد :

برخی از نوزادان نارس به دنیا می آیند (قبل از سی و هفتمین هفته بارداری) و مبتلا به عدم تحمل لاکتوز بطور موقت هستند، زیرا روده کوچک آن ها کاملا رشد نکرده است و به عنوان کمبود لاکتاز رشد شناخته می شود که معمولا با بزرگتر شدن کودک مبتلا بهبود می یابد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید :

نشانه های عدم تحمل لاکتوز ممکن است مشابه چندین بیماری دیگر باشد، بنابراین مهم است قبل از حذف شیر و محصولات لبنی از رژیم غذایی خود به پزشک مراجعه کنید.

علائم عدم تحمل لاکتوز می تواند ناشی از موارد زیر نیز باشد:

• سندروم روده تحریک پذیر (IBS):یک اختلال طولانی مدت که بر سیستم گوارشی تاثیر می گذارد
• عدم تحمل پروتئین، واکنش معکوس به پروتئین در شیر گاو (مانند آلرژی شیر)
• اگر پزشک متوجه حساسیت شما به لاکتوز شود ممکن است خودداری از مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی لاکتوز به مدت 2 هفته را توصیه کند تا متوجه شود علائم شما بهبود می یابد یاخیر.

برخی از آزمایشات اصلی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند:

تست تنفس هیدروژن:

تست تنفس هیدروژن یک روش ساده برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز است و از فرد بیمار خواسته می شود که در طول شب قبل از تست، از خوردن و آشامیدن خودداری کند و زمان آزمایش کیسه ای شبیه بادکنک را باد کند.

این نمونه از تنفس شما آزمایش می شود تا مقدار هیدروژن موجود در آن اندازه گیری شود. سپس با نوشیدن محلول لاکتوز، هر 15 دقیقه تنفس شما آزمایش می شود تا سطح تغییر هیدروژن مشاهده شود. اگر نفس شما پس از مصرف محلول لاکتوز حاوی مقدار زیادی هیدروژن (بیش از 20 ppm از میزان پایه) باشد ، احتمال دارد که شما لاکتوز را تحمل نکنید، زیرا عدم تحمل لاکتوز باعث می شود که باکتری های روده بزرگ (روده بزرگ) هیدروژن بیشتری نسبت به حد طبیعی تولید کنند.

تست تحمل لاکتوز:

در یک تست تحمل لاکتوز، با دادن محلول لاکتوز به فرد نمونه خون گرفته و مقدار قند خون (گلوکز) بررسی می شود. در صورت ابتلا به عدم تحمل لاکتوز ، سطح قند خون به آرامی افزایش نمی یابد زیرا بدن قادر به تجزیه لاکتوز به گلوگز نیست.

تست تحمل شیر:

در یک تست تحمل شیر، یک لیوان شیر (حدود 500 میلی لیتر) به فرد داده می شود تا سطح قند خون آزمایش شود. اگر بعد از نوشیدن شیر سطح قند خون شما افزایش پیدا نکند، ممکن است به لاکتوز حساسیت داشته باشید.

بیوپسی روده کوچک:

برای تشخیص عدم تحمل لاکتوز به ندرت از بیوپسی روده کوچک استفاده می شود اما پزشک این آزمایش را به ندرت تجویز می کند تا ببیند علائم به دلیل بیماری دیگری مانند سلیاک ایجاد شده است یا خیر.

درمان عدم تحمل لاکتوز :

هیچ درمانی برای عدم تحمل لاکتوز وجود ندارد، اما اکثر افراد با ایجاد تغییر در رژیم غذایی قادر به کنترل علائم خود هستند.

برخی موارد عدم تحمل لاکتوز مانند مواردی که در اثر ورم معده و روده ایجاد شده اند، موقتی بوده و طی چند روز یا چند هفته بهبود می یابند. موارد دیگر مانند نقص ارثی ژنتیکی یا یک بیماری زمینه ای مزمن، احتمالاً طولانی مدت خواهد بود.

رژیم خود را تغییر دهید:

در اکثر موارد کاهش یا اجتناب از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های حاوی لاکتوز و جایگزینی آنها با گزینه های بدون لاکتوز برای کنترل علائم عدم تحمل لاکتوز کافی است.

تغییرات در رژیم غذایی به میزان حساسیت شما به لاکتوز بستگی دارد. برخی از افراد قادر به تحمل مقداری لاکتوز در رژیم خود بدون هیچ مشکلی هستند، در حالی که برخی دیگر پس از مصرف مواد غذایی حاوی مقدار کمی لاکتوز ، علائمی را تجربه می کنند.

اگر تصمیم دارید آنچه را که به بدنتان سازگار نیست را مصرف کنید آن را بصورت تدریجی و نه یکباره در رژیم غذایی بگنجانید؛ این روش به شما کمک می کند هر غذایی که به آن حساسیت دارید را شناسایی کنید.

مصرف کمتر محصولات حاوی لاکتوز یا پرهیز از مصرف کامل آنها، می تواند به معنای از دست دادن برخی ویتامین ها و مواد معدنی در رژیم غذایی باشد که خطر ابتلا به بیماری ها را افزایش می دهد. این بدان معناست که باید از غذاهای بدون لاکتوز یا مکمل های غذایی به اندازه کافی تغذیه کنید.

غذاها و نوشیدنی های لاکتوز دار و بدون لاکتوز

غذاها نوشیدنی های لاکتوز دار

شیر:

منبع عمده لاکتوز در رژیم غذایی ما شیر، از جمله شیر گاو، شیر بز و شیر گوسفند است. بسته به میزان خفیف یا شدید بودن عدم تحمل لاکتوز، ممکن است نیاز به تغییر مقدار شیر در رژیم غذایی وجود داشته باشد. مثلا ممکن است بتوانید در چای و یا قهوه خود شیر مصرف کنید، اما نه در غلات.

برخی از محصولات حاوی شیر، مانند شکلات شیر، در مقادیر کم مشکلی ندارد. ممکن است متوجه شوید که نوشیدن شیر به عنوان بخشی از وعده غذایی، نه به جای کل وعده، میزان جذب لاکتوز را بهبود می بخشد.

محصولات لبنی:

محصولات تهیه شده با شیر مانند خامه، پنیر، ماست، بستنی و کره نیز حاوی لاکتوز هستند و باید از مصرف آن اجتناب کنید. اما سطح لاکتوز موجود در این محصولات متفاوت و گاهی اوقات خیلی کم است، بنابراین ممکن است بتوانید برخی از آن ها را بدون هیچ مشکلی مصرف کنید.

نوشیدنی ها و غذاهای دیگر:

علاوه بر شیر و محصولات لبنی، غذاها و نوشیدنی های دیگری نیز مانند موارد زیر وجود دارد که می تواند حاوی لاکتوز باشد:

• سس سالاد و سس مایونز
• بیسکوییت
• شکلات
• کیک ها
• برخی از انواع نان
• برخی از غلات صبحانه

• بسته های مخلوط برای تهیه پنکیک و بیسکویت
• سوپ فوری
• برخی از گوشت های فرآوری شده مانند ژامبون خرد شده

مواد تشکیل دهنده تمام غذاها و نوشیدنی ها را به دقت بررسی کنید، زیرا شیر یا لاکتوز موجود در آن اغلب پنهان هستند. کلمه "لاکتوز" به طور جداگانه در برچسب مواد غذایی ذکر نشده است، بنابراین باید لیست مواد تشکیل دهنده شیر، آب پنیر، کشک و محصولات شیر مانند پنیر، کره و خامه را بررسی کنید.

به نظر می رسد برخی مواد به دلیل نامشان حاوی لاکتوز باشند در صورتی که اینطور نیست، مانند اسید لاکتیک، لاکتات سدیم و کره کاکائو. در صورت عدم تحمل لاکتوز نیازی به اجتناب از این مواد نیست.

دارو :

برخی از داروهای تجویزی، بدون نسخه و مکمل ممکن است حاوی مقدار کمی لاکتوز باشد. اگر چه به اندازه کافی برای تحریک نشانه های عدم تحمل لاکتوز در بیشتر افراد کافی نیست، اما اگر حساسیت شدید باشد یا چندین داروی مختلف را مصرف می کنید، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.

غذاها و نوشیدنی های بدون لاکتوز :

در سوپرمارکت ها بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها وجود دارد که بتوانید آن را جایگزین شیر و محصولات لبنی کنید.

غذا و نوشیدنی هایی که معمولا حاوی لاکتوز نیستند عبارتند از:

• ماست سویا و پنیر
• شیر بادام
• شیر برنج
• شیر جو

محصولات لبنی بدون لاکتوز :

محصولات لبنی بدون لاکتوز در فروشگاه ها وجود دارد که برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز مناسب است و حاوی ویتامین و مواد معدنی مشابه محصولات لبنی استاندارد هستند، اما یک آنزیم اضافه به نام لاکتاز دارند که به هضم لاکتوز کمک می کند.

مصرف کافی کلسیم :

اگر قادر به خوردن بیشتر محصولات لبنی نیستید، ممکن است در رژیم غذایی روزانه به اندازه کافی کلسیم پیدا نکنید.

کلسیم چندین عملکرد مهم دارد، از جمله:

• کمک به ساخت استخوان ها و دندان های قوی
• تنظیم انقباض عضلانی (از جمله قلب)
• اطمینان از لخته های خون

مواد غذایی حاوی کلسیم

بهتر است مواد بدون لاکتوز زیر را به کلسیم اضافه کنید و مطمئن شوید که رژیم غذایی شما حاوی منابع کلسیم است:

• سبزیجات سبز پر برگ
• کلم بروکلی

• سویا
• توفو
• آجیل
• نان و هر چیزی که با آرد غنی شده تهیه می شد
• ماهی حاوی استخوان خوراکی (برای مثال، ماهی قزل آلا، سالمون )

بخش بهداشت و سلامت پلاس وی توصیه می کند با پزشک خود در رابطه با رژیم غذایی و مصرف کلسیم صحبت کنید زیرا مصرف بیش از حد کلسیم می تواند موجب عوارض جانبی شود.

جایگزین های لاکتوز :

علاوه بر تغییرات غذایی، مصرف قطره ها، قرص و یا کپسول های حاوی لاکتاز می تواند مفید باشد. جایگزین های لاکتوز می تواند علائم را با تجزیه هر گونه لاکتوز در رژیم غذایی به راحتی کاهش دهد.

لاکتوز جایگزین را می توان به شیر اضافه کرد و یا قبل از خوردن یک وعده غذایی حاوی لاکتوز استفاده نمود.

عدم تحمل لاکتوز در کودکان:

اگر فرزند شما مبتلا به عدم تحمل لاکتوز است، ممکن است بتوانند مقدار کمی از لاکتوز را بدون علایم مصرف کنند که کاملا بی خطر است، اما لازم است مقداری از آن را امتحان کنید تا ببینید آیا می توانند به راحتی بخورند یا بیاشامند؟

اگر کودک نتواند مقدار کمی لاکتوز را تحمل کند، پزشک ممکن است ملاقات با یک متخصص تغذیه را پیشنهاد کند، به این دلیل که وجود مواد مغذی ویژه برای کودکان خردسال مهم است تا رشد خوبی داشته باشند.

برای کودکان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز، شیرخشک بدون لاکتوزدر دسترس است، اما شیرخشک سویا برای کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی شود زیرا حاوی هورمونی است که احتمال دارد در رشد فیزیکی و جنسی نوزاد تداخل ایجاد کند.

در بسیاری از کودکان، عدم تحمل لاکتوز موقتی است و پس از چند هفته بهبود خواهد یافت. پس از این مرحله، انتقال تدریجی شیر و محصولات لبنی به رژیم غذایی آن ها بی خطر است.

توصیه ای به زنان شیرده:

اگر مبتلا به عدم تحمل لاکتوز هستید، شیردهی به نوزاد مشکلی ندارد زیرا این کار آن ها را در معرض بیشتر حساسیت لاکتوز قرار نمی دهد و شیر مادر برای سلامتی نوزاد مهم است.