جزئیات زلزله دیشب فیروزکوه ، رودهن ، پاکدشت در شرق تهران

دکتر علی بیت اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار کرد:در روز پنج شنبه 11 مهر ماه دو زمین لرزه پیاپی در 22 کیلومتری شمال شرقی فیروزکوه با بزرگی 2.8 و 3.8 رخ داد و در ادامه در ساعت 16 و 41 دقیقه همان روز زلزله کوچک دیگری با بزرگی 2.9 در حوالی همان منطقه به ثبت رسید.

وی با بیان اینکه خرد لرزه های کوچکتر دیگری نیز در شرق استان تهران از "رودهن" تا "فیروزکوه" امکان رخداد دارند، اظهار کرد:این زمین لرزه های هرچند کوچک بهانه ای بر تاکید بیشتر به اهمیت شرق و اتخاذ تصمیمات پیشگیرانه با هدف کاهش ریسک لرزه ای شرق تهران است.

بیت اللهی با اشاره به اهمیت زون شرقی تهران، خاطر نشان کرد:دو ساختار تکتونیکی شناخته شده "شمال تهران" و "مشاء" در شرق تهران به یکدیگر می رسند و تشکیل یک گره فعال تکتونیکی را می دهند که موجب لرزه خیزی بالای گستره شرقی تهران شده است. نود یا گره تکتونیکی در کل دنیا، نقاط بسیار مستعد رخداد زمین لرزه های بزرگ تلقی می شوند و گره تکتونیکی شرق تهران نیز مستثنی از این قاعده نمی تواند باشد.

مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه اهمیت این عارضه تکتونیکی به دلیل نزدیکی آن به کلانشهر تهران، مهم و شایان توجه جدی است، ادامه داد:گره تکتونیکی "مشاء-شمال تهران"، از حاشیه شرقی تهران، حدود 15 کیلومتر به صورت مستقیم و از مرکز شهر حدود 40 کیلومتر فاصله دارد. این فاصله از نظر کاهش شتاب و شدت زلزله، فاصله کمی است و رخداد زلزله ای بزرگ در حوالی این نقطه و این گره تکتونیکی، تاثیر محسوس بر تهران خواهد گذاشت. ضمن آنکه آبادی های اطراف و به ویژه دو سد "لار" و "لتیان" و پایداری آنها در مقابل نیروی برشی زلزله هم امر بسیار مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

به گفته وی در شرق تهران علاوه بر امتداد دو گسله کاری و فعال و لرزه زای شمال تهران و مشاء و تلاقی این دو گسل، گسل های دیگری مانند "تلو"، "سرخه حصار" و "قصر فیروزه" گستردگی دارند که معرف تکتونیزه بودن پهنه وسیعی در شرق تهران است.

مراکز جمعیتی مجاور گره تکتونیکی مشاء – شمال تهران

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به مراکز جمعیتی مجاور گره تکتونیکی شرق تهران اشاره کرد و گفت:در فاصله حدود 20 کیلومتری شرقی و غربی اطراف محل تلاقی گسل های مشاء و شمال تهران 37 آبادی قرار گرفته است که از آن میان روستاهای "نیکنامده"، "لواسان بزرگ"، "برگ جهان"، "رسدان"، "کلان"، "علایین"، "چهارباغ" و "ایرا" نزدیک به نقطه تلاقی دو گسل مذکور هستند.

وی با بیان اینکه بر طبق آمار سال 1395 در 37 روستای این منطقه حدود 16600 نفر در 5300 واحد مسکونی زندگی می کنند، افزود:از واحدهای مسکونی این آبادی 30 درصد آن ها فاقد اسکلت است و ضرورت دارد که در ارتقای کیفی به ویژه روستاهای واقع در این ناحیه توجه جدی و کار جدی صورت پذیرد.

افزایش ریسک لرزه ای شرق تهران با دو سد

بیت اللهی با تاکید بر اینکه دو سد "لار" و "لتیان" در فاصله 10 تا 15 کیلومتری گره تکتونیکی مشاء – شمال تهران قرار دارند، خاطر نشان کرد:وقوع زلزله مورد انتظار در این نقطه مسلما می تواند سازه سد را تحت تاثیر قرار دهد. هر چند که من اطلاع دقیقی از کیفیت طراحی، ساخت و نظارت این دو سد در اختیار ندارم، اما با سطح طراحی محتاطانه تر هم، زلزله بزرگ محتمل در محدوده "نود" تکتونیکی شرق تهران، می تواند آسیب رسان باشد. از این رو سناریوی تخریب این دو سازه هیدرولیکی، باید به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد.

وی تاکید کرد:بررسی مورفولوژیکی منطقه نشان می دهد که سیلاب ناشی از تخریب احتمالی سد لار می تواند در حرکت به سوی شرق در مسیر دره های لار (به سمت شرق و پلور) و "هراز"، مراکز جمعیتی واقع در امتداد این دره ها را دچار آسیب دیدگی جدی کند که لازم است علاوه بر تمهیدات پیشگیرانه، به مردم ساکن این نواحی آموزش های لازم داده شد.

مسیر احتمالی رواناب ناشی از خروج آب سد لار

مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اینکه امتداد مسیر سد لتیان نیز "جاجرود" را تهدید می کند، اضافه کرد:از این رو ضرورت دارد این منطقه از منظر مخاطرات ثانویه بعد رخداد زلزله، مورد ارزیابی های دقیق تر قرار گرفته و اقدامات عملی جدی صورت پذیرد. به نظر من آموزش های عمومی، از کم هزینه ترین و اجرایی ترین اقدامات مورد نظر در این رابطه هستند.

هشدارهایی که باید جدی گرفته شود

بیت اللهی با بیان اینکه واقعیت واضح در وقوع احتمالی زلزله های بزرگ در این ناحیه آن است که موضوع فقط 37 روستا و یا دو سد در محدوده شرق تهران نیستند، توضیح داد:مهمترین المان در صورت وقوع زلزله مهم آسیب پذیری کلانشهر تهران است. علاوه بر آن، مراکز متراکم جمعیتی و نیز ساخت و سازهای بلند مرتبه ای که اخیرا به طور متراکم در پردیس و مناطق مشابه آن احداث شده، به طور قابل توجهی ریسک لرزه ای شرق تهران را بالا برده است.

وی ادامه داد:متاسفانه وارسی اقدامات آموزشی، مطالعاتی، اجرایی و ستادی قابل توجهی را در خصوص زلزله های احتمالی شاهد نیستیم، علی رغم آنکه با ابلاغ قانون مدیریت بحران کشور، این انتظار می رود که کلیه دستگاه های اجرایی، مراکز علمی و تحقیقاتی و رسانه ها با روحیه تعامل و هم افزایی تمامی تلاش خود را مصروف ارتقای تاب آوری المان های در معرض خطر کنند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ابراز امیدواری کرد که در آستانه فرا رسیدن روز 21 مهرماه، روز جهانی کاهش ریسک، بتوانیم چند نمونه قابل ذکر از کارهای انجام یافته را در زمینه کاهش ریسک مخاطرات طبیعی در ایران ارائه دهیم.

انتهای پیام/م