خواستگاری دختر از پسر در امر ازدواج
دختره از پسره خواستگاری کرده! همین جمله کافی است تا بمبی بین اعضای خانواده منفجر شود و همه شروع کنند به اظهار نظر و قضاوت. اظهارنظرهایی که البته معمولا با نهی و بدگویی از دختر همراه است. آداب و سنت و عرف ما همیشه درخواست ازدواج را از سوی پسر مطلوب می داند و حرکتی خلاف رودخانه با برخورد خوبی مواجه نمی شود. هرچند که با کاهش آمار ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج بسیاری از کارشناسان از لزوم تغییر در این باورها صحبت می کنند اما کمتر خانواده ای می تواند این مساله را بپذیرد و کمتر دختری حاضر می شود از مرد مورد علاقه اش خواستگاری کند.
هرچند که این موضوع چندان هم عجیب نیست و هم در تاریخ نمونه آن را داشته ایم و هم در چند سال گذشته. کسانی مثل دو بازیگری که اعلام کردند منتظر خواستگاری مرد مورد علاقه شان نشده و خودشان پیش قدم شدند!
خواستگاری بازیگران پیشگام
ویشکا آسایش بازیگر سینما و تئاتر و تلویزیون، مدتی پیش اعلام کرد از همسرش خواستگاری کرده است. او گفت:«همسرم رضا (در مورد احساس من) چیزی نمی دانست. فقط من او را دوست داشتم. در آخر هم خودم رفتم و بهش اعتراف کردم که دوستش دارم. این ماجرا بعدها تبدیل به یک شوخی شد تا هر از گاهی بگوید بهترین تهران را شکار کردی اما به نظر من آدم نباید بترسد. من فکر می کردم فوقش می گویند نه. چه اشکالی دارد. اگر نمی رفتم و نمی گفتم ممکن بود زندگی ام را با اگرهایی ادامه دهم؛ اگر می گفتم، اگر قبول می کرد، اگر می رفتم و…«
خواستگاری به سبک زنانه
ویدا جوان بازیگر تلویزیون هم به تازگی اعلام کرده از همسرش درخواست ازدواج کرده است. ایلا تهرانی همسر ویدا جوان گفته است:«راستش را بخواهید در ازدواج ما بسیاری از چیزها از جمله مراسم خواستگاری و عقد و عروسی به شیوه های رایج برگزار نشد و سعی کردیم ضمن احترام به سنت آن طور که خودمان دوست داریم این مراسم را برگزار کنیم، اتفاقی که در خواستگاری ما رخ داد و شاید به نظر برخی ها حتی نامتعارف به نظر برسد این بود که ویدا از من خواستگاری کرد و من هم آنقدر از این حرکت او شگفت زده شدم که بدون درنگ به او پاسخ مثبت دادم. معمولاً دخترها در ذهن شان است که مرد رویایی شان سوار اسب سفید شود و به خواستگاری آنها بیاید، در حالی که ویدا این قاعده را به هم زد و با اسب سفید به خواستگاریم آمد و من را با خودش برد».هر دوی این بازیگران از تصمیم خود و البته زندگی مشترکشان رضایت زیادی دارند و مشکلی با این مساله پیدا نکرده اند. اما واقعا این کار خوب است یا بد؟
فرهنگ نمی گذارد
غلامرضا قاسمی کبریا دکترای روانشناسی و مشاوره درباره خواستگاران دختران از پسران می گوید:«خواستگاری چه از طرف پسر و یا دختر باید از سه حوزه فرهنگ، اعتقاد، ضوابط و قواعد اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. در هیچ قانونی تعیین نشده است که دختر از پسر خواستگاری نکند و یا هیچ الزامی هم وجود ندارد که حتما پسر از دختر خواستگاری کند. از لحاظ اعتقادی در هیچ روایتی و یا آیه ای نیامده است که پسر باید از دختر خواستگاری کند. اما از لحاظ فرهنگی و عمومی که به تدریج شکل گرفته است؛ در جامعه این گونه نهادینه شده است که معمولا دخترها رفتاری همراه با کرشمه دارند و تمایل به مورد پسند قرار گرفتن و جلوه گری در آنها زیاد است، اینطور متعارف شده است که پسر باید برای ابراز عشق به دختر پا جلو بگذارد و از او درخواست ازدواج کند که این فرهنگ به صورت عمومی در بین افراد جامعه القاء شده است».
به گفته او تنها مشکلی که در بحث خواستگاری دختر از پسر وجود دارد فقط جنبه فرهنگی آن است که البته همین روی نگرش افراد به این مساله تاثیرگذار است. اصولا دختران تن به این کار نمی دهند چون از شنیدن جواب منفی و خرد شدن غرورشان می ترسند. حتی ممکن است به همین دلایل فرهنگی بعدها و در زندگی مشترک، این خواستگاری به دستاویزی برای مرد تبدیل شود.
کارشناسان تنظیم خانواده و مشاوران خانواده معتقدند برای این کار باید فرهنگسازی شود. به عقیده آنها می توان با تغییر سبک زندگی این مساله را هم به مرور جا انداخت.
حتی در پایگاه اینترنتی اطلاع رسانی تنظیم خانواده آمده است که آمار نشان می دهد در تهران بیش از 14 هزار ازدواج داریم که در آنها دختر خانم ها پیشنهاد دهنده بودند. آنها معتقدند اگر پیشنهاددهنده دختر باشد به مرور زمان این مراسم های مجلل و اضافی و مهریه های عجیب از بین می روند و این سنت های اشرافی و مصرف گرایانه که اصلا برای فرهنگ ما ایرانیان نیست از بین می رود.
تغییر شیوه زندگی دختران و استقلال آنها به نظر می رسد کم کم می تواند این فرهنگ را تغییر دهد. بازهم براساس اطلاعات این پایگاه اینترنتی،نتایج پژوهش ها در ایران نشان داده زنان با ازدواج مدرن توانایی بیشتری در زمینه ارتباطی دارند در نتیجه آشنایی زوجین قبل از ازدواج می تواند در چگونگی ارتباط زوجین در ادامه زندگی تاثیر عمیقی گذاشته و موجب بهتر شدن این بُعد از کارکرد خانواده شود. همچنین نتایج به دست آمده نشان می دهد از لحاظ ایفای نقش بین زنان دارای ازدواج مدرن و زنان دارای ازدواج سنتی، زنان با سبک ازدواج مدرن در ایفای نقش در زندگی زناشویی دارای توانایی بیشتری هستند. از دیگر مواردی که زنان با سبک ازدواج مدرن را نسبت به زنان با سبک ازدواج سنتی متفاوت کرده ابراز مهر و محبت به یکدیگر و در نظر داشتن هیجانات عاطفی و احساسی به طرف مقابل است که باز هم تحقیقات نشان داده زنان با سبک ازدواج مدرن بهتر و بیشتر ابراز هیجان می کنند.
منوچهر طباطبایی راد عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی می گوید:«متأسفانه در کشور ما رسم بر این است که پسر از دختر خواستگاری کند، در حالی که اشکالی ندارد که دختران در این زمینه پیش قدم شوند، منتها رعایت برخی مسائل و ویژگی های طرف مقابل نیز حائز اهمیت است. مثلاً پسران کمرو و خجالتی موارد مناسبی در این زمینه هستند «.
هرچند که نباید انتخاب های نادرست را فراموش کرد. دخترانی که فقط براساس معیارهای ظاهری می خواهند از پسری خواستگاری کنند باید منتظر نه شنیدن و حتی تمسخر شدن باشند. ضمن اینکه این خواستگاری اگر به ازدواج منجر شود، احتمال شکست دارد. پس اگر کسی می خواهد در شرایط سنتی ایران چنین ریسکی کند، باید حتما مرد موردنظرش را از هر نظر بررسی کرده و مطمئن باشد که مورد مناسبی است.
خواستگاری به سبک زنانه
رسم قدیمی
خواستگاری دختران از پسران چندان هم عجیب نیست. مهمترین نمونه آن در ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) رخ داد که پیامبر(ص) از حضرت علی(ع) پرسید که تمایل دارد با دختر او ازدوج کند یا نه. شعیب پیامبر هم از حضرت موسی(ع) خواست با یکی از دخترانش ازدواج کند.
این رسم هم اکنون در بعضی کشورها برقرار است. در کشور مراکش زنان خودشان مرد آینده خود را انتخاب می کنند و به خواستگاری او می روند و آمار آن بیشتر هم شده است. در جمهوری گینه بیسائو دختران پیشنهاد خود را کاملا علنی با آوردن یک ظرف ماهی سرخ شده با روغن مخصوص و سس خوش طعم قرمز رنگی تزئین و با هماهنگی قبلی با مادر پسر به خدمت پسر مورد نظر می رسند. مردها هم هیچ قدرتی برای «نه» گفتن ندارند و بعد از مشورت با مادر خود درخواست دختر را قبول می کنند .
در یکی از شهرهای کشور اوکراین به نام لویو 85 درصد جمعیت زنان هستند و این نابرابری تعداد زنان و مردان در این شهر باعث شده تا دختران به خواستگاری پسران بروند.در قبیله ای عجیب در چین به نام موسوا که زنان و دختران حاکمان اصلی هستند،زنان انتخاب می کنند که با کدام مرد ازدواج کنند. این رسم چند سالی است در شیکاگوی آمریکا هم باب شده و آمارش بالا رفته است. اما در اسکاتلند رسم عجیبی حاکم است؛ در قرن یازدهم میلادی ملکه مارگارت به دخترها اجازه داد که در صورت تمایل می توانند در سال های کبیسه از پسر مورد نظرشان درخواست ازدواج کنند.
شاید این رسم سال ها بعد در کشور ما هم برقرار شود. اما آنچه نباید فراموش شود دقت در انتخاب فرد مورد نظر است تا بعدها این خواستگاری دردسر بیشتری برای دخترها نداشته باشد.
