فواید ید برای بدن و منابع غذایی سرشار از ید
ید ماده معدنی است که برای ساخته شدن هورمون تیرویید مورد نیاز است. این ماده معدنی در بدن تولید نمی شود اما در برخی غذاها وجود دارد و برای تامین ید مورد نیاز بدن باید از مواد غذایی دارای ید استفاده نمود.
کمبود ید در افراد سبب کم کاری تیرویید، ابتلا به بیماری گواتر، عقب ماندگی ذهنی در شیرخواران و ... می شود. در این بخش از بهداشت و سلامت پلاس وی با منابع غذایی سرشار از ید و فواید ید برای بدن آشنا خواهید شد.
ید چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
ید به عنوان یک ماده معدنی در برخی غذاها وجود دارد و برای تولید هورمون تیروئید به آن نیاز است. هورمون تیروئید متابولیسم بدن و بسیاری از عملکردهای مهم دیگر را کنترل می کند و بدن برای رشد مناسب استخوان و مغز در دوران بارداری و نوزادی به این هورمون نیاز دارد به همین دلیل دریافت ید به مقدار کافی برای همه افراد به ویژه نوزادان و زنان باردار از اهمیت زیادی برخوردار است.
ید مورد نیاز بدن در افراد مختلف
مقدار ید مورد نیاز روزانه به سن هر فرد بستگی دارد:
- از تولد تا 6 ماه 110 میکروگرم
- نوزادان 7 تا 12 ماهه 130 میکروگرم
- کودکان 1 تا 8 سال 90 میکروگرم
- کودکان 9 تا 13 ساله 120 میکروگرم
- نوجوانان 14 تا 18 سال 150 میکروگرم
- بزرگسالان 150 میکروگرم
- جوانان و زنان باردار 220 میکروگرم
منابع ید؛ چه مواد غذایی ید دارند؟
ید به طور طبیعی در بعضی از غذاها و همچنین نمک وجود دارد. با مصرف غذاهای مختلف از جمله موارد زیر می توانید مقدار ید توصیه شده و مورد نیاز بدن خود را دریافت کنید.
- ماهی (مانند ماهی تن)، میگو و سایر غذاهای دریایی
- گوشت بوقلمون
- محصولات لبنی (مانند شیر، ماست و پنیر)
- نمک یددار
- توت فرنگی
- موز
- تخم مرغ
- آلوی خشک
- پنیر چدار
- لوبیا چیتی و چشم بلبلی
- گوشت و مرغ
- گندم وجو
- ذرت
- برنج
- سیب زمینی پخته شده
- جلبک دریایی
- بلوبری
- صدف سیاه و تیره رنگ
- سبزیجات دریایی
- آجیل سویا
- نان سفید
- کوکتل میوه
- بستنی شکلاتی
عوارض و مضرات کمبود ید در بدن
سوال اینجاست که اگر بدن ما به اندازه ی کافی ید دریافت نکند چه اتفاقی می افتد؟ افرادی که ید کافی دریافت نمی کنند، قادر به تولید مقدار کافی هورمون های تیروئید نیستند و این می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند.
کمبود ید شدید در زنان باردار باعث عدم یا کندی رشد قد، ناتوانی ذهنی و تأخیر در رشد جنسی جنین می شود و می تواند به طور دائمی به جنین آسیب برساند و درمواردی که کمبود ید خفیف است موجب ضریب هوشی کمتر از حد متوسط در نوزادان و کودکان می شود و توانایی بزرگسالان در کار و تفکر را کاهش دهد و گواتر، غده تیروئید بزرگ شده، اغلب اولین علامت قابل مشاهده کمبود ید است. به طور کامل تر عوارض کمبود ید در بدن شامل:
مشکل رشد جنین و نوزاد
زنان باردار و شیرده باید ید از منابع غذایی ید دار برای رشد و نمو نوزادان و همچنین جلوگیری از مرده زایی و سقط جنین استفاده کنند، نوزادان شیرخوار ید مورد نیاز را از شیر مادر تامین می کنند.
برای فراهم شدن و تامین مقدار کافی ید برای رشد مناسب جنین و نوزاد، توصیه می شود که زنان باردار و شیرده از مکمل های ید استفاده کنند همچنین زنانی که قصد بارداری دارند یا شیرده اند روزانه مکمل حاوی 150 میکروگرم ید با عنوان یدید پتاسیم مصرف کنند.
مصرف ید می تواند بر روی وزن نوزاد در هنگام تولد و رشد کلی کودک تأثیر مثبت بگذارد اما مصرف ید غیرضروری و بدون تجویز پزشک حتی می تواند باعث بوجود آمدن مشکلاتی در زمینه سلامتی برای شما شود.
اختلالات عملکرد شناختی در دوران کودکی
کمبود شدید ید در دوران کودکی تأثیرات مضر بر رشد مغز و سیستم عصبی دارد و تشخیص اثرات کمبود ید خفیف در دوران کودکی دشوارتر است، کمبود ید خفیف ممکن است باعث ایجاد مشکلات ظریف در رشد عصبی شود.
تجویز مکمل های ید به کودکانی که کمبود ید خفیف دارند، توانایی استدلال و عملکرد کلی شناختی آنها را بهبود می بخشد و به نظر می رسد کودکانی که در مناطق کمبود ید زندگی می کنند، مکمل های ید رشد جسمی و روانی آنها را بهبود می بخشند.
فیبروکیستیک پستان
اگرچه بیماری فیبروکیستیک پستان خطرناک نیست اما باعث درد و توده هایی در پستان می شود، این بیماری عمدتا زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می دهد اما می تواند در دوران یائسگی نیز رخ دهد.
مصرف دوزهای بسیار زیاد مکمل های ید ممکن است درد و سایر علائم بیماری فیبروکیستیک را کاهش دهد ، اما برای تأیید این موضوع مطالعه بیشتری لازم است و همه اینها باید تحت نظارت پزشک صورت بگیرد.
سرطان تیروئید ناشی از اشعه
حوادث هسته ای می تواند ید رادیواکتیو را در محیط آزاد کرده و خطر ابتلا به سرطان تیروئید را در افرادی که در معرض ید رادیواکتیو هستند، به ویژه کودکان افزایش دهد.
افراد مبتلا به کمبود ید که در معرض ید رادیواکتیو قرار دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تیروئید هستند. سازمان غذا و دارو ید پتاسیم را به عنوان یک عامل مسدود کننده تیروئید برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تیروئید در موارد اضطراری تأیید کرده است.
خواص و فواید ید برای بدن
تا اینجا حتما تا حدودی به اهمیت ید در سلامت بدن پی برده اید اما لازم است بیشتر بدانید برای همین در ادامه ی بخش بهداشت و سلامت پلاس وی به فواید آن خواهیم پرداخت که شامل:
سلامت تیروئید
غده تیروئید در قسمت جلوی گردن شما قرار دارد و به تنظیم مقدار و زمان ترشح بسیاری از هورمون ها کمک می کند.ید در حفظ سلامت غدهٔ تیروئید نقش بسیار مهمی دارد. بدون ید، تولید هورمون تیروئید می تواند کمتر شود. کمبود ید بسیاری از افراد را دچار مشکلات مربوط به سلامتی در قسمت غدهٔ تیروئید می کند.
تنظیم میزان متابولیک
ید با تولید هورمون هایی که وظیفه کنترل میزان متابولیسم پایه بدن را دارند، عملکرد غدد تیروئید را تقویت می کند. میزان متابولیک بر کارایی اندامها و فرآیندهای منظم مانند چرخه خواب و جذب غذا و همچنین تبدیل انرژی تأثیر می گذارد.
تری یدوتیرونین و تیروکسین هورمون های خاصی هستند که بر ضربان قلب، وزن بدن، فشار خون و دما تأثیر می گذارند و بدن با پشتیبانی از این هورمون ها که به پیوند پروتئین کمک می کنند، میزان متابولیک اساسی را حفظ می کند.
دفع سموم
ید مواد شیمیایی مضر مانند سرب، فلوراید، جیوه یا سموم بیولوژیکی را دفع می کند.
تقویت ایمنی
ید عملکرد دیگری مانند تقویت سیستم ایمنی بدن دارد این ماده رادیکال های آزاد هیدروکسیل همانند ویتامین ث را از بین می برد و فعالیت آنتی اکسیدانی را در بدن ایجاد تا اقدامات دفاعی قوی در برابر بیماری هایی مانند سرطان و بیماری های قلبی ایجاد کند.
جلوگیری از آپوپتوز
ید برای جلوگیری از آپوپتوز و مرگ سلولی برنامه ریزی شده که برای تشکیل اندام های جدید و همچنین از بین بردن سلول های بدخیم مانند سلول های سرطانی یا بیمار که برای افراد مضر هستند، مورد نیاز است. این عملکرد از اثرات غده تیروئید و تنظیم یا ترشح هورمونی ناشی می شود
کاهش سطح کلسترول
ید بر تولید هورمون های تیروئید و سطح کلسترول تاثیر می گذارد. کمبود ید ممکن است منجر به افزایش سطح تیروتروپین و در نهایت سطح بالا کلسترول شود به همین دلیل مصرف مکمل ید در افرادی که کمبود دارند ممکن است اختلالات تیروئید را کاهش داده و به کاهش بیماری های قلبی عروقی کمک کند.
ضد عفونی کردن آب
یکی از روش های ضد عفونی آب افزودن مقادیر کمی ید به آب است. برای ضد عفونی و قابل آشامیدن شدن آب حدود پنج قطره مایع ید تنتنور دو درصد را به یک چهارم لیتر آب شفاف اضافه کنید. می توانید برای ضد عفونی کردن آب از قرص ید نیز استفاده کنید.
درمان عفونت ها
استفاده از محلول موضعی ید با کشتن باکتری ها در زخم های خفیف و خراش های جزئی باعث ضدعفونی کردن بدن می شود اما نباید از ید موضعی برای ضدعفونی کردن محل جراحت مربوط به بریدگی های عمیق، نیش و گاز گرفتگی حیوانات یا جراحات سوختگی استفاده کرد.
کمتر شدن خطر ابتلا به بیماری گواتر
کمبود ید عامل شایع ترین و رایج ترین و اصلی ترین علت گواتر در سراسر جهان است. بیماری گواتر در واقع یک غده تیروئید است که بزرگ شده است که به عنوان یک پاسخ مستقیم بدن در مورد مبتلا شدن به کمبود ید ایجاد می شود. گواترهای ناشی از ید ممکن است با اضافه کردن غذاهای غنی از ید یا مکمل ها در رژیم غذایی معکوس شوند.
آیا ید کافی دریافت می کنید؟
استفاده از نمک یددار تاثیر زیادی بر کنترل کمبود ید دارد و در حال حاضر، حدود 88٪ از خانوارها در سراسر جهان از نمک یددار استفاده می کنند. بیشتر افراد ید کافی را از غذاها و نوشیدنی ها دریافت می کنند با این حال، گروه های خاصی از افراد نسبت به دیگران در تامین ید کافی مشکل دارند؛ گروه هایی مثل:
زنان باردار
زنان باردار برای تأمین ید جنین خود به حدود 50٪ ید بیشتر از سایر زنان نیاز دارند و بررسی ها نشان می دهد که برخی از زنان باردار ممکن است به اندازه کافی ید دریافت نکنند و کارشناسان نمی دانند این امر روی نوزادان آنها تأثیر می گذارد یا خیر.
گیاهخواران
افرادی که گیاهخوار هستند یا محصولات لبنی، غذاهای دریایی و تخم مرغ کمی مصرف می کنند یا به هیچ وجه مصرف نمی کنند ممکن است کمبود ید داشته باشند زیرا این مواد غذایی از منابع ید هستند.
افراد که میزان مصرف ید در آنها کافی نیست یا غذاهایی می خورند که موجب اختلال در نحوه استفاده از ید در بدن می شوند مانند سویا و سبزیجات مانند کلم، کلم بروکلی، گل کلم و جوانه بروکسل، بیشتر در معرض کمبود ید هستند.
مناطق دچار فقر ید
مناطقی که خاک آن فقر ید دارد و ساکنان آنجا بیشترغذاهای محلی می خورند بیشتر دچار کمبود ید می شوند زیرا این خاکها محصولاتی تولید می کنند که سطح ید کمی دارند.
آیا زیاده روی در مصرف ید می تواند مضر باشد؟
بله، مصرف مقادیر زیاد ید می تواند علائم کمبود ید از جمله گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) را ایجاد کند، همچنین می تواند باعث التهاب غده تیروئید و سرطان تیروئید شود و در برخی موارد مصرف زیاد ید (به عنوان مثال چندین گرم) می تواند باعث افزایش وزن، سوزش دهان، گلو و معده، تب، دل درد، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، ضعیف شدن نبض و کما شود.
رادیو یٌد تزریق شده در بدن افراد، موجب بروز عوارضی مانند احساس درد در نواحی گردن و صورت، تب شدید به مدت 2 هفته وافزایش فعالیت تیروئید بدن می شود.
آیا ید با داروها یا سایر مکمل های غذایی تداخل دارد؟
بله، مکمل های ید می توانند با داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشند. در اینجا چندین مثال آورده شده است:
- مکمل های ید ممکن است با داروهای ضد تیروئید مانند متی مازول که برای درمان پرکاری تیروئید تجویز می شود، تداخل داشته باشند. مصرف دوزهای بالای ید با داروهای ضد تیروئید می تواند باعث شود بدن هورمون تیروئید بسیار کمی تولید کند.
- مصرف یدید پتاسیم همراه با داروهای فشار خون بالا که به عنوان مهار کننده های ACE شناخته می شوند، می تواند میزان پتاسیم را در خون به یک سطح ناامن برساند.
- همچنین اگر یدید پتاسیم را با داروهای ادرار آور پتاسیم مانند اسپیرونولاکتون و آمیلوراید مصرف کنید، مقدار پتاسیم موجود در خون افزایش می یابد.
- در مورد مکمل های غذایی و داروهای تجویز شده یا بدون نسخه مصرفی با پزشک صحبت کنید آنها به شما خواهند گفت که آیا این مکمل های غذایی با داروهای تداخل دارند یا خیر.
