دلیل و درمان پای پرانتزی در نوزادان و بزرگسالان

نکات مهمی که باید در مورد پای پرانتزی کودکان و بزرگسالان بدانید

پای پرانتزی حالتی است که در آن پاها به سمت بیرون خم می شوند و نوعی منحنی تشکیل می دهند که شبیه کمان است. در صورت عدم درمان این عارضه ، مشکلات و پیچیدگی های بسیاری در زندگی فرد ایجاد می شود. اکثر کودکان تا سن دو سالگی دچار پاهای پرانتزی هستند اما پرانتزی بودن پاها به آرامی بعد از دو سال ناپدید می شوند و بعد از این سن پرانتزی بئدن پاها یک عارضه محسوب می شود که نیاز به درمان دارد. در این بخش از بهداشت و سلامت پلاس وی شما را با علت ، عوارض ، درمان و راه های جلوگیری از پای پرانتزی آشنا خواهیم کرد.

علت پای پرانتزی چیست؟

پا پرانتزی شدن در نوزادان دلایلی مانند تنگ بودن فضای نوزاد در درون رحم ، بیماری بلانت ، کمبود ویتامین ، نرمی استخوان، آرتروز، عفونت، تومور و یا بیماری های استخوانی دارد . این عارضه معمولا تا زمان ایستادن و راه رفتن کودک مشخص نمی شود و در آن پاهای نوزاد به سمت بیرون خم می شوند و نوعی منحنی تشکیل می دهند که شبیه کمان است. اکثر کودکان بین 1 تا 2 سال دارای پاهای پرانتزی می باشند سپس پرانتزی بودن پاها به آرامی بعد از دو سال ناپدید می شوند و پاها تا زمانی که نوزاد شما سه ساله شود، کاملاً صاف می شود. این الگوی رشد طبیعی، ژنو واروم نام دارد (ژنو به معنی زانو می باشد).

از دیگر علل می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• بیماریی های مثل راشیتیسم و استئومالاسی که باعث کاهش ماده معدنی استخوان می شوند.
• ضربات وارده به صفحه رشد
• پارگی رباط های زانو
• شکستگی های انتهایی استخوان ران که بد جوش می خورد.
• شکستگی قسمت فوقانی استخوان درشت نی و بد جوش خوردن آن
• چاقی

درجات زانوی پرانتزی

بیماری پا پرانتزی به سه دسته تقسیم می شود :

• زانوی پرانتزی خفیف
• زانوی پرانتزی متوسط
• زانوی پرانتزی شدید

علائم پاهای پرانتزی

علائم رایج پاهای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان، عبارتند از :

• الگوی راه رفتن ناخوشایند و غیر هماهنگ
• داخل بودن پا و یا انحراف پا رو به داخل

پاهای پرانتزی معمولا باعث درد نمی شوند، اما طولانی شدن حالت پرانتزی در نوجوانی سبب ایجاد ناراحتی هایی در ران شده یا به علت افزایش استرس در این مفاصل باعث ایجاد درد زانو / مچ پا می شود و افراد مبتلا به پاهای پرانتزی ممکن است دچار لغزش شده یا تعادل خود را از دست بدهند.

اگر خمیدگی پاها به حال خودشان رها شوند، چه می شود؟

اگر پاهای خمیده درمان نشود، می توانند مشکلات و پیچیدگی های بسیاری در زندگی فرد ایجاد کند.

این مشکلات و عوارض عبارتند از:

• التهاب مچ پا
• ورم مفاصل
• استرس بر روی زانوها و باسن
• مشکلات استخوانی و مفاصل
• مشکلات عمومی در حرکت

تشخیص زانوی پرانتزی توسط پزشک

برای تشخیص پرانتزی بودن پای شما یا کودکتان نزد پزشک بروید تا پزشک با بررسی پاها تشخیص دهد زانوها چه میزان از هم فاصله دارند. پزشک برای یافتن علت پرانتزی شدن پاها، از برخی آزمایشات و تست های تشخیصی مانند آزمایش خون و تصاویر رادیوگرافی نیز استفاده می کند.

تشخیص زانوی پرانتزی توسط خود فرد

برای این که بتوانید زانوی پرانتزی را تشخیص دهید:

به صورت طاقباز روی کمر خود دراز بکشید.

هر دو پا را در حالت آزاد، کنار هم قرار داده تا بتوانید فاصله دو کندیل داخلی ران ها را اندازه گیری کنید.

تشخیص زانوی پرانتزی زمانی که این تغییرشکل آن قدر زیاد شده باشد آسان است اما در غیر اینصورت تشخیص زانوی پرانتزی از زانوی سالم سخت است. اگر میزان فاصله دو کندیل داخلی ران کم باشد، تغییر شکل در این ناحیه توسط متخصص پزشکی ـ ورزشی قابل تشخیص است.

فاصله دو کندیل داخلی ران در زانوی پرانتزی درجه های مختلفی دارد. در درجه اول این ناهنجاری، فاصله دو کندیل داخلی ران به 2.5 سانتی متر می رسد.

در درجه دوم این فاصله 2.5 تا 5 سانتی متر است.

در درجه سوم فاصله بیشتر از 5 تا 7.5 سانتی متر می باشد.

در درجه چهارم، فاصله دو کندیل داخلی ران از 7.5 سانتی متر نیز می گذرد.

روش اندازه گیری زانوی پرانتزی

برای اندازه گیری این اختلال فرد باید بدون کفش و جوراب و بدون هیچ گونه انقباض غیر طبیعی در عضلات ناحیه ران بایستد و زانو در حالت اکستنشن کامل قرار بگیرد و قوزک های دو پا به هم بچسبد و ستخوان کشکک به روبرو باشند.

سپس به وسیله متر ، خط کش، کولیس و یا کالیپر مخصوص فاصله بین دو کندیل داخلی رانها (فوق لقمه داخلی ران) اندازه گیری و ثبت می شود.

جلوگیری از پرانتزی شدن پاها

هر عاملی مانند (دوقلو بودن نوزاد ها، اندازه ی بزرگ نوزاد و یا دیابت بارداری) می تواند منجر به تنگ تر شدن فضای درون رحم برای نوزاد شود و عارضه ی پای پرانتزی را شدیدتر کند.

توصیه هایی برای والدینی که کودکانی با پاهای خمیده دارند:

دانش

والدین حتما باید اطلاعاتی داشته باشید که بتوانید درک کنید که چه چیزی بر روی کودک شما تاثیر می گذارد و چگونه می توانید از آن پشتیبانی کنید.

کمک به مدیریت مشکلات

آگاهی از این که چگونه و کجا باید نیازهای ضروری کودک خود را تامین کنید.

کفش های مناسب

دادن کفش های مناسب به کودک می تواند به مدیریت برخی از عوارض پاهای خمیده کمک کند.

رژیم غذایی و مواد مغذی

کمبود مواد مغذی مانند کمبود ویتامین D،_ می تواند به افزایش شانس برای داشتن پاهای خمیده کودک شما کمک کند.

نظارت مکرر بر علایم

حصول اطمینان از این که علائم کودکتان بدتر نمی شود و زمانی که مشکل ادامه دارد او را به پزشک منتقل کنید.

تقویت مثبت بودن

مطمئن شوید که فرزندتان در محیطی مثبت و سازنده زندگی می کند که مشکلات آن ها را درک نمی کند.

درمان زودهنگام

تشخیص زودهنگام علایم و مشکلات در راه رفتن از سنین پایین شروع می شود و پرداختن به آن ها در اسرع وقت بسیار لازم و ضروری است.

یوگا و ورزش

به کودک خود اجازه دهید تا ورزش کافی داشته باشد تا به تقویت ماهیچه های آن ها کمک کند.

مدیریت وزن

داشتن وزن اضافه به بدتر شدن این مشکل کمک می کند، پس مراقب باشید.

مراجعه های منظم به پزشک

حتما به طور مرتب مورد نظارت قرار بگیرد.

پاهای پرانتزی و خمیده زمانی اتفاق می افتد که مچ پاهای یک کودک با هم تماس پیدا می کنند، اما زانوها باز می ماند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم

زمان های مراجعه به پزشک برای مشکل پرانتزی شدن پای شما شامل موارد زیر می شود :

اغلب کودکان تا سن سه سالگی از بیماری زانوی پرانتزی رهایی پیدا می کند. در صورتی که کودک هنوز در این سن از مشکل رنج می برد، زمان آن می رسد به پزشک مراجعه کنید.

در صورتی که این مشکل یک طرف پای کودک را تحت تاثیر قرار می دهد یا با گذشت زمان بجای بهتر شدن، شدت پیدا می کند، زمان آن رسیده که به پزشک مراجعه کنید.

اگر یک پا بیشتر از پای دیگر پرانتزی می شود ، به پزشک مراجعه کنید.

اگر انگشتان پای کودک در حین راه رفتن به سمت داخل کشیده می شود ، به پزشک مراجعه کنید.

اگر قد کودک شما کوتاه است، نمی تواند به راحتی راه برود، نمی تواند به راحتی صاف بایستد ، به پزشک مراجعه کنید.

اگر زاویه زانوها یا پاها منجر به درد پا در کودکان وبروز مشکل درحین راه رفتن می شود، به پزشک مراجعه کنید.

درمان زانوی پرانتزی

نوجوانان و افراد بزرگسال بهتر است با روش های اصلاح زانوی پرانتزی آشنا باشند، زیرا معمولا در ورای بدشکلی و پرانتزی بودن پاها، مشکلات و آسیب های بسیار جدی تری وجود دارند که لازم است برای درمان و رفع آن ها اقدام شود. علاوه بر این در صورتی که برای درمان زانوی پرانتزی هیچ اقدامی صورت نگیرد، این اختلال در آینده موجب عوارض جدی تری مانند آرتروز زانو می شود.

بریس (زانو بند مخصوص)

برای اصلاح زانوی پرانتزی برخی بریس های ارتوپدی (زانوبندهای مخصوص) وجود دارند که برای سن مناسب طراحی شده اند و برای افراد بزرگسال که رشد استخوانی آنها کامل شده است تجویز نمی شوند زیرا استفاده از بریس تغییری در نحوه ی رشد استخوان ایجاد نمی کند و برای کودکانی با سن پایین که هنوز استخوان های آن ها رشد زیادی نکرده ، مناسب است.

ورزش

ورزش های مخصوص اصلاح زانو پرانتزی موجب تقویت عضلات ران پا و پشتیبانی بیشتر از مفصل زانو می شوند و میزان خمیدگی و انحراف پای خفیف را درمان می کند.تمرینات تقویت عضلات ران پا سبب می شوند که فشار کمتری بر مفاصل و تاندون های پا وارد شود.

برای اصلاح زانوی پرانتزی انجام حرکات چرخش مفصل لگن و ران به طرفین موثر است زیرا عضلات جمع کننده ی ران پا در ناحیه بالای ران و لگن را تقویت می کند. در صورت وجود عدم تعادل در این عضلات پاها پرانتزی می شوند.

کفی و کفش طبی

تجویز کفی ها و کفش های طبی یکی از روش های درمانی موثر برای زانوی پرانتزی، است که موجب می شوند فشار وارد شده بر زانوها به نحو صحیحی توزیع شود و فشار مضاعفی که بر روی برخی قسمت های زانو (به خاطر پرانتزی بودن پاها) وارد می شود، برطرف شود و فرد راحت راه برود و بایستد.

آنتی بیوتیک ها

با تجویز آنتی بیوتیک پزشک می تواند برخی از عفونت های استخوانی مانند عفونت های باکتریایی که منجر به پوکی استخوان می شوند را درمان نماید.

ماساژتراپی

انجام ماساژ درمانی برای زانوی پرانتزی، مناسب است زیرا در این روش فیزیوتراپیست متخصص و باتجربه به طور مکرر، پا ها را به سمت عقب و جلو حرکت می دهد. روش ماساژتراپی برای کودکان مناسب است و برای بزرگسالان توصیه نمی شود.

جراحی پای پرانتزی

انجام جراحی در برخی موارد که میزان بدشکلی پاها شدید است، تنها راه بر طرف کردن مشکل، به خصوص در بزرگسالان می باشد. استئوتومی پرکاربردترین تکنیک جراحی برای درمان پای پرانتزی است.

با عمل جراحی می توان پرانتزی بودن پای کودک را اگر به دلایل فیزیولوژیک باشد و میزان بدشکلی و خمیده بودن پاها شدید باشد را برطرف نمود.

در کودکان مبتلا به بیماری بلانت که از بریس مخصوص استفاده نموده اند اما خمیدگی پاها پیشرفت کرده می توان با رسیدن کودک به سن 4 سالگی عمل جراحی انجام دا د و پیشروی روند پرانتزی شدن پاها را متوقف نمود و از آسیبی که پرانتزی بودن پاها می تواند به صفحات رشد استخوان ساق پای کودک بزند ، جلوگیری کرد.

کودکان مبتلا به بیماری ریکت اگر درمان نشوند و بد شکلی پاها با وجود مصرف دارو ادامه یابد ، عمل جراحی لازم می باشد.

روش انجام جراحی

روش های مختلفی برای درمان پای پرانتزی وجود دارد که این روش ها به دو دسته تقسیم می شوند.

هدایت رشد استخوانی

در این روش صفحات رشد استخوانی در سمتی از استخوان ساق که رشد طبیعی دارد و رشد غیر طبیعی استخوان در سمت دیگر متوقف می شود و پس از انجام عمل با رشد طبیعی پاها ، پرانتزی بودن پا ها اصلاح می شود.

برش استخوان ساق پا

در قسمت زیر زانو ها ، استخوان ساق پا برش داده می شود و سپس استخوان با استفاده از صفحات و پیچ هایی که در قسمت داخلی یا خارجی استخوان قرار داده می شوند،در راستای صحیح قرار داده می شود تا در همین حالت دوباره جوش بخورد.

تا زمان بهبودی و جوش خوردن کامل پا بعد از انجام عمل جراحی پا را گچ می کنند و سپس شخص را برای بازیابی توان عضلانی و دامنه حرکتی پاها به فیزیوتراپی ارجاع می دهند.

درمان پای پرانتزی در نوزادان

مراجعه به پزشک برای درمان پای پرانتزی ضروری است

اگرچه پای پرانتزی در نوزاد طبیعی است اما اگر نوزاد شما سه ساله است و فاصله بین زانوهایش در حالت ایستاده غیرطبیعی است حتما به پزشک مراجعه کنید. مراجعه به پزشک به تشخیص دلیل پرانتزی بودن پای کودک کمک می کند و پزشک توصیه های لازم برای برطرف شدن پای پرانتزی را به شما می دهد.همچنین پزشک با استفاده از اشعه ایکس بیماری بلانت (دلیل جدی پرانتزی شدن پا) را بررسی می کند.

درمان پاهای پرانتزی در نوزادان و کودکان

رژیم غذایی

عمل جراحی استوتومی :در این عمل جراحی با تقسیم کردن استخوان به چند قسمت انجام می شود. سپس قسمت های جدا شده را در جای درست قرار می دهند.

مصرف ویتامین د

رژیم غذایی غنی از کلسیم و فسفر

ورزش درمانی برای قوی شدن عضلات و ماهیچه های پای نوزاد

ورزش های پیشنهادی برای درمان پاپرانتزی

حرکات کششی :

انجام حرکت های کششی یکنواخت به مدت 20 تا 30 ثانیه و روزی دو بار که فرد با انجام آن تا حدودی احساس ناراحتی داشته باشد برای هشت هفته در درمان پا پرانتزی موثر است.

برای انجام حرکات کششی با استفاده از یک ملحفه پای خود را با زانوی کاملا باز به سمت بالا بکشید وروزی دو بار این حرکت را در 3 تا 4 مرحله انجام دهید و پا را 20 تا 30 ثانیه در این حالت نگه دارید.

بایستید. یک پایتان را پشت پای دیگر قرار دهید و به سمت مقابل خم شوید و 20 تا 30 ثانیه این حالت کشش را ادامه دهید .این حرکت را دو بار در روز انجام دهید.

حرکات قدرتی :

حرکات قدرتی را باید در سه ست، 10 بار تکرار کنید و بین ست ها دو دقیقه استراحت نمایید. اگر مبتلا به فشارخون هستید، از انجام حرکت های قدرتی که باعث احتباس نفس می شوند، خودداری کنید و فشارخونتان را قبل از انجام این ورزش ها کنترل کنید.

برای انجام یک حرکت قدرتی روی صندلی یا تخت بنشینید طوری که پاهایتان از زانو حالت آویزان داشته باشد. ابتدا یکی از پاها را به طرف بالا حرکت دهید و 10ثانیه در این حالت نگه دارید سپس آرام پا را پایین بیاورید ودو دقیقه استراحت کنید. این حرکت باید 10 بار تکرار شود.

برای تقویت عضلات داخل ران بین دو زانو یک حوله یا توپ والیبال را بگذارید. 10 ثانیه فشار دهید و این حرکت را سه مرحله و آن هم 10 بار تکرار کنید.

برای تقویت عضلات پشت ران ، زیر ران حوله یا ملحفه ای را بگذارید و با رانتان 10 ثانیه به ملحفه یا حوله فشار وارد کنید.