چرا پنجره هواپیما پایین تر از سطح دید قرار دارد؟
در نگاه اول شاید ساختار برخی تجهیزات برای هیچ کدام از ما مهم نباشد اما برای این تجهیزات به ظاهر ساده تمهیداتی اندیشیده شده است که فکر و زمان بیشتری برای ساخت آنها صرف شده است،اگر تابحال سفر هوایی را تجربه کرده باشید می دانید که پنجره هواپیما و نشستن کنار پنجره طرفداران زیادی دارد. اینکه در حین پرواز بتوانی از پنجره ابرها را ببینی تجربه ای لذتبخش است. اما آیا به این موضوع دقت کردید که پنجره هواپیما پایین تر از دید چشم قرار دارد و برای نگاه کردن از پنجره باید سرتان را کمی خم کنید؟ آیا این کار دلیلی دارد یا اتفاقی است؟ با الی گشت همراه باشید تا پاسخ این سوالات را پیدا کنیم.
صندلی کنار پنجره هواپیما، محبوب ترین صندلی
بلیط صندلی های کنار پنجره همیشه جزو اولین صندلی هایی است که به فروش می رود. شاید از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه تر باشد که هواپیماها را بدون پنجره بسازند اما چون مردم دوست دارند از پنجره منظره بیرون را تماشا کنند این پنجره ها همچنان در کابین هواپیما لحاظ می شوند. در دهه 1920 و 1930 هواپیماها هنوز به قدرت و توان امروزی نبودند و معمولا در ارتفاع پایین تری پرواز می کردند، به همین دلیل مسافران می توانستند از پنجره منظره شهرها و مناظر را ببینید و به همین دلیل پنجره هواپیما محبوبیت زیادی داشت. همچنین نگاه کردن از پنجره می تواند به بازیابی حس تعادل کمک کند و احساس تهوع را در برخی مسافران کاهش دهد. به یاد داشته باشید که ما انسان ها موجوداتی هستیم که به طور میانگین 5 کیلومتر در ساعت حرکت می کنیم. وقتی داخل وسیله ای هستیم که صدها کیلومتر در ساعت سرعت دارد طبیعی است که احساسات عجیب و غیرطبیعی پیدا کنیم.
سیر تحولی پنجره هواپیما
در دهه های 1920 و 1930 که سفر با هواپیما و سفر هوایی تازه رواج پیدا کرده بود، این نوع سفر بسیار لوکس و مجلل محسوب می شد و امکانات و خدمات رفاهی داخل کابین هواپیما مثل یک هتل 5 ستاره بود. در آن زمان هواپیماهای غول مسافربری مثل بوئینگ و داگلاس هنوز پا به عرصه وجود نگذاشته بودند و هواپیماهای آن زمان در ارتفاع بسیار پایین پرواز می کردند. پنجره های هواپیما نیز بسیار بزرگ و دلباز بود و اصولا تماشای منظره و چشم انداز شهرها و دریاها از پنجره هواپیما یکی از تفریحات این نوع سفر به شمار می رفت.
اولین سانحه هواپیمایی که اختصاصا به دلیل پنجره های بزرگ رخ داد در 2 ماه مه 1953 اتفاق افتاد. در این سانحه هواپیما داخل طوفان و رعد و برق گیر افتاد و به دلیل ناکارآمدی ساختار هواپیما دچار حادثه و سقوط شد. پیش از این نیز هواپیماها به دلیل ساختار بدنه دچار حوادثی شده بودند، به همین دلیل سازندگان هواپیما تصمیم گرفتند تغییراتی جدید در ساختار بدنه هواپیماها بدهند. کوچک شدن پنجره ها، فرم بیضی آن ها و قرار گرفتن ردیف پنجره در خط میانی کابین نتیجه این تغییرات است.
چرا پنجره هواپیما را پایین قرار می دهند؟
شرکت های هواپیماسازی در هنگام ساخت یک هواپیما سعی می کنند پنجره ها را دقیقا خط وسط کابین هواپیما قرار دهند. با این کار بار هواپیما را به میزان مساوی تقسیم کرده و باعث امنیت کابین می شوند. در طول پرواز هواپیما در ارتفاع بسیار بالایی پرواز می کند و بین هوای داخل کابین و هوای بیرون اختلاف فشار بسیار زیادی وجود دارد. این فشار هوا می تواند برای هواپیما مشکل ساز باشد. مهندسان پنجره های هواپیما را دقیقا در مرکز ساختار هواپیما قرار می دهند تا با این کار فشار هوا را تعدیل کنند و امنیت پرواز را بالا ببرند. از آنجا که ابتدا کابین هواپیما ساخته می شود و بعد صندلی ها داخل آن قرار داده می شوند بنابراین وقتی روی صندلی می نشینیم پنجره ها پایین تر از دید چشمان قرار دارند. چون همانطور که دیدیم پنجره را به نسبت کل فضای کابین تعبیه می کنند، نه نسبت به صندلی و محل نشستن. هرچند پنجره هواپیما و صندلی کنار پنجره در بین مسافران طرفداران بسیاری دارد، اما همین پنجره نقطه ضعف هواپیما محسوب می شود و شرکت های هواپیماسازی مجبور هستند نکات ایمنی و قوانین خاصی را در مورد شکل و اندازه پنجره ها رعایت کنند. یکی از این موارد این است که ردیف پنجره های هواپیما می بایست دقیقا در خط میانی و وسط کابین هواپیما قرار بگیرد.
پنجره های بوئینگ 787
چندین سال پیش برت اسنایدر، مقاله نویس هواپیمایی اشاره کرد که، «پنجره های هواپیمای بوئینگ 787 حدود 19 اینچ (48 سانتیمتر) بالاتر از حد معمول و 65% بزرگتر از سایر هواپیماها هستند.» شرکت بوئینگ با تحقیقات بسیار و استفاده از تکنولوژی های جدید توانسته بود این حد و اندازه های جدید را تولید کند. همانطور که در عکس می بینیم این پنجره ها حتی کمی از حد میانی کابین نیز بالاتر هستند. از آنجا که امکان بزرگ تر ساختن پنجره ها وجود ندارد فضای بالای پنجره معمولا به عنوان فضای قرار دادن بار استفاده می شود.
ساختار هواپیما
همانطور که در تصویر می بینیم بدنه هواپیما به شکل یک استوانه است و از مجموعه ای از حلقه های به هم متصل ساخته می شود. هر چارچوب قسمتی از بار هواپیما را تحمل می کند و این حلقه ها در کنار هم وزن هواپیما را متعادل می کنند. وجود پنجره می تواند این تعادل را دچار مشکل کند. همانطور که در بالا اشاره کردیم اگر هواپیماها اصلا پنجره نداشتند مقرون به صرفه تر و امن تر بودند. اما ظاهرا مردم تماشای منظره ابرها را آنقدر دوست دارند که هواپیماها همچنان با پنجره ساخته می شوند. قبلا در مورد فرم بیضی پنجره های هواپیما صحبت کردیم و گفتیم که فرم بیضی پنجره باعث تعدیل فشار داخل کابین می شود و از بروز حادثه جلوگیری می کند. اگر پنجره ها مستطیل شکل باشند یا از این حد بزرگ تر باشند ممکن است تعادل وزن هواپیما را دچار مشکل کند و خطرآفرین باشند. علاوه بر فرم بیضی پنجره ها، یک سوراخ کوچک نیز در پنجره ها هواپیما نیز وجود دارد. بله، پنجره هواپیما سوراخ ریزی دارد که نه تنها خطرناک نیست، بلکه باعث تعدیل فشار پنجره می شود و از شکسته شدن آن در اثر فشار جلوگیری می کند. در مطلب سوراخ ریز پنجره های هواپیما برای چیست در مورد علت وجود این سوراخ ها صحبت کردیم.
