راه های مقابله با ترس به توصیه امام علی (ع) و قرآن

راه مقابله با ترس به توصیه امام علی (ع)

رویارویی با مشکلات و مسائل معمول زندگی منجر به ترس و دلهره در وجود انسان ها می شود اما مهم این است که چگونه در برابر این مشکلات و جلوگیری از عواقب تلخ آن مقابله کنیم در این بخش از دین و مذهب نمناک با ما همراه باشید تا دیدگاه امام علی (ع) و قرآن کریم را از این منظر بخوانید.

با این توصیه ها به ترس خود غلبه کنید 

هر انسانی از بزرگ تا کوچک در هر برهه از زندگی خود حالات مختلفی از احساس ترس را تجربه کرده اند. اکنون باید پیش از هر چیزی به تعاریف و نشانه ها و عواقب ترس بپردازیم. 

‏"ترس" عبارت است از عاطفه ای که به هنگام بروز یک مشکل به طور یک محرک و نیرو عمل کرده و موجب آسیب دیدن به شخص شده و تمام تلاش و توانش را از او می گیرد. واژه سیاه رنگ ترس موجب گریزان شدن فرد از مسائلی می شود که نسبت به آن ها دچار ترس شده است که در نهایت گریبانگیر افسردگی می شود شروع این حس می تواند از کودکی بوده و در وجودش به طور پنهان به جا مانده و یا شاید با رخ دادن یک اتفاق یا حادثه در وجود شخص رخنه کند. 

راه مقابله با ترس

بنا به گزارشات موسسه های بهداشت روانی 15 درصد آمریکایی ها دچار اختلال ترس یا فوبیا می باشند و نیز همین آمار با اندکی تغییر و تحول می تواند در مورد کشور خودمان صدق می کند این اختلال یکی از شایع ترین اختلالات روانی در هر رده سنی در گروه زنان و در میان مردان بالای 45 سال دومین بیماری شایع به شمار می رود. 

اشکال متعددی از ترس مطرح شده است و میلیون ها نفر در دنیا از اختلالات ترس یا فوبیا عذاب می کشند و برای اینکه از این مشکل رهایی یابند به جایی پناه میبرند که از اتفاقی که موجب ترسشان شده است دور شوند. دلایل متعددی در ایجاد اختلال ترس دخیل می باشد و می توان گفت هیچ عامل مجزایی به تنهایی قادر به توجیه این اختلال نمی باشد چرا که اختلال ترس امر بسیار پیچیده ای است. 

مناسب ترین روش تفکر در مورد دلایل ایجاد ترس و هراس ، درک و فهم این مسئله می باشد احتمالاً این مشکل با تعامل پیچیده ای بین عوامل محیطی ، عوامل روانی و عوامل بیولوژی شکل بگیرد. 

در مورد عوامل بیولوژیکی هراس تحقیقات ثابت کرده اند اختلال هراس تحت تاثیر عوامل ژنتیکی می باشد عوامل روانشناختی به گونه ای می باشد که افرادی که ترس دارند انواع علائم جسمانی را مرتبط با نوع افکار آنها تجربه می کنند. دلایل ایجاد هراس متفاوت است که می توان به ترس از حوادث آینده ، ترس از مرگ و بحران های اقتصادی و سیاسی اشاره کرد. 

‏ بنابراین توصیه می شود مواجه شدن و مقابله با ترس را برای خودتان ساده بکنید. مگر چنین نیست که هر چیزی را برای خود آسان و سهل بگیرید در انجام امور آن راحت خواهید شد. 

گاهی همین مسائل مانع رو به رو شدن انسان با آن می شود ترس و هراس در وجودش حاکم شده و خطر ایستادگی در مقابل مسائل و مشکلات را به جان نمی خرند چه بسا ممکن است این ترس پیامد بدتری برای انسان به دنبال داشته باشد. 

حضرت علی علیه السلام که همیشه برای چاره اندیشی و تدبیر پیش قدم بودند راهکار و شیوه بسیار جالبی برای رویارویی با ترس حاصل از همین مسائل معرفی کرده اند. 

مقابله با ترس و وحشت

توصیه های امام علی برای مقابله با ترس

ایشان می فرمایند:

ذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِیهِ، فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّیهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْهُ (هنگامی که از چیزی می ترسی ،خود را در آن بیفکن،زیرا گاهی ترسیدن از چیزی ،از خود آن سخت تر است) 

بارها و بارها این موضوع ثابت شده است که انسان زمانی که ترس از چیزی دارد مدام در استرس و ناراحتی و پریشانی به سر می برد ولی وقتی انسان خود را در آن میندازد مشاهده می کند که کنار آمدن با آن بسیار راحت تر از چیزی بود که فکر می کرد علت این امر و مشکل روانی بسیار واضح است چرا که تا زمانی که انسان وارد یک چیزی نشده است فقط در وحشت و پریشانی قرار دارد و مدت های طولانی این درد و رنج ادامه دارد ولی وقتی خود را در آن بیافکند امکان دارد در عرض چند دقیقه تمام شود. و اگر این کار را نکند احتمالات مختلفی پدیدار می شود که مواجه شدن با آن ها بسیار سخت تر است اتفاقی است که ترس در او به وجود آورده است به همین علت با افزایش رنج و درد رو به رو می شود. 

حتی برخی علمای اخلاق در کتب اخلاقی خود برای مقابله و درمان مشکل ترس توصیه می کنند هر انسانی که دچار ترس شد وارد صحنه های رعب آور شود به عنوان مثال بعضی از افراد وحشت خاصی از تزریق آمپول و خوردن دارو دارند ولی چنانچه چندین بار تکرار شود وحشت آنها به کلی از بین می رود. جالب است بدانید یکی از فلسفه ها و رسالت های رزمایش های نظامی و تمرین هایی که در آن صورت می گیرد پاکسازی آثار ترس از جنگ از دل فرمانده ها ، سربازان و افسران می باشد. 

مقابله با ترس با دعا

رویارویی با ترس و هراس از منظر قرآن 

قرآن کریم نیز راه های مختلفی را برای درمان این بیماری پیش روی انسانها قرار داده است به عنوان مثال قرآن آورده است به هنگام ترسیدن از چیزی خود را با آن روبه رو کند که معنایی معادل با رفتار درمانی کنونی دارد. یعنی هیچ مخالفتی با مفهوم ناخودآگاه و روانکاوی ندارد چرا که به طور پیوسته به نقش ناخودآگاه و ارتباطش با بروز برخی عارضه ها در احادیث اسلامی اشاره جالبی شده است همانند مزاح و رابطه اش با تمایلات عداوت آمیز، تکبر و ارتباطش با احساس کمبود و یا لغزش های زبانی و ارتباط کاملش با خدا گاهی.

غلبه بر ترس ، قرب و نزدیک شدن به خدا ، نگاه مثبت به مرگ و داشتن توان و ظرفیت روانی مناسب راههایی است که از منظر قرآن وجود دارد. 

خداوند در سوره (آل عمران،آیه 85) در مورد مرگ می فرماید:کُلُّ نفسٍ ذائقه الموت. هر موجود زنده ای طعم مرگ راناگزیر خواهد کشید. 

خداوند در سوره (عنکبوت، آیه 5) در مورد نگاه مثبت به مرگ می فرمایند: 

« من کانَ یَرجوا لقاءِ الله فَإنَّ اَجَلَ لآتٍ و هو السمیع العلیم.» (هر کس که به لقاء خدا امیدوار و مشتاق است هنگام اجل و وعده معین خدا فرا رسد و او شنوا و داناست.) 

مقابله با ترس در قرآن

همچنین خداوند در سوره (عنکبوت، آیه 6) در مورد غلبه ترس از فقر می فرماید: 

« و کأَیِنَّ من دابه لا تحمِلُ رزقَها اللهُ یرزقها و ماویاکم و هو السمیعُ العلیم» (و چه بسیار حیوانات که خود بار روزی خود را نکشند و خدا به آنها و هم به شما روزی می رساند و او شنوا و داناست.) 

بنابراین به طور کلی می توان گفت بیشتر فشار های روحی و روانی در قرآن کریم ریشه در از دست دادن فرصت ها ، عقب افتادگی یا ترس از فردا ، به خاطر گذشته و تن دادن به شکست دارد. آموزه های امامان معصوم تلنگری برای وضعیت موجود ما میباشند باید این دیدگاه و نگرش جامع و کامل بوده و با توجه به حقایق معنوی انجام پذیرد. ناگفته نماند بدبینی یک نوع بیماری روحی و روانی است که منجر به بروز انحرافات اخلاقی زیادی می شود. 

در نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر آمده است 

پس آنکه به خداوند خوش بین است، هیچ گاه به بن بست نمی رسد و گرفتار فشار روانی از جمله هراس نمی شود. هر چند عوامل استرس زا افزونی یابد. تسلیم رضا و مقاومت صبورانه اش بیشتر خواهد شد."