3 عملی که شیطان را بر انسان مسلط میکند
شیطان در آیات قرآن، به موجودی اطلاق شده که انسان را از راه خداوند و بندگی او یا صراط مستقیم الهی بازدارد، خواه از جنیان باشد یا از انسانها.اما غالباً مقصود از شیطان همان ابلیس است که با نفس اماره متفاوتند.شیطان که از طایفه جن میباشد از آتش خلق شده است، او موجودی است مستقل که خلقتش با انسان که از خاک خلق شده، متفاوت است. شیطان در هر بنده ای از بندگان خدا، به دنبال سهم و نصیبی برای خویش است. تمایلات و آرزوهای پوچ و بیجا، نشانه تسلط بر شیطان بر انسان است.
کار شیطان وسوسه کردن به سوی گناه و کارهای ناشایست است. معنا و تسلط شیطان بر انسان در وسوسه کردن است. برای همین خداوند در قرآن فرموده است:که از شر وسوسه های شیطان به او پناه ببرد.حضرت علی(ع)می فرماید:گروهی شیطان را پشتوانه خود گرفتند و او از آنها دام ها بافت؛ در سینه هایشان جای گرفت و در کنارشان پرورش یافت «اتَّخَذُوا الشَّیْطَانَ لِامْرِهِمْ مِلاکاً، وَاتَّخَذَهُمْ لَهُ أَشْرَاکاً. فَبَاضَ وَ فَرَّخَ فِی صُدُورِهِمْ. وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فِی حُجُورِهِمْ. فَنَظَرَ بِأَعْیُنِهِمْ. وَ نَطَقَ بأَلسِنَتِهِم».شیطان را پشتوانه خود گرفتند و او از آنان دام ها بافت، در سینه هاشان جای گرفت و در کنارشان پرورش یافت. پس آنچه می دیدند، شیطان بدیشان می نمود و آنچه می گفتند سخن او بود.
شیطان اول فریب می دهد و پس از آن کم کم وارد حرم دل می شود. گاهی انسان گناهی را انجام می دهد و از آن متنفّر است؛ بعد استغفار میکند و چهار قطره اشک می ریزد و جبران می کند. گاهی بعد از انجام یک گناه از آن لذت می برد و در صدد توجیه این کار بر میآید؛ میگوید این کار بدی نبود، کم کم می گوید:نه تنها بد نیست بلکه کار خوبی است؛ وقتی گفت:کار خوبی است. یعنی حرم أمنِ دل را برای پذیرش شیطان باز کرد؛ آن وقت شیطان بر او احاطه می یابد.
به این ترتیب است که شیطان درون قلب به تخم گذاری می پردازد:«باضَ و فَرَّخَ» باضَ یعنی تخم گذاری کرد؛ اول تخم می گذارد و بعد آنها را به بچه شیطان تبدیل میکند- این ها چیزی نیست که انسان با دستگاه بفهمد که شیطان آمده و تخم گذاری کرده است؛ فقط آنکه چشم ملکوتی دارد می بیند- وقتی تخمگذاری کرد این تخم ها به صورت جوجۀ شیطان در آمده و جنب و جوش پیدا می کنند و «دَرَجَ» یک وقت شما می بینید در درونتان غوغایی است که شما را می شوراند و آرام نیستید. وقتی به سخن حضرت علی علیه السلام نگاه کنید، می بینید این غوغا و بلوا ناشی از بچه شیطان ها است.
آن که در مقابل خدا ایستاد و گفت:«أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ» همو امروز با زبان تو حرف می زند و گرنه تو یک بچه مسلمان و شیعه هستی، چگونه چنین ادعایی داری و می گویی من نظرم این است، دلم می خواهد این کار را بکنم، دلم می خواهد این گونه بپوشم، دلم می خواهد این طور از خانه بیرون بروم. این ها همه تصمیم های شیطان است که به وسیله انسان اجرا می شود.
در این مطلب ماجرای خواندنی از ملاقات حضرت موسی (ع) با ابلیس و همچنین راه های مقابله و ایمن شدن در برابر شیطان را می خوانید .
موسی (علیه السلام) گفت:تو کیستی؟
ابلیس گفت:من ابلیس هستم!
موسی (علیه السلام) گفت:آیا تو ابلیس هستی؟ خدا تو را از ما و دیگران دور گرداند!
ابلیس گفت:من آمده ام به خاطر مقامی که در پیشگاه خدا داری، بر تو سلام کنم!
موسی (علیه السلام) گفت:این کلاه چیست که بر سر داری؟
ابلیس گفت:با رنگ ها و زرق و برق های این کلاه، دل انسان ها را می ربایم.
موسی (علیه السلام) گفت:به من از گناهی خبر ده که اگر انسان آن را انجام دهد، تو بر او چیره می شوی و هر جا که بخواهی، او را می کشی.
ابلیس گفت:اذا اعجبته نفسه و استکثر عمله، و استصغر فی عیبه ذنبه؛
سه گناه است که اگر انسان گرفتار آن بشود، من بر او چیره می گردم:
1- هنگامی که او، خودبین شود و از خودش خوشش آید.
2- هنگامی که او عمل خود را بسیار بشمارد.
3- هنگامی که گناهش در نظرش کوچک گردد.
داستان های اصول کافی، ج 2، ص 262
نحوه تسلط شیطان بر انسان
راه های تسلط شیطان بر انسان
چگونه در مقابل شیطان ایمن شویم
برای مقابله با وسوسه های شیطانی و دور کردن او چه باید کرد؟برای رویارویی با وسوسه های شیطانی، ابتدا باید دشمن و راههای نفوذ او را شناخت و او را مهار کرد و سپس او را به عقب راند ودر گام های نهایی او را به اسارت کشید.
در این جهت راههای مبارزه با وساوس شیطانی عبارتند از:
1- نگهبانی و مراقبت:شیطان با جان ما
سر و کار دارد.از این رو باید از آن حراست کنیم.
راه های مراقبت عبارتند از:
أ) تقوا پیشگی:قرآن مجید تقوا را لباسی بر اندام جان آدمی می داند که
آن را به خوبی می پوشاند و حفظ می کند:“لباس التّقوی ذلک خیر؛ بهترین جامه، تقوا است”.
امام علی(ع) تقوا را دژی نفوذ ناپذیر می داند که رخنه ای در آن ممکن نیست.
ب) کنترل اعضا و جوارح:زبان، چشم، گوش، فکر و همه اعضا و جوارح، درهای ورودی به قلب اند.
پس باید این ها را کنترل کرد.
ج) محاسبه:بعد از کنترل نوبت به محاسبه می رسد، یعنی برای جبران ضعف ها و برنامه ریزی برای آینده ارزیابی
لازم است.
تسلط شیطان بر انسان چگونه است؟
2- واکنش مناسب:در برابر هر وسوسه ای باید واکنش مناسب صورت گیرد.
پیامبر اکرم(ص) می فرماید:“دشمنان تو از جن ، ابلیس و سپاهیان او است. پس اگر نزد تو آمد و گفت:فرزندت مُرد، به خود بگو:زندگان برای مردن آفریده شده اند.
اگر آمد و گفت:مال تو از دست رفت، بگو:ستایش خدای را که می دهد و می گیرد و زکات را از من برد.
اگر آمد و گفت:مردم به تو ستم می کنند، ولی تو ستم نمی کنی بگو:روز قیامت آنان که ستم کردند گرفتارند.
اگر آمد و گفت:چه قدر نیکی می کنی، بگو:گناهان من بیش از نیکیهای من است.
اگر آمد و گفت:چه قدر نماز می گزاری بگو:غفلت من از نمازهایم بیشتر است.
اگر آمد و گفت:چه قدر بخشش می کنی، بگو آن قدر که می گیرم، از آن چه می بخشم زیادتر است.
اگر گفت:چه قدر به تو ستم می کنند بگو:من بیشتر ستم کرده ام.
اگر گفت:چه قدر برای خدا کار می کنی، بگو:چه بسیار معصیت ها کرده ام”.
3– استعاذه:در برابر هجوم وسوسه های شیطان، لازم است به پناهگاهی مطمئن پناه ببرید و آن توجه به خدا و یاد او است.
قرآن مجید می فرماید:“اگر از شیطان وسوسه ای به تو رسد، به خدا پناه ببر که او شنوای دانا است”.
راه های تسلط شیطان بر انسان
4- مجهز شدن به تجهیزات:در برابر تهاجم وسیع شیطان، باید در میدان کارزار، همواره مسلح باشیم.
برخی از تجهیزات در حدیث پیامبر اکرم(ص) مطرح شده است.
حضرت می فرماید:“آیا شما را آگاه کنم بر کاری که اگر انجام دادید، شیطان از شما فاصله می گیرد،
به اندازه فاصله مشرق تا مغرب؟ گفتند:آری.
فرمود:روزه صورت شیطان را سیاه می کند و صدقه، کمرش را می شکند.
دوستی برای خدا و کمک برای عمل صالح، پشت او را می بُرد و استغفار، بند دلش را می برد”.
5- آشنایی با دام های شیطان:برای رهایی از وساوس شیطانی باید مواظب دام های او بود.
یکی از دام های خطرناک شیطانی، دوستی دنیا است.
امام علی(ع) می فرماید:“از دنیا حذر کن، زیرا دام شیطان و جایگاه فساد ایمان است”.
در برابر هجوم وسوسه های شیطان، لازم است به پناهگاهی مطمئن پناه ببرید و آن توجه به خدا و یاد او
است.
قرآن مجید می فرماید:اگر از شیطان وسوسه ای به تو رسد، به خدا پناه ببر که او شنوای دانا است.
دامی بزرگ در انتظار همه ی انسان ها دام دیگر که از مهم ترین ابزار کار شیطان به شمار می رود،
هواپرستی است، زیرا تا پایگاهی درون انسان وجود نداشته باشد، شیطان قدرت بر وسوسه گری ندارد.
شیطان خواسته های نفسانی انسان را تأیید می کند.
قرآن مجید می فرماید:تو هرگز بر بندگان من تسلط نخواهی یافت مگر گمراهانی که از تو پیروی می کنند.
تسلط شیطان بر انسان با این روش ها
بنده خدا تابع هوا و هوس نیست و خواست خدا را مقدّم می دارد.
امام علی(ع) می فرماید:«برای شیطان کمندی بزرگ تر از خشم و زنان نیست»
اموری برای مخالفت با وسوسه های شیطان
برخی از امور دیگر نیز در مخالفت با وسوسه های شیطان مؤثر است:
1- انجام یک سری مستحبات مثلاً همیشه باوضو بودن و زبان را به ذکر مخصوصاً “لا حول و لا قوه الاّ باللَّه العلی العظیم” عادت دادن.
نیز خواندن قرآن در اوقات مختلف.
2- خود را از بیکاری، تنهایی و عوامل وسوسه انگیز دور نگه داشتن.
3- ذهن را همواره به امور ارزشمند متوجه ساختن و عادت دادن.
4- مطالعه و تفکردرباره خدا و قیامت.
5- به طور منظم مثلاً هفتگی به زیارت اهل قبور رفتن و نسبت به عاقبت خود و احوال پس از
مرگ اندیشیدن.
6- شرکت کردن در مراسم دینی و فعالیت جدی در مسائل فرهنگی اجتماعی و نماز را با توجه و حال
و عاشقانه و با حضور قلب خواندن.