زندگینامه کامل امام محمد باقر (ع)؛ تولد، ازدواج، شهادت و مقبره

زندگینامه کامل امام محمد باقر (ع) از تولد تا شهادت

محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب امام پنجم ما شیعیان است. امام محمد باقر(ع) پسر امام سجاد (ع) بودند که در واقعه کربلا حضور داشته و خردسال بوده است. آن حضرت مانند همه امامان و پیشوایان ما دارای خصایل نیکوی اخلاقی و علم و دانش فراوان بودند و پس از پدر بزرگوارشان به مقام امامت و ولایت دست یافتند. در این بخش ازدین و مذهب پلاس وی با زندگینامه این امام بزرگوار آشنا خواهید شد.

امام محمد باقر در کجا به دنیا آمد؟

محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب معروف به امام باقر(ع) در 1 رجب سال 57 قمری در مدینه به دنیا آمد. (طبری، دلائل الإمامة، 1413ق، ص215)

برخی ولادت تاریخ ولادت امام محمد باقر را 3 صفر همان سال نقل کرده اند. (مجلسی، بحارالانوار،ج46، ص212)

نام پدر امام باقر (ع)، امام سجاد (ع) و نام مادر آن بزرگوار فاطمه دختر امام حسن (ع) است. (مفید، الارشاد، ج2، ص155) نسب امام باقر (ع)، از طرف مادر به امام حسن (ع) و هم به امام حسین (ع) می رسد.

القاب امام محمد باقر(ع)

امام محمد باقر (ع) ملقب به «باقرالعلم»، «شاکر»، «هادی» و «امین» بود اما معروفترین لقب ایشان باقرالعلوم بوده که بر طبق روایتی از جابر بن عبدالله انصاری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، امام پنجم ما را باقر العلوم نامیدند. (بحار الأنوار :46 / 225 / 5)

امام محمد باقر به القاب هاشمیٌ بین هاشمیَین، علویٌ بین علویَین و فاطمیٌ بین فاطمیَین نیز مشهور بوده است. (مفید، الارشاد، ج2، ص158) کنیه معروفش «ابوجعفر» است اما  در منابع روایی بیشتر با عنوان ابوجعفر اول از وی یاد می شود تا با ابوجعفر ثانی (امام جواد (ع)) اشتباه نشود. (اربلی، کشف الغمه، ج2، ص857)

آیا امام باقر (ع) در کربلا حضور داشتند؟

قیام عاشورا در محرم سال 61 هجری قمری واقع شد که در آن هنگام امام باقر خردسال بوده زیرا سال ولادت امام باقر (ع) سال 57 هجری در مدینه می باشد. امام باقر همراه پدر بزرگوار خود امام سجاد (ع) در واقعه کربلا حضور داشتند و در مورد حضور خود در کربلا، فرمودند:

«جدم امام حسین (ع) کشته شدند، در حالی که من چهار ساله بودم و کشته شدن او را به یاد می آورم». (احمد بن أبی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج‏ 2، ص 320)

امام محمد باقر چند سال امامت کرد؟

پس از شهادت امام سجاد (ع) پسر ایشان امام باقر در سال 95 قمری  به امامت رسیدند. (طبرسی، اعلام الوری، 1417ق، ص481.) ایشان تا سال 114 ق به مدت حدود 19 سال امامت شیعیان را برعهده داشت. 

دوران امامت امام محمد باقر همزمان با پنج تن از خلفای بنی امیه، ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک بوده است. در اعیان الشیعه آمده است که عبدالملک بن مروان به پیشنهاد امام باقر، اقدام به ضرب سکه اسلامی کرد. (امین، اعیان الشیعه، ج1، ص654)

امام محمد باقر چند همسر و فرزند داشتند؟

بر اساس منابع تاریخی امام باقر سه همسر و هفت فرزند داشت. (مفید، الارشاد، ج2، ص176)

ام فروه یکی از همسران امام محمد باقر (ع) و دختر  قاسم بن محمد بن ابی بکر و مادر امام صادق (ع) و عبدالله است.

دیگر همسر امام باقر (ع) ام حکیم دختر اسید ثقفی و مادر ابراهیم و عبیدالله است.

همسر دیگر امام باقر (ع) کنیزی به نام ام ولد و مادر علی، زینب و ام سلمه است. 

امام محمد باقر زیارت عاشورا

زیارت عاشورا از دو طریق نقل شده، یکی از طریق امام باقر(ع) که آن را علقمة بن محمد حضرمی و محمدبن اسماعیل از صالح بن عقبه و او از مالک جهنی از امام باقر (ع) نقل کرده اند و یکی هم از طریق امام صادق (ع) که آن را صفوان بن مهران جمال (از اصحاب نیک امام صادق و امام کاظم (ع)) نقل کرده اند.

علقمه از حضرت خواست تا دعایی تعلیم کنند که هنگام زیارت و سلام بر آن حضرت در روز عاشورا، از دور و نزدیک، خوانده شود. امام باقر(ع) در پاسخ، همین «زیارت عاشورا» که در مفاتیح هست را به او تعلیم دادند.

دیدگاه اهل سنت درباره امام باقر (ع)

ابن حجر هیتمی می گوید:ابوجعفر محمد باقر، به اندازه ای گنج های پنهان علوم، حقایق احکام و حکمت ها و لطایف را آشکار نموده که جز بر عناصر بی بصیرت یا بد نیت، پوشیده نیست و از همین روست که وی را «باقر العلم» [شکافنده علم] و جامع آن و برپاکننده پرچم دانش خوانده اند. او عمرش را در طاعت خدا گذراند و در مقامات عارفین بدان حد رسیده بود که زبان گویندگان از وصف آن ناتوان است. او سخنان بسیاری در سلوک و معارف دارد. (ابن حجر، الصواعق المحرقه، ص201)

عبدالله بن عطا که از دانشمندان هم عصر امام باقر بود، می گوید:علما را در محضر هیچکس کوچکتر از آنان در محضر ابوجعفر [یعنی امام باقر] ندیدم. (سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص337)

 همچنین ذهبی از رجالیان اهل سنت می نویسد:از کسانی است که بین علم و عمل و آقایی و شرف و وثاقت و متانت جمع کرده، و برای خلافت اَهلیّت داشت. (ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج4، ص402.)

اصحاب و شاگردان امام باقر (ع)

زرارة بن اعین، معروف بن خربوذ مکی، ابوبصیر اسدی، فضیل بن یسار، محمد بن مسلم طائفی و برید بن معاویه عجلی از مشهورترین اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بوده اند. 

امام محمد باقر چگونه به شهادت رسید؟

امام محمد باقر (ع) در 7 ذی الحجه سال 114 هجری قمری و در سن 57 سالگی به شهادت رسیدند. (نوبختی، فرق الشیعة، 1404ق، ص61) البته اختلافاتی در روز و سال شهادت ایشان وجود دارد اما این تاریخ معتبر تر است. 

بعضی از منابع، شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت او دانسته اند (کفعمی، المصباح، ص691) و برخی ابراهیم بن ولید را عامل مسمومیت وی معرفی کرده اند. (طبری، دلائل الامامة، ص216)

امام محمد باقر(ع) کجا دفن شده است؟

امام محمد باقر (ع) در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرش امام سجاد (ع) و عموی پدرش امام حسن (ع) دفن شده است.(مفید، الارشاد، ج2، ص157 و 158)

امام باقر(ع) وصیت کرده بود در لباسی که در آن نماز می خوانده دفن شود (شبراوی، الإتحاف بحب الأشراف، ص287) و ده سال در منا برای وی از مالش مراسم عزاداری بر پا کنند.(شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص182)