سجده سهو چیست و چه زمانی لازم است؟
برای جبران بعضی از اشتباهاتی که در نماز رخ می دهد دو سجده به جا آورده می شود که سَجده سَهو گفته می شود. سجده سهو بایستی بلافاصله بعد از سلام نماز انجام شود و پس از سجده دوم آن لازم است سلام و تشهد بجا آورده شود. ناگفته نماند ذکر سجده سهو متفاوت از سجده های دیگر نماز می باشد.
در بین فقها درباره اینکه چه چیزهایی باعث واجب شدن سجده سهو می شود اختلاف نظر وجود دارد. فراموش کردن یک سجده ، حرف زدن غیر عمدی در نماز و گفتن غیر عمدی سلام نماز در زمانی که نباید گفت سجده سهو واجب می کند که در ادامه به طور کامل توضیح خواهیم داد.
به طور کلی می توان گفت برای نقصان و زیادی غیر عمدی در نماز سجده سهو واجب می باشد با ما در این بخش از دین و مذهب پلاس وی همراه باشید تا اطلاعات کاملی در این باره کسب کنید.
موارد وجوب سجده سهو به شرح زیر است:
1- فراموش کردن یک سجده
2- حرف زدن به طور غیر عمدی در بین نماز
3- شک کردن به اینکه نماز 4 رکعتی را پنج رکعت خوانده یا چهار رکعت
نکته:دو حالت دیگر نیز وجود دارد که احتیاط واجب آن است سجده سهو انجام شود.
اول- زمانی که نباید نماز را سلام گفت ، مثلاً یک نماز چهار رکعتی بخوانید ولی در رکعت دوم به طور غیر عمدی سلام بدهید.
دوم- دوم مورد این است که تشهد خواندن را از یاد ببرید.
ادای اصوات درد هنگام سجده سهو
زمانی که حرفی به هنگام سرفه و آه کشیدن از دهان خارج می شود سجده سهو واجب نیست اما چنانچه به عنوان مثال آه یا آخ به صورت غیر عمدی گفته شود بایستی سجده سهو به جا آورده شود.
چنانچه نمازگزار اشتباها خیال کند که آیا نمازش به اتمام رسیده است یا نه و بلافاصله حرف بزند واجب است که دو سجده سهو به جا بیاورد.
چنانچه چیزی را اشتباه بخواند و مجدد شکل صحیح آن را تکرار کند برای بازخوانی آن واجب نیست که سجده سهو انجام دهد.
اگر به طور غیر عمدی در نماز مدتی حرف زده شود و همه آن یک بار حساب شود پس از سلام نماز دو سجده سهو برای تمام آن کافی می باشد.
چنانچه به طور غیر عمدی تسبیحات اربعه گفته نشده و یا نه؟ احتیاط مستحب این است که دو سجده سهو پس از نماز به جا آورده شود.
اگر در جایی از نماز که نباید سلام گفته شود به طور غیر عمدی بگویید:«السلام علینا وعلی عبادالله الصالحین» و یا گفته شود:«السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته» بایستی دو سجده سهو به جا آورده شود اما چنانچه کمی از این دو سلام گفته شود و یا بگویید:«السّلام علیک أیّها النّبی و رحمة الله و برکاته» احتیاط مستحب آن می باشد که دو سجده سهو انجام شود.
نکته:چنانچه از روی عمد پس از سلام نماز سجده سهو به جا آورده نشود معصیت محسوب می شود و ضروری است هرچه سریعتر آن را انجام داده ولی چنانچه به طور غیر عمد سجده را به جا نیاوردید هر آن یادتان آمد بایستی سریعا آن را انجام داده و نیازی نیست که نماز را مجدد بخوانید.
سجده سهو به چه صورت انجام می شود؟
پس از این که سلام نماز گفته شد باید با هدف و نیت سجده سهو پیشانی خود را مهر به طور صحیح قرار داده و یکی از سه ذکر زیر را بخوانید:
1- «بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَصَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّد وَآلِهِ »
2- « بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد »
3- « بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ السَّلامُ عَلَیْک أَیُّهَا النَّبی وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُه »
بهتر آن است که ذکر شماره 3 را بگویید و سپس بشینید و مجدد به سجده بروید و باز یکی از ذکرهایی که گفته شد را خوانده و بعد از سجده برخیزید و شروع به خواندن تشهد و سلام بکنید.
حکم به جای آوردن سجده سهو
چنانچه از روی عمد پس از سلام نماز سجده سهو به جا آورده نشود معصیت محسوب می شود و ضروری است هرچه سریعتر آن را انجام داده ولی چنانچه به طور غیر عمد سجده را به جا نیاوردید هر آن یادتان آمد بایستی سریعا آن را انجام داده و نیازی نیست که نماز را مجدد بخوانید.
شرایط طهارت و وضو در سجده سهو
برای بسیاری از افراد جای سوال است که آیا به هنگام سجده سهو وضو داشتن و طهارت لازم می باشد یا نه؟ در این مورد نظرات و دیدگاه های مختلفی از سوی مراجع تقلید عنوان شده است که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره شده است.
برخی از مراجع من جمله آیات عظام مکارم شیرازی ،صافی آیت الله خامنه ای وضو را در بجا آوردن سجده سهو لازم و ضروری دانسته اند ولی مراجع دیگری همچون آیات عظام بهجت ، خمینی و گلپایگانی بنا بر احتیاط آن را واجب می دانند و بعضی دیگر نیز از جمله آیات عظام سیستانی ، خوئی تبریزی و نوری همدانی را واجب و ضروری نمی دانند.
حکم رو به قبله بودن در سجده سهو از دیدگاه فقها
آیت الله صافی گلپایگانی:
از دیدگاه صافی گلپایگانی تمامی مواردی که در سجده نماز همچون ستر ، طهارت ، استقبال قبله و ... واجب است نیز ضروری می باشد.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
به اعتقاد مکارم شیرازی سجده سهو بایستی با داشتن طهارت و وضو و رو به قبله انجام شود و قرارگیری پیشانی روی چیزی که در نماز خوانده می شود مجاز است.
