سکته مغزی | علل ، نشانه و تمام راههای درمان “سکته مغزی”

همه چیز درباره سکته مغزی

واژه ای آشنا که برای بیان علت مرگ و میر بسیار می شنوبم چطور در بدن اتفاق می افتد و یا بهتر است بگوییم چه می شود که مغز دچار سکته می شود. برای تعریف brain stroke به طور خلاصه باید گفت سکته مغزی هنگامی رخ می دهد که یک لخته خونی باعث انسداد شریان خون رسان به مغز می شود (سکته مغزی ایسکمیک) و یا یک رگ خونی مغز پاره شده و خونرسانی به بخشی از مغز متوقف می شود (سکته مغزی هموراژیک) و در عرض چند دقیقه پس از این حادثه سلول های مغز شروع به مردن می کنند.

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی در کل دنیا دومین علت مرگ بشر است و اولین علت از کارافتادگی، اما در کشورهای پیشرفته در حال حاضر سومین علت مرگ است که با پیر شدن جوامع در آینده نه چندان دور در آن کشورها نیز دومین علت مرگ خواهد شد. سکته مغزی یعنی بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی که به دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز ایجاد شده و موجب بروز علائمی مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می شود.سکته مغزی، زمانی اتفاق می افتد که رگی خونی در مغز مسدود یا منفجر شود. به طور متوسط 10 تا 15 درصد افرادی که به سکته های مغزی مبتلا می شوند در اثر این بیماری جان خود را از دست می دهند و 60 تا 70 درصد بیماران با درمان مناسب می توانند زندگی مستقل داشته باشند.

ترکیدگی رگ و بروز سکته مغزی

علت بروز سکته مغزی چیست

یکی از علل متداول سکته مغزی ضخیم و سخت شدن دیواره رگ های خونی است. پلاکت های ساخته شده از چربی، کلسیم، کلسترول و ... انعطاف رگ های خونی را از میان می برند. لخته خون ممکن است سبب مسدود شدن رگ خونی غیر قابل انعطاف و بروز سکته مغزی ایسکمیک شود. عامل اصلی سکته مغزی هموراژیک در اکثر موارد عدم درمان فشار خون بالا است که سبب انفجار رگ خونی ضعیف می شود. معمولاً این افراد علایم خبرکننده ای مانند سردرد و تشنج دارند که منجر به پاره شدن رگ های مغزی می شود.

یکی دیگر از دلایل بروز سکته های مغزی حرکت لخته خون از قلب یا عروق گردن است که وارد مغز می شود مبتلایان به رماتیسم قلبی یا بیماران قلبی که ریتم قلبشان دچار مشکل است و کسانی که دچار سکته های قلبی شده اند یا مشکل دریچه ای دارند مستعد ابتلا به سکته های مغزی هستند.

انواع سکته مغزی

 به گزارش web md  سکته مغزی به سه دسته تقسیم می شود که بر حسب درجه شدت خطرات و عوارض نامگذاری شده است.

سکته مغزی ایسکمیک

متداول ترین نوع سکته مغزی، ایسکمیک، نام دارد. تقریبا از هر 10 سکته مغزی 9 مورد در این گروه قرار می گیرند. عامل بروز سکته مغزی، لخته خونی است که در رگ درون مغز ایجاد شده است. لخته خون ممکن است در نقطه ای خاص گسترش یافته یا از سایر نقاط بدن به مغز رسیده باشد. اگر سرخرگی که خون را به مغز می رساند، بسته شود، این نوع سکته مغزی رخ می دهد. علل متعددی باعث بسته شدن رگ خونی می شوند، مثلا رسوب چربی ها در شریان ها (آترواسکلروز) باعث تشکیل لخته خونی می شود. گاهی اوقات، در اثر بی نظمی ضربان قلب، یک لخته خونی در قلب ایجاد می شود. سپس این لخته خونی به جای دیگری از بدن می رود که در آنجا سرخرگ رساننده خون به مغز را می بندد.

تصویری از سکته مغزی نو ایسکیمیک و هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک

 وقتی یک رگ خونی در مغز پاره شود و باعث خونریزی در مغز شود، این نوع سکته رخ می دهد که آن هم دلایل متعددی دارد.سکته مغزی هموراژیک بسیار نادر و مرگ بار است. این نوع سکته وقتی بروز می کند که یک رگ خونی ضعیف در مغز منفجر شود. نتیجه این نوع سکته، خونریزی شدید درون مغز است که متوقف کردن اش بسیار دشوار است. 

حمله ایسکمیک گذرا

در واقع یک سکته مغزی ناقص است که در اثر گرفتگی رگ خونی رخ می دهد. اگرچه حمله ایسکمی گذرا باعث آسیب دائمی مغز نمی شود، ولی باعث بروز علائم سکته مغزی می شود که چند دقیقه و یا حتی چند ساعت طول می کشند. شما به عنوان علامت سکته مغزی نباید از این حالت چشم پوشی کنید.

مهم ترین علائم سکته مغزی عبارتند از

سردرد ناگهانی و شدید بدون دلیل که فورا بعد از آن فرد بیهوش می شود.

احساس بی حسی یا فلج ناگهانی در یک طرف صورت و دست یا پای یک طرف بدن

کاهش ناگهانی بینایی، قدرت بدن، تعادل بدن (به سختی راه رفتن)، قوای حسی، صحبت کردن و یا فهم صحبت دیگران

تاری ناگهانی دید به خصوص در یک چشم

به هم خوردن تعادل بدن به طور ناگهانی که احتمالا با حالت تهوع، استفراغ کردن، تب، سکسکه و یا قورت دادن غذاها به سختی همراه است.

برشی از مغز بعد از سکته مغزی

نشانه هایی ظاهری و عوارض بعد از سکته مغزی

• ضعف و کرختی صورت وبازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن (همی پارزی)
• فلج صورت. بازو و پاها در همان طرف (همی پلژی)
• عدم تعادل و لنگ زدن (آتاکسی)
• اختلال در تکلم یا در درک کلام (دیس آرتری)
• اشکال در بلع (دیس فاژی)
• کرختی و سوزش قسمت های بدن-اشکال در درک وضعیت و موقعیت (پارستزی)
• دو بینی-تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم
• سردرد شدید و ناگهانی
• از دست دادن حافظه کوتاه مدت وطولانی مدت-اختلال در قضاوت
• سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی
• بی اختیاری ادرار و مدفوع 
• اشکال در پیدا کردن کلمات و فهمیدن آن چیزی که دیگران می گویند.
• عدم توانایی در انجام حرکات ظریف. 

آزمایش FAST برای تشخیص سکته مغزی

F همان Face (صورت) است. پزشک از شما می خواهد لبخند بزنید. او می بیند که آیا آب دهانتان از یک طرف تراوش می کند.

A همان Arms (بازوها) است. پزشک از شما می خواهد بایستید. او می بیند که آیا یک طرف بدنتان رو به پایین است.

S همان Speech (صحبت کردن) است. پزشک از شما می خواهد یک جمله ساده را چند بار تکرار کند. او می بیند که آیا شما دارای مشکل حرف زدن هستید و یا کلمه ای را جا می اندازید.

T همان Time است. زمان بسیار مهم است. اگر هر کدام از این علائم را دارید، باید فورا تحت درمان قرار بگیرید.

روش های درمان سکته مغزی خفیف

تجویز داروی rtPA (که البته استفاده از آن خیلی هم جدید نیست، چون در کشورهای پیشرفته از حدود 16 سال پیش مورد استفاده قرار می گیرد) و درمان های داخل سرخرگی از جمله روش های جدیدی محسوب می شود که از حدود هشت سال پیش در دنیا شایع شده است.

درمان داخل رگی سکته مغزی 

روش نوین «درمان داخل رگی» یکی از راه هایی است که گفته می شود با بهره گیری از آن، گام بزرگی در درمان سکته های مغزی برداشته شده است. پس از معرفی rtPA وریدی،درمان داخل سرخرگی به صورت تزریق rtPA و داروهای هم خانواده آن مطرح شده است. این درمان در بعضی بیماران، پیش آگهی سکته را بهبود بخشیده، همچنین با پیشرفت نانوتکنولوژی و به کمک لوازم جدید برای بیرون آوردن لخته از داخل رگ مغز یا برطرف کردن انسداد رگ که باعث سکته مغزی شده است نیز به کار می رود.

 درمان گیاهی و خانگی سکته مغزی با طب سنتی

طب سنتی نستخ های متعددی برای درمان حالات بعد از بروز سکته مغزی دارد که یکی از آن انجام زالو درمانی البته با مشورت با پزشک معالج است. اگر در همان چند  روز اول که بیمار سکته کرده است مراجعه شود ، بلا فاصله پشت هر گوش 10  عد زالو انداخته شود. درشتی و ریزی زالو ها به توان بیمار بستگی دارد . این روش درمانی باعث رفع سریع عوارض سکته همچون فلج و بیحسی اندام ها و بازگشت هوشیاری به بیمار میگردد .و در اکثر موارد ظرف چند روز بیمار به حالت اول باز خواهد گشت.

گیاهان مناسب برای درمان و پیشگیری از سکته مغزی

سیر : سیر با کاهش دادن فشار خون و کلسترول مانع از سکته مغزی ایسکمیک ( ایسکمیک به نوعی از سکته مغزی گویند که یک لخته خون یا چربی باعث آن شود ) می شود، همچنین سیر بعنوان یک ضد انعقاد خون عمل می کند.

جینکو بیلوبا : گیاه جینکو به پیشگیری و درمان سکته مغزی کمک می کند. این گیاه مانع از تشکیل لخته خون می شود و جریان خون به مغز را افزایش می دهد. همچنین جینکو از تشکیل رادیکال های آزاد جلوگیری می کند.

زنجبیل : زنجبیل نیز سبب کاهش کلسترول می شود و گردش خون را بهبود می بخشد. این گیاه رقیق کننده خون است که مانع از لخته شدن خون می شود.

زردچوبه : کورکومین موجود در زردچوبه نیز سبب جلوگیری از لخته شدن خون می شود. زردچوبه همچنین دارای خواص ضد التهابی قوی می باشد.

مراقبت های بعد از سکته مغزی

اقدامات توانبخشی جهت بهبود حرکتی

جابجا کردن مرتب بیمار و استفاده از تشک مواج جهت جلوگیری از زخم بستر

مراقبت تنفسی جهت تخلیه بهتر خلط و تنفس موثرتر بیمار

مراقبت دستگاه ادراری و خروج هر چه سریعتر سوند

در صورت تجمع مد فوع استفاده از ملین و شیاف

رسا ندن غذا اب و داروها به بیمار از طریق لوله بینی معده ای یا دهان

مراجه مرتب به پزشک معالج جهت تنظیم دارو

اشتباهاتی که موجب بروز سکته مغزی می شود ، از تغذیه تا عادات اشتباه سبک زندگی

یکی از علل اصلی بروز سکته مغزی رعایت نکردن اصول پایه ای سلامتی است که شال تغذیه و فعالیت جسمی است .هر چه فعالیت کمتر، رژیم غذایی ناسالم تر و وزن بیشتری داشته باشیم و از طرف دیگر هوای ناسالم تری را تنفس کنیم و استرس بیشتری داشته باشیم احتمال بروز سکته بیشتری خواهیم داشت.سیگار کشیدن ، کم تحرک بودن و استفاده زیاد از الکل جزو علل اصلی سکته مغزی محسوب می شوند. یکی دیگر از عواملی که باعث سکته مغزی می شود داشتن رژیم غذایی اشتباه است. یک رژیم غذایی نامناسب باعث افزایش خطر سکته می شود. مصرف زیاد چربی ها و کلسترول باعث باریک شدن رگ های خونی توسط پلاک ها می گردد.

مواد غذایی مضر که باعث سکته مغزی می شوند

مصرف زیاد نمک باعث افزایش فشار خون می گردد.

مصرف زیاد کالری به چاق شدن می انجامد.

یک رژیم غنی از میوه ها و سبزیجات، غلات سبوس دار و ماهی ممکن است در کاهش سکته مغزی موثر باشد.

پیشگیری از سکته مغزی با تغذیه

برای آنکه دچار این مشکل مغزی نشویم و به مدت طولانی در سلامت زندگی کنیم باید بخور نخورهای مربوط به رژیم غذایی سکته مغزی را شناخته و رعایت کنیم درست مثل دستوراتی که متخصصان عنوان کرده و در ادامه آورده شده است.

نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و غلات صبحانه (مثل برشتوک) حاوی مقدار کمی چربی و در عین حال سرشار از نوعی انرژی هستند که تدریجاً آزاد می شود و بدین ترتیب به افراد کمک می کند تا مدت طولانی تری احساس سیری کنند.

میوه و سبزیجات و هم چنین آب آن ها، غنی از ویتامین های آنتی اکسیدان، پتاسیم و ترکیبات گیاهی مفید بوده و مقدار کمی سدیم دارند و باید به میزان حداقل 5 واحد در روز مصرف شوند.

حبوبات، مغزها، دانه ها و سایر پروتئین های گیاهی باید به منظور کاهش دریافت پروتئین های حیوانی در رژیم غذایی بیش تر منظور شوند. مطالعات در غرب نشان داده اند که میزان سکته مغزی در بین افراد گیاه خوار بسیار کم تر از مصرف کنندگان گوشت قرمز است.

 ماهی های روغنی خصوصاً قزل آلا و قباد، سبب بهبود جریان خون می شوند. مصرف حداقل دو بار در هفته از این ماهی ها در برابر سکته مغزی نقش حفاظتی ایفا می کند.

مغزها، دانه ها و روغن کتان حاوی نوعی اسید چرب ضروری به نام لینولئیک اسید هستند. در طی مطالعه ای که محققان فنلاندی ترتیب داده بودند مشاهده شد که مردان میانسالی که قربانی سکته شده بودند، در مقایسه با مردانی که سکته نکرده بودند، سطوح پایین تری از این اسید چرب ضروری را داشتند.

 مواد غذایی غنی از ماده معدنی سلنیوم از جمله ماهی، جوانه گندم و تخم آفتاب گردان برای پیش گیری از سکته توصیه می شود. دریافت پایین این ماده معدنی با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد. 

به منظور کمک به کاهش فشارخون از غذاهای شور باید پرهیز کرد. محدودیت مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده مصرف، کنسرو سبزیجات در آب نمک، فرآورده های گوشتی و غذاهای دودی توصیه می شود.

 برای پیش گیری از بروز مجدد سکته، منابع غذایی حاوی آلفا لینولئیک اسید (نوعی اسید چرب ضروری) از قبیل گردو ، سویا و روغن کانولا(گلزا) مفید هستند.

- مصرف بیش تر از 300 گرم الکل در هفته، سبب افزایش خطر سکته به میزان 4 برابر افراد غیر الکلی می شود.