شیطان| شیطان کیست و کجا زندگی میکند؟

 جایگاه شیطان کجاست؟

شیطان ! نامی که با شنیدنش به یاد هر چه بدبختی و اشتباه است می افتیم. کسی که هر چه تلاش می کنیم از او دور باشیم او از ما دور نمی شود.

کسی که به عزت خداوند قسم یاد کرده که همه ی انسان ها را جز یک گروه خاص به نام مخلصین را از راه به در کند و از بین ببرد:

 شیطان کیست و چیست؟

(لَأغوِیَنَّهُم أجمَعِینَ إلَّا عِبَادَکَ مِنهُمُ المُخلَصِینَ) (حجر/40)

 کسی که تکبر و غرورش مانع شد تا بعد از سیصد و اندی هزار سال عبادت، عاقبت به خیر نشود و از درگاه خداوند خارج شود:«قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یَکُونُ لَکَ أَن تَتَکَبَّرَ فِیهَا فَاخْرُجْ إِنَّکَ مِنَ الصَّاغِرِینَ:از این جایگاه فرود آی! تو نمی توانی در آن جایگاه تکبّر کنی، پس بیرون شو که قطعاً تو از خوار شدگانی.» (اعراف/ 13)

جایگاه شیطان

کسی که قرآن کریم او را به عنوان دشمن اشکار معرفی کرده است:«أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَن لاَّ تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ * وَأَنْ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ؛ آیا پیمان نبستیم با شما ای فرزندان آدم که عبادت نکنید شیطان را، که او برای شما دشمنی آشکار است و این که مرا عبادت کنید؛ این راه مستقیم است؟» (یس، 61 ـ 62)

کسی که کارش وسوسه و وسوسه گری است:فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطَانُ قَالَ یَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّکَ عَلَی شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْکٍ لاَّ یَبْلَی؛ پس شیطان به او وسوسه کرد، گفت:ای آدم آیا تو را هدایت کنم به درخت ابدیت و قدرتی که کهنه نشود.» (طه، 120)  

«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ... مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاس * الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاس؛ بگو پناه می برم به پروردگار و صاحب اختیار آدمیان .... از شرِّ وسوسه شیطان که وسوسه می کند در دل انسان». (ناس)

شیطان کجا زندگی می کند 

در روایت است که فرشتگان در جمع کسانی که خدا را یاد می کنند، حاضر می شوند؛ و ابلیس نیز یکی از یارانش را برای برهم زدن جمع آنها می فرستد. همچنین شیاطین در جمع منکران حق حاضر می شوند. چنانچه ابلیس در دار الندوه در جمع مشرکین حاضر شد و نقشه ی قتل پیامبر را کشید. (خلاصه حدیث بحار، ج60، ص 258)

سخنان امام علی در مورد شیطان

 امام علی علیه السلام در خطبه هفتم نهج البلاغه می فرماید:«شیطان در درون سینه های پیروان خود تخمگذاری کرد، سپس آن را مبدّل به جوجه نمود» (فَباضَ وَ فَرَّخَ فی صُدُورِهِمْ).

 در این تشبیه جالب امام(علیه السلام)، سینه های شیطان صفتان را آشیانه «ابلیس» و محل تخمگذاری او معرفی می کند و به دنبال آن می افزاید:«این جوجه های شیطانی از درون سینه های آنها خارج شده، در دامانشان حرکت کرد و پرورش یافت» (وَدَبَّ وَ دَرَجَ فی حُجُورِهِمْ).

این نکته نیز شایان دقّت است که «شیطان» سعی دارد در اعماق جان انسان نفوذ کرده و از آن جا تأثیر بر اعمال او بگذارد همان گونه که در خطبه بالا به آن اشاره شده بود که گویی در درون سینه ها تخمگذاری کرده و جوجه های خود را پرورش می دهد; سپس آن را در دامان خود انسان بزرگتر می کند تا آن جا که با وجود او متّحد می شود; چشم و گوش و زبان و دست و پا، رنگ «شیطانی» به خود می گیرد و آثار «شیطانی» از خود بروز می دهد.

در کلمات «امیرمومنان علی» (علیه السلام) در «غرر الحکم» آمده است:«اِحْذَرُوا عَدُوّاً نَفَذَ فِی الصُّدُورِ خَفیّاً وَ نَفَثَ فِی الآذانِ نَجیّاً; از آن دشمنی بپرهیزید که در سینه ها مخفیانه نفوذ می کند و در گوشها آهسته فوت می کند»!

 در خطبه 121 نیز می خوانیم:«اِنَّ الشَّیْطانَ یُسَنّی لَکُمْ طُرُقَهُ وَ یُریدُ اَنْ یَحُلَّ لَکُمْ دینَکُمْ عُقْدَةً عُقْدَةً; شیطان راه های خویش را برای شما آسان جلوه می دهد و می خواهد پیمانهای الهی دین شما را گره گره بگشاید».

به هر حال هدف از ایراد خطبه فوق و مانند آن هشداری است به همه انسانها که مراقب این دشمن بزرگ که عداوت خود را از آن زمان که آدم آفریده شد با او و فرزندانش اعلام نمود، باشند; و با توکّل بر لطف بی پایان خداوند و استمداد از عقل و فطرت و وجدان و الهام گرفتن از ارشادهای پیامبران الهی و استمداد از «فرشتگان» پروردگار، خود را از حوزه نفوذ «شیطان» دور دارند.

امام(علیه السلام)، سینه های شیطان صفتان را آشیانه «ابلیس» و محل تخمگذاری او معرفی می کند و به دنبال آن می افزاید:«این جوجه های شیطانی از درون سینه های آنها خارج شده، در دامانشان حرکت کرد و پرورش یافت» (وَدَبَّ وَ دَرَجَ فی حُجُورِهِمْ)

بنابراین بهترین محل زندگی برای شیطان همانا دل انسان ها باشد و تا زمانی که دل انسان محل زندگی شیطان باشد، انسان به جایی نخواهد رسید «إن ارواح الشیاطین ما عمرت فی شیء عمرت فی قلوبکم». (بیانات حجت الاسلام انصاریان)

حواسمان باشد که قلب و دل خود را با ترجیح دادن هوای نفس بر دستورات خداوند کریم، محل زندگی شیطان قرار ندهیم.

آخرین نکته

بق صریح بعضی از آیات قرآن، شیاطین منحصر به «ابلیس» و لشکر پنهانی او نیستند; بلکه گروهی از انسانها نیز شیطان نامیده شده اند. چرا که کار آنها عیناً همان کار شیاطین است:«وَ کَذلِک جَعَلْنا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوّاً شَیاطینَ الاِنْس وَ الْجِنِّ یُوحی بَعضُهُمْ اِلی بَعض زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً; این چنین در برابر هر پیامبری دشمنی از شیاطین انس و جنّ قرار دادیم که به طور سرّی سخنان فریبنده و بی اساس را برای اغفال مردم ـ به یکدیگر می گفتند».(سوره انعام، آیه 112) آری باید مراقب وسوسه های همه آنها بود.