علائم سنگ کیسه صفرا و ساده ترین روش تشخیص آن

سنگ کیسه صفرا چیست و با چه علائمی ظاهر می شود؟

کیسه صفرا یک ارگان کوچک در زیر کبد در بالای شکم است . این قسمت مایع زرد و سبز رنگی را در خود نگه می دارد که به هضم غذا کمک می کند . بیشتر سنگ های کیسه صفرا زمانی شکل می گیرند که کلسترول زیادی در آن ها وجود داشته باشد . مصرف قرص های ضد بارداری،حاملگی،کاهش سریع وزن به دنبال یک رژیم غذایی سخت و مصرف برخی داروها می توانند سنگ کیسه صفرا را ایجاد کنند.

علت سنگ صفرا

طبق مطالعات انجام شده ، 80 درصد از سنگ های کیسه صفرا از کلسترول ساخته شده اند . 20 درصد باقیمانده سنگ های کیسه صفرا از نمک کلسیم و بیلی روبین ساخته شده اند و هنوز علت دقیق تشکیل سنگ های کیسه صفرا مشخص نشده است اما تئوری هایی در این مورد وجود دارد . 

کلسترول زیاد در صفرا

کلسترول بیش از حد بالا در صفرا می تواند سنگ های زرد کلسترولی را بسازد که این سنگ های سفت و سخت ممکن است در صورت ساخت کلسترول توسط کبد شما افزایش پیدا کنند و نتوانند در صفرا حل شوند . 

بیلی روبین بالا در صفرا

بیلی روبین یک ماده شیمیایی تولید شده در زمان هایی است که کبد ، سلول های خونی قرمز قدیمی را نابود می کند و در بعضی از وضعیت ها مثل آسیب دیدگی کبد یا اختلالات خونی خاص ، ممکن است که تولید بیلی روبین ، کبد شما تحت تاثیر قرار دهد و بیش از حد طبیعی تولید شود . حال این سنگ های رنگی زمانی تشکیل می شوند که صفرا نتواند آن ها را بشکند و بیلی روبین اضافه در صفرا باقی بماند. این سنگ های سخت اغلب به رنگ مشکی یا قهوه ای تیره دیده می شوند . 

صفرای غلیظ به دلیل پر بودن کیسه صفرا

کیسه صفرا نیاز به خالی کردن صفرای خود دارد تا بتواند سالم بماند و عملکرد خود را به درستی انجام دهد . اگر کیسه صفرا نتواند محتوای داخل خود را خالی کند ، صفرای درون آن بسیار غلیظ می شود و باعث تشکیل سنگ ها می گردد .

علائم سنگ صفرا

سنگ های کیسه صفرا می توانند باعث ایجاد درد در قسمت بالایی شکم شوند و همچنین ممکن است درد آن فقط هنگام غذا خوردن ، آن هم غذاهای پر چرب مثل سرخ کردنی ها باشد که این درد معمولا بیشتر از چند ساعت طول نمی کشد .

در این شرایط علائم زیر را تجربه می کنید :

•  حالت تهوع
•  استفراغ
•  ادرار تیره
•  مدفوع با رنگ خاک رس
•  دل درد
•  نفخ
•  اسهال
•  هضم نشدن غذا

این علائم مجموعا به بیلیاری کولیک معروف هستند. 

نشانه های مهم تر در ابتلا به کیسه صفرا

دل درد:

دل درد مخصوصا در قسمت کبد نشان دهنده سنگ کیسه صفرا می باشد . این درد حمله ای است و قطع و وصل می شود و همچنین در قسمت بالای مرکز شکم و سمت راست احساس خواهد شد .

مسکن های بی اثر :

اگر بعد از دل درد هیچ کدام از مسکن ها، پمادها و ... موثر نبودند ، احتمال مشکلی در کیسه صفرا وجود دارد که این دردهای در تکان خوردن، حرکت روده و خروج گاز از بدن افزایش می یابند .

حالت تهوع :

بسیاری از افراد درد موجود در کیسه صفرا را به علت دارا بودن سنگ با رفلاکس معده و یا سوزش معدع اشتباه می گیرند اما اگر دیدید که این درد با حالت تهوع همراه بود، به احتمال زیاد به سنگ کیسه صفرای شما مربوط است .

پانکراتیتیس :

این بیماری باعث التهاب پانکراس می شود که باید سنگ های کیسه صفرا را نیز در آن بررسی کنید . سنگ های این چنینی عملکرد کیسه صفرا را مختل می کنند و همچنین با تب ، حالت تهوع و دل درد همراه است .

 چاقی یا کاهش وزن ناگهانی :

افراد چاق با اشتهای کم بیش از همیشه محتمل بر سنگ کیسه صفرا هستند. افرادی که به سرعت و بدون دلیل وزن خود را از دست می دهند، نیز بیش از بقیه احتما ابتلا به سنگ کیسه صفرا را دارند .

سنگ های صفرای بدون علامت

سنگ های صفرا خودشان باعث ایجاد درد نمی شوند و معمولا درد زمانی اتفاق می افتد که سنگ های موجود در کیسه صفرا جلوی حرکت صفرای درون کیسه را بگیرند .

طبق مطالعات، 80 درصد از افراد دارای سنگ های خاموش کیسه صفرا هستند . به این معنی که آن ها هیچ گونه درد یا نشانه ای را تجربه نمی کنند . در این موارد، پزشک تنها با استفاده از آزمایش های اشعه ایکس یا جراحی های شکمی می تواند به وجود این سنگ ها پی ببرد . 

خطرات بلند مدت و سختی ها

التهاب کیسه صفرا

زمانی که سنگ های صفرا مسیر صفرا را مسدود می کنند ، صفرای درون آن ها قدرت حرکت را از دست می دهد و در نتیجه باعث التهاب و عفونت در کیسه صفرا خواهد شد که به این رویداد ، التهاب کیسه صفرا می گویند که نیاز به مراجعه اورژانسی به پزشک دارد .

خطر التهاب کیسه صفرا نسبت به سنگ های صفرای دارای علائم، نسبت 1 به 3 دارد .

علائم مربوط به التهاب کیسه صفرا شامل موارد زیر می باشد:

•  درد شدید در قسمت بالای شکم یا در سمت راست کمر
•  تب
•  لرز
•  کاهش اشتها
•  حالت تهوع و استفراغ

در صورت داشتن چنین علائمی باید حتما در عرض 1 الی 2 ساعت به پزشک مراجعه کنید؛ مخصوصا اگر علائم شما با تب نیز همراه بود .

سایر سختی ها

سنگ های صفرای درمان نشده ممکن است که باعث ایجاد سختی های زیر شود :

•  یرقان که رنگی زرد را بخه پوست و چشم می دهد.
•  التهاب کیسه صفرا یا عفونت کیسه صفرا
•  عفونت ماده صفرا
•  عفونت خون
•  التهاب پانکراس
•  سرطان کیسه صفرا

خطرات مربوط به سنگ کیسه صفرا

بسیاری از خطرات مربوط به سنگ کیسه صفرا به رژیم غذایی مربوط می شود که بعضی از عوامل آن غیر قابل کنترل هستند . عوامل خطر غیر قابل کنترل ، سن، نژاد، جنسیت، و سابقه خانوادگی را شامل می شود که نمی توان آن ها را تغییر داد . 

عوامل مربوط به سبک زندگی شامل موارد زیر است :

•  چاقی و اضافه وزن
•  مصرف چربی بالا در رژیم و فیبر پایین
•  کاهش وزن سریع در یک تایم کوتاه
•  دیابت 

عوامل مربوط به خطرات غیر قابل کنترل شامل موارد زیر می باشند :

•  خانم بودن
•  سابقه خانوادگی در ابتلا به سنگ کیسه صفرا
•  60 سال به بالا 

عوامل دارویی نیز شامل موارد زیر هستند :

•  باردار بودن
•  مصرف دارو های خاص برای کاهش کلسترول
•  مصرف دارو هایی با محتوای استروژن بالا

سنگ های کیسه صفرا چگونه تشخیص داده می شوند ؟

پزشک در این شرایط شما را معاینه فیزیکی می کند که شامل بررسی چشمان و پوست شما می باشد که به دنبال تغییر رنگ در آنها است . پوست زرد ممکن است که نشانه یرقان باشد که در نتیجه بیلی روبین بالا در کیسه صفرا است .

این آزمایش ممکن است که به استفاده از تست های تشخیصی دیگر نیز نیاز داشته باشد که به پزشک کمک کند تا درون بدن شما را ببیند که این آزمایش ها شامل موارد زیر می باشند :

 سونوگرافی :

امواج فراصوت در سونوگرافی تصویرهایی را از داخل شکم فراهم می کند که این تصاویر می توانند وجود مشکل در کیسه صفرا را تایید یا تکذیب کنند و همچنین قادر به نشان دادن التهاب کیسه صفرا نیز می باشد .

 سی.تی اسکن شکمی :

این آزمایش تصویربرداری تصاویری را از داخل کبد و شکم شما فراهم می کند .

 اسکن رادیونوکلئید کیسه صفرا :

این آزمایش مهم می تواند در عرض یک ساعت تکمیل شود . در این آزمایش ، متخصص یک ماده رادیواکتیو را درون رگ های شما می کند . این ماده در طول خون حرکت می کند و به کبد و کیسه صفرا می رسد. در این اسکن هرگونه عفونت یا مسدودیت در کیسه صفرا یا سنگ درون آن نشان داده می شوند .

 آزمایش خون :

ممکن است که پزشک در این شرایط از شما آزمایش خون بگیرد که می تواند میزان بیلی روبین را در خون اندازه بگیرد . این آزمایش همچنین به تعیین میزان عملکرد مناسب کبد نیز کمک می کند .

 آزمایش ercp:

این آزمایش ترکیبی از اشعه ایکس و آندوسکوپی است که مشکلات درون صفرا و پانکراس را نشان می دهد .