علت غلیظ شدن بزاق دهان در کودکان و بزرگسالان
بزاق، نقش مهمی در مراحل اولیه هضم با شکستن و نرم کردن غذا دارد.گاهی اوقات, شرایط سلامتی, عوامل محیطی, و یا داروها می توانند بر تولید و غلظت بزاق شما تاثیر بگذارند و باعث ایجاد ناراحتی و یا ایجاد چکه کردن در پشت گلوی شما شوند.وقتی بزاق به اندازه کافی رقیق نیست, دهانتان خیلی خشک می شود و شما را در معرض خطر بالاتری برای بیماری لثه و پوسیدگی دندان قرار می دهد.
بزاق غلیظ نشانه احتمالی تعدادی از بیماری های مختلف است که شدت آن از خفیف تا شدید است. برخی علل عبارتند از:
در معرض تشعشع قرار گرفتن:
افرادی که درمان تشعشعی در اطراف گردن و سر خود دریافت می کنند، ممکن است غلیظ شدن بزاق خود را در درجات متفاوتی تجربه کنند.تشعشع درمانی می تواند باعث تحریک غدد بزاقی شود که در نهایت باعث کاهش تولید بزاق می شود.
در نتیجه, بزاق شما ممکن است چسبناک یا غلیظ شود. بهبود عملکرد غدد بزاقی را می توان دوتا شش ماه پس از قطع درمان مشاهده کرد, اما بزاق غلیظ ممکن است تا پنج سال پس از آن همچنان وجود داشته باشد.عواملی که به عادی سازی بزاق پس از تشعشع کمک می کنند، شامل سن, مقدار تابش و زمینه مواجهه است.
سندرم دهان خشک:
وقتی غدد بزاقی بزاق کافی تولید نمی کنند, باعث می شود دهان شما خشک شود. علائم سندرم دهان خشک, بزاق چسبنده یا غلیظ است، چون رطوبت کافی برای رقیق بودن آن وجود ندارد.
سیگار کشیدن:
سیگار کشیدن لایه های داخلی دستگاه تنفس فوقانی را تحریک می کند، که باعث افزایش تولید مخاط میشود.در نتیجه، افراد سیگاری ممکن است احساس کنند که گلوهایشان چسبنده است. سرفه با مخاط ممکن است در برخی از افراد سیگاری رخ دهد.
کاندیدیازیس:
این مشکل توسط قارچ کاندیدا ایجاد می شود, بنابراین اگر بزاق غلیظی همراه با لکه های سفیدی در دهانتان دارید، این می تواند نشانه ای از قارچ دهانی باشد که نیاز به درمان ضد قارچی دارد.
سرفه و سرما خوردگی:
هنگامی که شما در معرض سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا یک عفونت تنفسی دیگر هستید، مخاط اضافی تولید می شود و باعث ایجاد بزاق غلیظ می شود.
اختلالات خود ایمنی:
برخی از بیماری های خودایمنی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک می توانند باعث ایجاد بزاق شوند.
آلرژی های فصلی:
اگر بزاق غلیظ تنها در زمان های خاصی از سال در شما وجود دارد که در اطراف محرک های خاصی هستید, ممکن است نتیجه حساسیت های فصلی باشد. پیش از این هم در بخش سلامت پلاس وی کامل توضیح داده شد که معمولاً فصل آلرژی از ماه اردیبهشت تا شهریور وجود دارد و آلرژی زمستانی نیز ممکن است رخ دهد.
دیابت و افزایش قند خون:
وقتی قند خون بالا یا کنترل نشده باشد, منجر به خشک شدن دهان و بار دیگر باعث ترشح بزاق می شود.
گاستروانتریت:
داشتن گاستروانتریت ممکن است بر تولید بزاق تاثیر بگذارد و قوام آن را افزایش دهد.
ریفلاکس معده (gerd):
اسید تولید شده توسط معده از طریق مری عمل می کند, بنابراین دهان بزاق اضافی برای مبارزه با اسیدیته ترشح می کند.
کم آبی بدن:
اگر بدن شما مایعات زیادی را از دست بدهد, ممکن است که خشک شود. دهان خشک یکی از نشانه های کم آبی بدن است و بزاق شما ممکن است در پاسخ به کمبود مایعات در بدن شما سفت شود.
آبریزش از قسمت عقب بینی (مخاط):
گلو و بینی شما مخاط را تولید می کنند تا مواد خارجی را فیلتر کنند, غشاهای بینی را مرطوب نگه می دارد و با عفونت مبارز می کند. اما گاهی بدن شما مخاط اضافی تولید می کند, به خصوص وقتی سرما می خورید و یا آلرژی فصلی دارید.
وقتی آبریزش عقب بینی یا آبریزش بینی دارید, ممکن است باعث شود که شما از طریق دهان تنفس کنید که باعث می شود دهان خشک و بزاق شما سفت شود.
عوارض جانبی دارویی:
داروهای مختلفی وجود دارند, هم تجویزی و هم پیشخوانی, که می توانند باعث غلیظ شدن بزاق شوند.
این موارد عبارتند از:
- ضد انعقاد کننده ها
- آنتی هیستامین ها
- داروهایی برای اضطراب و افسردگی
- داروهای فشار خون
- داروهای درد
- آرام کنندگان ماهیچه ای
- داروهای شیمی درمانی
بارداری:
تغییرات هورمونی که در طول بارداری اتفاق می افتد می تواند باعث غلیظ شدن بزاق شود. برخی زنان حتی افزایش شدید یا کاهش شدید تولید بزاق را تجربه می کنند.
سنگ های مجرای بزاقی:
توده های کانی های متبلور شده گاهی در غدد بزاقی شما شکل می گیرند. این می تواند ترشح بزاق را مهار کند و بزاق غلیظ را ترشح کند.
بیماری نورون حرکتی:
بیماری نورون های حرکتی پیشرفته مانند ALS, می تواند مشکلاتی را با بزاق غلیظ و مخاط زیاد ایجاد کند. افراد مبتلا به بیماری های عضلانی حرکتی ممکن است دچارمشکلاتی در بلع یا پاک شدن راه های هوایی از مخاط و بزاق شوند که به علت بیماری شان ایجاد می شود.
اگر یک فرد مبتلا به بیماری نورونی حرکتی دچار کم آبی شود، از طریق دهان تنفس می کند یا تمایل دارد دهانش را باز نگه دارد، این می تواند مشکل را بدتر کند.بیماری نورون حرکتی یک علت نادر بزاق غلیظ شده است.
اختلالات غدد بزاقی:
بیماری هایی مانند سرطان یا سندرم اسجورگن می تواند بر غدد بزاقی شما تاثیر بگذارد و می تواند باعث ایجاد دهان و یا مسدود کردن مجاری بزاقی شود که منجر به بزاق غلیظ شده می شود.
فیبروز سیستیک:
فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که تولید موکوس, عرق و آنزیم های گوارشی را در سلول ها تغییر می دهد. همانطور که در بخش سلامت پلاس وی اشاره کرده ایم مایعاتی مانند بزاق, که به طور معمول باید رقیق و لغزنده باشند, در نتیجه نقص ژنتیکی, مجاری گرفتگی در سراسر بدن غلیظ و چسبنده می شوند.
روش های متعددی برای درمان بزاق غلیظ وجود دارد برای برخی افراد, تشخیص و درمان بیماری های زمینه ای تحت نظارت پزشک ساده است.
درمان های عمومی برای دهان خشک شامل این موارد است:
-تغییر دارو (با پزشک خود مشورت کنید اگر دهان خشکتان اثر جانبی داروی شما است)
-مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دوبار در روز
-استفاده از جایگزین های بزاقی از دندان پزشک یا پزشک
-اجتناب از تنباکو, کافئین, شستشو دهنده ساینده دهان, الکل, نوشیدنی های الکلی, غذاهای تند و ادویه ای, آب پرتقال و قهوه
-برداشتن یک بخش یا کامل دندان مصنوعی قبل از خوابیدن در شب
-استفاده از درمان های غیر تجویزی برای دهان خشک (خمیر دندان, ژل ها و خمیر دندان)
استفاده از جایگزین های بزاقی غیر تجویزی
-خوردن غذاهای جویدنی, مکیدن آب نبات سفت و یا جویدن آدامس برای تحریک عملکرد غده بزاقی
-نوشیدن8 تا 10 لیوان مایعات در روز (اما آرام و کم کم ، ولی در زمان زیاد تا تولید بزاق تحریک شود)
-مکیدن قطعات یخ
-استفاده از بخور در اتاق خواب هنگام خواب
-اجتناب از غذاهای سخت یا ترد که می تواند داخل دهان را خشک کند یا ببرد
-جویدن کامل قبل از قورت دادن
-کاهش یا حذف مصرف شکر و محدود کردن مصرف نمک
-مشورت با پزشکتان برای توصیه های غذایی شامل اطلاعات درباره نوشیدنی ها و غذاهایی که می تواند شرایط شما را بدتر کند
-جراحی برای باز کردن غدد بزاقی مسدود شده
توصیه های اضافی برای افراد مبتلا به بزاق غلیظ ناشی از تشعشع یا مواد شیمیایی شامل موارد زیر است:
- خوردن غذاهای نرم و پوره ای تا حد امکان و پرهیز از غذاهای چسبنده مانند کره بادام زمینی (یا هر غذایی دیگری که به دندان ها یا سقف دهان می چسبد)
- تمیز کردن دهان قبل و بعد از هر وعده غذایی با شستشو دهنده ها و یا آب
- مشورت با پزشک درباره استفاده از جایگزین های غذایی مایع برای دریافت غذای کافی و جلوگیری از خشک کردن دهان خود
افرادی که بزاق غلیظ شده را تجربه می کنند باید برای شروع فرآیند تشخیص علت ریشه ای, با پزشک عمومی خود مشورت کنند.اگر بزاق غلیظی دارید و شرایط زمینه ای خود را می دانید, مهم خواهد بود که بدانید چه علائمی دشوار خواهند شد و نیاز به درمان و مراجعه دارند.
اگر دوباره این مسئله را تجربه می کنید, می توانید یک عفونت در غده بزاقی خود داشته باشید:
-مزه غیرمعمول یا بد در دهان
-تب بالا
-خشکی بیشتر از معمول در دهان
-درد شدیدی که بیش از چهار ساعت طول می کشد
-مشکل در باز کردن دهان
-درد یا فشار هنگام خوردن
-قرمزی و یا ورم در گردن و صورت
-اگر آبریزش از عقب بینی با بزاق غلیظ دارید, و این موارد را در خود مشاهده می کنید، با پزشک خود تماس بگیرید:
-تب
-خس خس سینه
-مخاط سبز, زرد یا خونی
-خلط با بوی قوی
علائم کم آبی:
اگر دچار کم آبی هستید, نیاز به توجه فوری و اورژانسی دارید. علائم کم آبی شامل این موارد است:
-فقدان تولید عرق
-تشنگی بیش از حد
-تنفس سریع
-ضربان قلب سریع
-فشار خون پایین
-تب
-ادرار تیره
-چشم های گود افتاده
-پوست خشک و چین خورده
در بخش دوم معرفی درمان های غلیظ شدن بزاق دهان در سلامت پلاس وی به روش های خانگی و طبیعی می رسیم که شامل:
-نوشیدن آب:
اگر بزاق دهانتان غلیظ شما ناشی از شرایط سلامتی جدی است, شما باید برای پیش گیری از مشکلات با پزشک خود صحبت کنید. اگر بزاق غلیظ شما دلیلی برای نگرانی نیست, برخی درمان های خانگی برای بهبود شرایط وجود دارد. در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید تا از کم آبی جلوگیری کنید.
-ترک سیگار
-گازهای کوچک بزنید و غذای خود را خوب بجوید.
-غذاهای نرم و مرطوب با دمای اتاق بخورید.
-غذاهایی نخورید که به سقف دهان شما می چسبند.
-مواد غذایی مرطوب با آبگوشت و یا سوپ بخورید.
-آب نبات یا آدامس را برای ترویج بزاق دهان مصرف کنید.
-بهداشت مناسب مانند مسواک زدن و نخ دندان منظم را دنبال کنید.
-از بخور برای مرطوب کردن اتاق خود استفاده کنید.
-آناناس یا انبه بخورید تا بزاق ترشح شود.
-اگر غدد بزاقی خود را برداشته اید, از جایگزین های بزاقی دوری کنید.
-از آلرژی و دیگر محرک ها دوری کنید.
-پیش گیری سرما و آنفولانزا را انجام دهید تا بیمار نشود.
-مصرف کافئین و الکل را متوقف کنید.
غذاهایی که ترشح بزاق را تقویت می کنند و غلظتش را کاهش می دهند:
چیزی که ما می خوریم می تواند تاثیر زیادی بر بزاق داشته باشد, بنابراین در اینجا برخی غذاهای رایجی وجود دارند که نه تنها به افزایش تولید بزاق کمک می کنند بلکه غلظت بزاق را نیز کاهش می دهند.
- از محصولات لبنی کم چرب استفاده کنید.
- سعی کنید از محصولات شیر پخته شده استفاده کنید.
- اگر شیر باعث ضخیم شدن بزاق می شود, محصولات لبنی را با سویا تعویض کنید.
- نوشیدنی های قندی یا ترش مانند چای یخ, لیمو و نوشیدنی های لیمویی مصرف می کنند.
- نوشیدنی های گازدار ننوشید
- میک زدن یخ
غلیظ شدن بزاق دهان و نبایدهای آن
در اینجا مواد غذایی وجود دارند که باید از آن ها اجتناب کنید اگر دهان خشک دارید، چون آن ها می توانند منجر به بزاق غلیظ شده شوند.
- گوشت خشک, مرغ, ماهی بدون سس
- نان خشک, پاستا, چوب شور, غلات خشک
- موز, میوه های خشک, سبزیجات ( تا جایی که با سس باشند)
- کلوچه, کیک, پای ( تا جایی که در شیر خیس بخورند)
