علت کم کاری نگار جواهریان از زبان خودش + تصاویر

 نگار جواهریان، بازیگر گزیده کار سینما و تئاتر که به تازگی هم برای بازی در فیلم «قندون جهیزیه» نامزد دریافت تندیس بهترین بازیگر نقش اول در جشن هجدهم خانه سینما بود و در افتخارات کارنامه کاری اش کسب سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم «طلا و مس» به چشم می خورد، اذعان دارد که وسواسش در انتخاب نقش بیشتر شده است. نگار جواهریان که از نوجوانی بازیگری تئاتر را شروع کرده و بعدها با آثار کارگردان هایی همچون محمود استادمحمد، علی اصغر دشتی، امیررضا کوهستانی و... روی صحنه رفته، به تازگی با حضور در بازتولید اجرای «ایوانف» امیررضا کوهستانی دوباره روی صحنه آمد که به همین بهانه با او گفت وگو کردیم.

نگار جواهریان در فیلم طلا و مس

وقتی با نقشی، آن هم نقش پرچالشی مثل ساشا، در نمایش «ایوانف» مواجه می شوید و بناست آن را پس از پنج سال دوباره اجرا کنید، مواجهه شما با آن چگونه است؟

همه بازیگرهایی که در این سال ها با امیررضا کوهستانی کار کرده ایم، عادت داریم به اینکه یک نمایش را در طول چند سال در تورهای مختلف اجرا کنیم. با نمایشی مثل «هفده دی کجا بودی؟» که سال ٨٨ در تماشاخانه ایرانشهر اجرا شد، تا همین پارسال دائم در کشورهای مختلف روی صحنه می رفتیم و این تجربه چندساله بودن با یک تئاتر خیلی عجیب است، چون خیلی چیزها در طول زمان بی معنی می شود و خیلی چیزها بامعنی تر می شود. خیلی چیزها اهمیتش را از دست می دهند و خیلی چیزها مهم تر می شود و جالب اینجاست که این ما را غافلگیر می کند، چون هیچ وقت به عنوان بازیگر نمی توانی پیش بینی کنی که چه چیزهایی در نمایش برای تو به مرور زمان کسل کننده می شود یا معنای ویژه ای پیدا می کند. واقعا زمان مثل بادی آرام می تواند جای چیزها را تغییر دهد.

بنابراین، تجربه مواجهه دوباره با یک نقش، هم بسیار جالب است و از یک سو می تواند سخت هم باشد، چون آدم احساس می کند جاهایی از نمایش با گذر زمان، زنده بودن خودش را از دست می دهد. آن بخش ها مثل پیکری بی جان روی دست بازیگران نمایش است و این می تواند بخش سخت ماجرا باشد، تلاش برای حیات بخشیدن و حرکت دادن به این پیکر بی جان. اما این دشواری، به این دلیل نیست که این نمایش ها تاریخ مصرف دارند. بلکه به این دلیل است که نوع برخورد ما با یک نمایش، چه در جایگاه بازیگر و چه در جایگاه تماشاگر، به مرور زمان تغییر می کند. با گذشت زمان تجربه هایی می کنیم که بر اثر آن تجارب، چیزهایی برای ما کم اهمیت یا پراهمیت می شود.

 

در نمایشی مثل «هفده دی کجا بودی؟»، این اواخر احساس می کردیم ما زیاد دست وپا می زنیم برای اینکه بتوانیم نمایش را آن طور که فکر می کردیم قبلا بوده نگه داریم. درحالی که شاید، اصلا نباید این طور نگاه کرد و باید به این اندیشید که این نمایش دیگر آن نمایش نیست و زمانی شش ساله بر آن گذشته و دیگر لازم نیست مثل قبل باشد و تجربه ما در مواجهه با آن به اجراهای قدیمی شبیه باشد. درباره «ایوانف» هم همین طور بود. نمایشی که ما به تازگی روی صحنه بردیم، «ایوانف»ی دیگر است، چون خیلی چیزها در این پنج سال تغییر کرده و تماشاچی تئاتر هم متفاوت با قبل است.

من از سال ٩١ که «دیوار چهارم» را اجرا کردیم تا الان روی صحنه نرفته بودم و حالا کاملا تفاوت تماشاگر امروز را با چهار سال قبل احساس می کنم.

 نگار جواهریان و رامبد جوان

«ایوانف» امسال، در قیاس با پنج سال قبل برای شما چه تغییری کرده؟

پنج سال قبل، فکر می کردم «ایوانف» آن کسی است که از اول تا آخر تماشاگر با او همراه می شود، اما با گذشت این چند سال و وضعیت اجتماعیِ این روزها، حسم این است که حالا تماشاگر با بقیه شخصیت ها بیشتر همراه می شود تا «ایوانف». امروز، جای قهرمان عوض شده. انفعال یک شخصیت در سال ٩٠ برای تماشاگر خیلی تأثیرگذار بوده و حالا در سال ٩٥ ماجرا برعکس شده؛ انفعال آن چیزی است که حداقل ظاهرا شاید ما از آن دور شدیم. دیگر انفعال «ایوانف» را ستایش نمی کنیم. برای همین شاید آن قدر که سال ٩٠ آخر نمایش قلبمان با «ایوانف» همراه بود، سال ٩٥ کمتر همراهش باشد و بیشتر به بقیه شخصیت ها دل ببندیم.

 نگار جواهریان و حسن معجونی در نمایش ایوانف

به هرحال، پنج سال زمان بر حسن معجونی که ایفاگر نقش «ایوانف» است و دیگر بازیگران گذشته و بی شک این زمان چیزهایی را در تک تک شما تغییر داده. پس آنچه امسال از نقش هایتان روی صحنه جلوه کرده نیز در مقایسه با قبل، تحت الشعاع قرار گرفته....

دقیقا. مثلا با گذشت پنج سال شاید، سن من برای ایفای نقش ساشا زیاد بود، و همین طور سن دیگران هم برای نقش هایشان. ولی همچنان خود ما آنها را بازی کردیم و شاید این اجرا دیگر آن اجرای قبلی نبود. اما این پنج سال و آنچه در این پنج سال بر ما و جامعه گذشته، روی صحنه حاضر شد و زنده بودن این پنج سال روی صحنه، ویژگی اجرای امسال ما بود.

شما تا امروز در چهار نمایش امیررضا کوهستانی بازی کرده اید. بنا بر نظر اغلب منتقدان و تماشاگران تئاتر، کاری که امیررضا کوهستانی روی صحنه می کند، منحصربه فرد است و او بابی تازه در تئاتر ایران گشوده. شما که در چهار تجربه او را همراهی کرده اید، در توصیف کارش چه می گویید؟

امیررضا کوهستانی مثل هر آدم استثنایی دیگری در هر دوره ای، هوش و نبوغ در حضورداشتن مطلق در زمان خودش دارد. او درک درستی از روح زمانه ای که در آن زیست می کند دارد.

با این خصیصه می توان او را کیارستمیِ تئاتر تلقی کرد. اتفاقی که کیارستمی در سینما رقم می زند، انگار در تئاتر با آثار امیررضا کوهستانی رخ می دهد. انگار آثار این دو هنرمند خاستگاه مشترکی دارد.

ویژگی مشترک هر دو میل به قصه گفتن است. توانایی قصه گفتن و قصه شنیدن که می توان اساسا ضرورت و نجات بخش بودنِ هنر را همین قصه گویی دانست، با وجه جادویی و شهرزادگونه اش که مرگ را به تأخیر می اندازد.

عکسهای نگار جواهریان در نمایش ایوانف

شما در سینما بسیار پرکار هستید، اما مدتی در تئاتر کمتر حضور داشتید. در برنامه ریزی تان برای کار، بازیگری در تئاتر چقدر ضروری است و اولویت دارد؟

زمانی فکر می کردم حتما باید سالی یک تئاتر بازی کنم. مثل وقتی که می گویند اگر ورزشکارها از تمرینات دور باشند، عضلاتشان خشک می شود، فکر می کردم اگر من هم از تئاتر دور باشم، از بین می روم. اما زمان که می گذرد همه چیز برای آدم تغییر می کند. امروز بیش از هر چیز کار خوب کردن برایم اولویت دارد. تئاتر و سینما فرقی نمی کند. نمی توانم بگویم اولویتم تغییر کرده. صرفا وسواسم بیشتر شده. انتخابم بازی در تئاتر یا فیلمی است که بتوانم با سلیقه خودم پشتش بایستم و در انتخابم، تئاتر بر سینما یا سینما بر تئاتر ارجحیتی ندارد.

تصمیمی برای کارگردانی در تئاتر ندارید؟

امروز دیگر نه. درحالی که وقتی سنم کم بود، فکر می کردم دلم می خواهد کارگردان تئاتر باشم. خیلی دوست داشتم و آشنایی من با امیررضا کوهستانی اصلا بر سر همین موضوع شروع شد. دلم می خواست تئاتری روی صحنه ببرم و ایده ای داشتم که از امیررضا خواستم آن را برایم بنویسد، اما آن متن هرگز اجرا نشد.

اسم آن متن چه بود؟

اسمی ندارد و صرفا چندین نسخه نمایشنامه با یک ایده است. شاید روزی که مردیم، این متنها منتشر شود و یک وقتی هم روی صحنه برود. (با خنده)

دورانی بود که به کارگردانی فکر می کردم، اما امروز فکر می کنم اگر قرار باشد کاری جز بازیگری کنم، آن کار دیگر در تئاتر و سینما نیست. من هنوز آن قدر بازیگری را دوست دارم که حیاتم را در این حرفه فقط با بازیگری ادامه دهم. هنوز آن قدر علاقه و هیجان و شور برای بازیگری دارم که به کار دیگری فکر نکنم. اما اگر روزی بنا باشد به یک کار دیگر فکر کنم، آن کار احتمالا سینما و تئاتر نیست. کلا کار گروهی را خوب انجام دادن بسیار دشوار است. من ترجیح می دهم اگر روزی به انتخابی دیگر فکر کردم، آن کار فردی باشد.

نگار جواهریان در نمایش ایوانف

یعنی به دنبال هنری فردی تر هستید؟

الان به دنبال هنر دیگری نیستم.

بازی کردن در نمایش های امیررضا کوهستانی دشوار به نظر می رسد، شاید چون مبتنی بر نوعی «بازی نکردن» است و لایه های پنهانی که هر نقش باید بروز دهد، پررنگ تر از لایه اولیه است. مثلا در پرده سوم «ایوانف» که ساشا و ایوانف این سو و آن سوی تختخواب ایستاده اند، آنچه با اکت بیرونی نمی توان نمایش داد و ناشنیدنی هایی که تماشاگر از دیالوگ های شما خواهد شنید، پررنگ تر از آن چیزهایی است که به زبان می آید و بازی می شود. این جنس بازی کار شما را سخت تر نمی کند؟

هر بازیگری انتخاب هایی دارد و انتخاب هایش بر اساس توانایی ها و سلیقه اش صورت می گیرد. بازی کردن در آثار امیررضا کوهستانی انتخاب من بوده، همان طور که با اصغر دشتی و دیگران کارکردن هم انتخاب من بوده. ولی موضوع، سلیقه و انتخاب است و نمی توانم بگویم سخت است یا آسان. چون حتما هر چیزی را خوب و درست انجام دادن سخت است. سیاه بازی کردن هم به شیوه درست و اعلا سخت است. بالاخره هر نوع کاری در جای درستِ خودش می تواند جذاب، پیچیده و سخت باشد.