علل اصلی غیر عادی درد شکم در طول بارداری چیست؟

بررسی علل اصلی درد شکم در بارداری 

هرچند احساس درد در شکم یا کمر در دوران بارداری می تواند طبیعی باشد ولی گاهی ممکن است این علامت، نشانه ای از یک عارضه جدی باشد که برای سلامت مادر و جنین خطر داشته باشد.

در این بخش بسیار مهم ار دانستنی های دوران بارداری در پلاس وی، دلایل اصلی درد شکمی در دوران بارداری را بررسی خواهیم کرد و همچنین علائم هشدار دهنده ای که همه زنان باردار باید از آنها آگاه باشند.

شرایط زیر در این متن مورد بررسی قرار خواهند گرفت:

• علل درد شکم در دوران بارداری
• بارداری خارج رحمی
• سقط جنین
• انقباضات برکستون هیکس
• درد رباط گرد
• زایمان
• انقباض جفت
• پره اکلامپسی
• عفونت ادراری در دوران بارداری

درد شکم در بارداری از چیست؟

در دوران بارداری، به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی در بدن، معمول است که زنان برخی از دردهای قسمت های شکمی و لگن را با شدت متغیر تجربه می کنند. اگرچه اغلب عوامل درد شکمی در دوران بارداری بی ضرر هستند، اما انتظار می رود که برخی از آن ها نشانه یک مشکل جدی تر باشند.

علاوه بر مشکلات ناشی از بارداری، مانند بارداری خارج از رحمی، سقط جنین یا مشکلات در رحم یا جفت، زنان باردار نیز می توانند هر گونه بیماری شکمی که در جمعیت عمومی رایج است، مانند آپاندیس، کولسیستیت، پانکراتیت، عفونت دستگاه ادراری، بیماری های گوارشی و غیره را داشته باشند.

به این ترتیب اگر باردار هستید، مهم است که در مورد شایع ترین علل درد شکمی در دوران بارداری آگاه شوید، تا بتوانید نشانه هایی که ممکن است مشکلات بالقوه جدی را نشان دهند را تشخیص دهید.

درد شکمی مرتبط با بارداری

قسمت هایی از دردهای شکمی و یا لگنی معمولاً در چند ماه اول شروع می شود و تا پایان دوره بارداری ممکن است که ادامه پیدا کند. درد شکم معمولی بارداری معمولاً متناوب است، اما در برخی موارد می تواند در طول 9 ماه بارداری به طور مرتب ظاهر شود. علل درد شکمی و نیز خصوصیات آن در دوره بارداری تغییر می کند.

برخی از علل شایع "ناراحتی بارداری" عبارتند از:

تغییرات هورمونی، تغییرات در آناتومی شکمی و لگن، رشد رحمی، انقباضات رحمی، رشد جنین، و اختلالات رباط های مایع. همچنین دردهای زایمان نیز وجود دارند که طبیعی تلقی نمی شوند و این ناراحتی ناشی از عوارض بارداری است.

این انواع دردها، که ممکن است یک مشکل جدی تر را نشان دهند، باید زود تشخیص داده شوند، به طوری که زن باردار می تواند سریعاً مراقبت زایمان کند و خطرات ناشی از عوارض را به حداقل برساند. در ادامه علل اصلی درد شکمی در طول بارداری را توضیح می دهیم، مطابق با سه ماه های بارداری.

دلایل معمول درد شکمی در سه ماهه اول بارداری

آغاز دوران بارداری و 3 ماهه ی اول طبق انتظار، بدن را دچار تغییراتی می سازد که دردهای شکمی بخشی از آنهاست که به واسطه ی تغییرات هورمونی و دیگر تغییرات بدن در بدن مادر بروز می کند که شامل دو دسته درد عادی و معمول و دردهای هشدار دهنده و جدی هستند که در ادامه به آنها پرداخته ایم.

1. دردهای رایج بارداری در طول سه ماهه اول

در ماه های اول بارداری، درد شکمی معمولاً از طریق تغییرات هورمونی ناشی از عملکرد نرمال روده ها ایجاد می شود. گاز بیش از حد، باد کردگی و یبوست، برخی از مشکلاتی هستند که در طول سه ماهه اول، دچار گرفتگی عضلات شکم می شوند.

به طور کلی، این گرفتگی عضلات خفیف و گذرا هستند و هیچ علائم مرتبط دیگری ندارند. بنابراین، هر درد شکمی که شدید و پایدار است و یا همراه با علائم دیگر مثل خونریزی واژینال، تب شدید، تب شدید، تهوع یا استفراغ، باید توسط متخصص زایمان ارزیابی شود. حالت تهوع و استفراغ در طول سه ماهه اول بارداری معمول وجود دارد، با این حال آن ها معمولاً با درد شکم، تب، یا اسهال مرتبط نیستند.

2. دردهای جدی و نگران کننده سه ماهه اول بارداری

در طول سه ماهه اول بارداری، دو دلیل نگران کننده درد شکمی وجود دارد که ناشی از عوارض ناشی از بارداری است:

• بارداری ناخواسته و سقط جنین.
• بارداری خارج رحمی

بارداری خارج رحمی

اگر حاملگی خارج از رحم رشد کند، برای مثال، درون لوله های فالوپ، بارداری خارج رحمی نامیده می شود. بدیهی است که صرف نظر از رحم، هیچ ساختار دیگری در بدن ما برای رشد یک جنین آماده نشده است. بنابراین چنانچه در پلاس وی گفته ایم مشکلات جدی می تواند زمانی ایجاد شود که جنین در خارج از رحم ایجاد شود.

علائم بارداری خارج رحمی معمولاً در هفته ششم بارداری منتشر می شود. معمول ترین آن ها عبارتند از:

• دردهای متوسط تا شدید، معمولاً در قسمت تحتانی شکم (درد در طرف که بارداری خارج رحمی وجود دارد شدیدتر است).
• افزایش استحکام دیواره شکمی.
• خونریزی شدید.
• حرکت روده (روده).
• توده ای در ناحیه کشاله ران (در موارد بارداری خارج رحمی در یکی از لوله های فالوپ).
• تهوع و استفراغ.

این تشخیص معمولاً از طریق سونوگرافی انجام می شود که می تواند نشان دهد جنین در داخل رحم قرار ندارد.

سقط جنین

سقط جنین هر گونه قطع طبیعی بارداری است که قبل از هفته 20 ام بارداری اتفاق می افتد. بارداری هایی که بعد از هفته بیستم به پایان می رسند، اما قبل از موعداست را زایمان زودرس می نامند. سقط جنین یکی از دلایل اصلی درد شکمی در طول سه ماهه بارداری است. اغلب سقط جنین های خود به خودی در طی 13 هفته اول بارداری رخ می دهد.

علائم و نشانه های سقط جنین شامل موارد زیر هستند:

• انقباض شکمی متوسط تا شدید.
• درد کمر و یا لگن.
• خونریزی واژینال خفیف تا متوسط.
• مخاط سفید - صورتی.
• بیرون ریختن بافت هایی به شکل لخته از واژن
• انقباضات رحمی که هر 5 تا 20 دقیقه اتفاق می افتند.

این گرفتگی ها می توانند شبیه به دردهای قاعدگی باشد. آزمایش زنان و زایمان و سونوگرافی معمولاً برای تایید سقط جنین الزامی هستند.

عوارض معمول درد شکمی در سه ماهه دوم و سوم بارداری

سه ماهه ی دوم شرایط کمی سنگین تر از ماههای ابتدایی بارداری می شود و دردها شکل خود را تغییر می دهند. در این دوره هم دو دسته دردهای شکمی داریم که برخی از آنها عادی و برخی دیگر نگران کننده و هشدار دهنده هستند.

1. دردهای رایج بارداری در طول سه ماهه دوم و سوم

در دوازدهمین هفته بارداری، رحم به اندازه کافی رشد کرده است تا یک اندام درون شکم تبدیل شود (قبلا، تنها در ناحیه لگن قرار داشت). بنابراین علاوه بر تمام علل درد شکمی طبیعی در طول سه ماهه اول، یک زن باردار در حال حاضر شروع به تجربه درد و ناراحتی ناشی از فشردگی اندام های شکمی در رحم می کند، همراه با افزایش تدریجی در وزن که لگن باید از آن حمایت کند.

در بین علل بی ضرر درد شکمی که در سه ماهه دوم بارداری شروع می شود، دو مورد از آن ها برجسته هستند:

• انقباضات بروکستون هیکس و درد رباط گرد.
• انقباضات بروکستون هیکس

انقباضات غیر انعقادی رحمی هستند که معمولاً از سه ماهه دوم بارداری (در برخی از زنانی که در آخر سه ماهه اول به نظر می رسند) و به عنوان "انقباضات رحمی" برای رحم آغاز می شوند. این انقباضات بی ضرر هستند و باعث ناراحتی بیشتری از درد می شوند.

انقباضات بروکستون هیکس، بدون درد، کوتاه مدت، با فواصل نامنظم و فرکانس پایین هستند و ریسک زایمان زودرس را افزایش نمی دهند. به طور کلی، تغییر موقعیت و استراحت کافی است تا آن ها ناپدید شوند. کم آبی می تواند این نوع انقباض را تحریک کند و به همین دلیل است که اغلب پزشکان از نوشیدن آب بیشتر برای کاهش فرکانس آن استفاده می کنند.

درد رباط گرد:

رباط گرد مسئول اتصال رحم به ناحیه لگن است. وقتی رحم رشد می کند و سنگین تر می شود رباط گرد بیشتر و بیشتر کش می آید.

کشش رباط گرد معمولاً در طول سه ماهه دوم رخ می دهد و با پیشرفت بارداری افزایش می یابد. معمولاً هر بار که زن موقعیت خود را تغییر می دهد، دچار درد خنجر زدن در لگن و یا شکم کم تر می شود. بیرون رفتن از رختخواب، سرفه، بلند شدن از یک صندلی و خروج از یک خودرو، موقعیت هایی هستند که می توانند باعث ایجاد این نوع درد شوند.

2. دردهای نگران کننده و جدی سه ماهه دوم و سوم بارداری

با پیشرفت بارداری، عوارض حاملگی ممکن نیز افزایش می یابد، به خصوص بعد از هفته بیستم. بیایید به طور خلاصه برخی از این مشکلات را که معمولاً با درد شکمی همراه هستند، مورد بحث قرار دهیم. شرایطی که در زیر توضیح داده شد برای سه ماهه سوم بارداری نیز معتبر است.

زایمان زودرس:

هر گونه زایمان پس از 37 مین هفته بارداری، زایمان زودرس در نظر گرفته می شود. از طرف دیگر، هرچه زمان زایمان زودرس تر باشد، زمان کمتری برای رشد داخل رحمی دارد و در نتیجه خطر عوارض برای نوزاد را افزایش می دهد. با سقط جنین، نیروی زایمان زود هنگام، با درد شکمی، آشکار می شود.

شایع ترین نشانه ها، عبارتند از:

• انقباضات مکرر و ریتمیک رحمی که با گذشت زمان شدت می یابد.
• خونریزی ملایم واژینال.
• پاره شدن کیسه آب.
• فشار شکمی کم تر
• درد مداوم کمر

یک زن باردار باید سریعاً و بدون کم ترین نشانه ای از تولد نوزاد با پزشک متخصص زایمان کند. پزشک آزمایشات مربوط به زنان و زایمان انجام می دهد، تا بررسی کند که آیا رحم سعی دارد جنین را بیرون کند یا خیر.

انقباض جفتی:

انقباض جفتی زمانی رخ می دهد که جفت به طور کامل یا جزئی از دیواره رحم قبل از زایمان جدا می شود. این، یک مشکل جدی است چرا که گروه از جفت کردن خون از چرخه رحم جلوگیری می کند و حیات جنین را در معرض خطر قرار می دهد. انقباض جفتی در طول سه ماهه سوم بارداری رایج تر است، اما پس از 20 هفته بارداری هم ممکن است رخ دهد.

شایع ترین علائم انقباض جفتی، عبارتند از:

• خونریزی شدید، که ممکن است سنگین یا خفیف باشد.
• درد شدید و درد کمر کم.
• انقباض واژن.
• در مواردی، خونریزی شدید

انقباض جفتی نیز یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و القای کار معمولاً بهترین راه برای درمان این مشکل است.

پره اکلامپسی:

پره اکلامپسی نوعی سندروم است که با بالا رفتن فشار خون و پروتیینوری (مقادیر زیادی از پروتیین در ادرار) بعد از 20 هفته بارداری مشخص می شود. در موارد شدید کبد ممکن است آسیب دیده باشد.

شایع ترین علائم آن:

درد شکمی، تورم صورت و دست ها، سردرد، تاری دید، تهوع و استفراغ. هنگامی که بیمار با پره اکلامپسی همراه با صرع ارائه می دهد، وضعیت به نام پره اکلامپسی خوانده می شود.

علل دردهای شکمی که مربوط به بارداری نیستند

همانند هر فرد دیگری، یک زن باردار نیز ممکن است مشکلات شکمی داشته باشد که مختص دوران بارداری نیست، مانند آپاندیس، کولسیستیت، التهاب روده و یا سنگ کلیه. تشخیص این مشکلات معمولاً در طول دوران بارداری به دلیل تغییرات متعدد در ناحیه شکمی، دشوار است. حتی محل درد نیز ممکن است غیرمعمول باشد.

عفونت ادراری در دوران بارداری

سیستیت (عفونت مثانه) یک مشکل رایج در دوران بارداری است و ممکن است در هر زمانی در طول بارداری اتفاق بیفتد. شایع ترین نشانه ها عبارتند از:

• دفع ادرار کردن
• ادرار مکرر.
• بی اختیاری ادراری
• اضطرار در دفع ادرار، حتی وقتی که مثانه خالی باشد.
• خون در ادرار

اگر درد شما پس از چند دقیقه استراحت خوب نشد و یا اگر دارای موارد زیر بودید، به پزشک مراجعه کنید:

• لکه های خون و یا لکه بینی واژینال
• ترشحات غیر معمول واژینال
• تب یا لرز
• سرگیجه
• درد یا ناراحتی در هنگام ادرار
• تهوع و استفراغ

چه زمانی درد و گرفتگی شکم در بارداری نرمال نیست؟

گرفتگی و درد شکمی در دوران بارداری با درد شدید، سرسخت، و یا همراه با علائم دیگر مثل حالت تهوع، استفراغ، خون ریزی واژینال، سردرد و یا تب. درد و گرفتگی عضلات و خونریزی واژن در دوران بارداری می تواند نشانه ای از حاملگی خارج از رحمی یا سقط جنین باشد.

هم چنین طبیعی نیست که هیچ دردی در قسمت فوقانی شکم داشته باشید و اگر شکم شما به طور غیرمعمول نسبت به لمس حساس است، به خصوص زمانی که فشار وارد می شود، یک عفونت شکمی جدی (پریتونیت) می تواند مجرم شناخته شود.

علل و عوامل دیگر ایجاد کننده دل درد در دوران بارداری

تمام دردهای جدی شکمی در دوران بارداری نشانه ای از یک مشکل جدی است اما برخی دل دردها ناشی از تغییرات عادی بدن است . علل شایع درد شکمی کوچک و خفیف، عبارتند از:

نفخ:

نفخ ایجاد شده در بدن در دوران بارداری هضم شما را کند کرده و فشار رحم را افزایش می دهد در نتیجه دردی بر روی معده و روده ها تجربه خواهید کرد.

گرفتگی هنگام ارگاسم:

ممکن است بعد از رسیدن به ارگاسم کمی درد شکمی داشته باشید. تا زمانی که درد آرام و کوتاه باشد، کاملاً طبیعی است و چیزی برای ترسیدن وجود ندارد.

اما اگر این مشکلات را داشتید با پزشکتان تماس بگیرید:

• انقباضات با درد کمر کم تر همراه است.
• بیش از شش انقباض در ساعت احساس می کنید.
• انقباضات رحمی در فواصل زمانی منظم ایجاد می شود.
• همچنین ترشح واژنی و یا خونریزی واژینال را هم خواهید داشت.
• نشانه های دیگری از زایمان زودرس دارید.

یبوست:

هورمون های بارداری که هضم را کاهش می دهند و فشار رحم و راست روده را افزایش می دهند، می تواند منجر به یبوست نیز شود.

عفونت های دستگاه ادراری:

باردار شدن باعث می شود که شما بیشتر مستعد مجاری ادراری از جمله عفونت های کلیوی شوید. اگر فکر می کنید ممکن است یک عفونت مثانه داشته باشید، مهم است که با پزشکتان تماس بگیرید زیرا ممکن است که منجر به عفونت کلیه شود که می تواند موجب بیماری جدی و زایمان زودرس شود.

علائم عفونت مثانه:

• درد, ناراحتی یا سوزش هنگام ادرار کردن
• درد لگن یا دردهای شکمی کم تر
• اضطرار در دفع ادرار حتی وقتی ادرار کوچکی در مثانه وجود دارد
• ادرار ابری, متعفن و یا ادرار خونین

اگر علائم زیر را دارید که عفونت ممکن است به کلیه ها شما سرایت کند, فوراً به سراغ درمان پزشکی بروید:

• تب بالا, اغلب با لرز یا عرق
• درد کمر, شکم و یا پهلو, فقط زیر دنده ها
• تهوع و استفراغ
• چرک و یا خون در ادرار

چند دلیل دیگر درد شکمی در دوران بارداری

چه شما باردار باشید یا نه بسیاری از شرایط دیگر می توانند باعث درد شکمی شوند که برخی از شایع ترین علل درد شکمی در دوران بارداری عبارتند از:

• ویروس معده
• مسمومیت غذایی
• آپاندیس
• کلیه سنگ های کلیه
• هپاتیت
• بیماری کیسه صفرا
• پانکراتیت
• فیبروئید
• انسداد روده

هم بیماری کیسه صفرا و هم پانکراتیت اغلب نتیجه سنگ صفرا هستند که در دوران بارداری رایج تر هستند. فیبروئید ممکن است در دوران بارداری رشد کنند و موجب ناراحتی شوند.