علل و علائم انواع آمنوره + درمان خانگی آمنوره اولیه و ثانویه

آمنوره چیست؟

آمنوره به وضعیتی گفته می ‎شود که قاعدگی در سال های باروری فرد یعنی در دوران بین بلوغ و یائسگی رخ ندهد. این وضعیت یک بیماری نبوده و به معنای عدم توانایی فرد در بارور شدن نیست و ممکن است به دلیل وجود برخی مشکلات بهداشتی ایجاد شود.

قاعدگی در دوران بلوغ رخ می‎ دهد و معمولا ماهی 1 بار تا سن 50 سالگی در زنان پدیدار می ‎شود. قاعدگی بعد از یائسه شدن فرد و همچنین در طول دوران بارداری متوقف می ‎شود. در برخی موارد ممکن است در طول دوران شیردهی نیز فرد چرخه قاعدگی را تجربه نکند. در صورتی که قاعدگی به جز در مواقعی به غیر از مواقع ذکر شده رخ ندهد، به این وضعیت آمنوره گفته می‎ شود.

انواع آمنوره

دو نوع آمنوره وجود دارد:اولیه و ثانویه.

آمنوره اولیه

آمنوره اولیه زمانی رخ می ‎دهد که قاعدگی در دوران بلوغ رخ ندهد. بر اساس گفته موسسه ملی بهداشت در صورت عدم بروز قاعدگی در دوران بلوغ تا حداکثر سن 16 سالگی، فرد باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشد. آمنوره اولیه بسیار نادر است و افراد کمی به آن مبتلا هستند.

آمنوره ثانویه

این وضعیت زمانی رخ می‎ دهد که قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد شده اما پس از مدتی متوقف می ‎شود. این نوع بیماری آمنوره شایع تر از نوع اولیه آن بوده و بسیاری از زنان را درگیر خود کرده است. در صورت عدم بروز قاعدگی در یک ماه نیازی به نگرانی وجود نخواهد داشت اما با این حال بهتر است برای اطمینان از عدم باردار بودن خود، آزمایش بارداری انجام دهید.

علائم آمنوره ثانویه:

• فرد دارای دوره های منظم قاعدگی بوده و به طور تصادفی تا 3 ماه قاعدگی را تجربه نخواهد کرد.
• فرد دارای دوره های نا منظم بوده و بعد از آن به مدت 6 ماه، قاعدگی را تجربه نخواهد کرد.

علل آمنوره

علت بروز آمنوره اولیه و ثانویه متفاوت است:

آمنوره اولیه:

علت شایع آمنوره اولیه سابقه خانوادگی و تاخیر در آغاز دوره قاعدگی است اما با این حال احتمال وجود برخی مشکلات قاعدگی نیز وجود خواهد داشت.

شرایط ژنتیکی که ممکن است باعث ایجاد تداخل در عملکرد تخمدان ها شود:

1. سندروم ترنر:سندروم عدم حساسیت آندروژن که منجر به سطح بالای تستوسترون می‎ شود.
2. نقایص مولر:نقص مولر یک ناهنجاری در اندام تولید مثل است که در آن لوله های رحمی و فالوپ آنطور که باید شکل نمی ‎گیرند.
3. همچنین ممکن است مشکلی ساختاری در رابطه با دستگاه تناسلی از بدو تولد وجود داشته باشد. با این حال می ‎توان این مشکل را برطرف کرد.
4. سندروم مایر:در این سندروم تخمدان ها، سینه ها و کلیتوریس به درستی شکل می‎ گیرند اما با این حال واژن توانایی باز شدن نداشته و دهانه رحم به درستی شکل نخواهند گرفت و در این حالت، رشد دستگاه تولید مثل از الگوی طبیعی پیروی نمی‎ کند و ممکن است تجربه قاعدگی امکان پذیر نباشد.

آمنوره ثانویه:

این وضعیت ممکن است به دلایل مختلفی متوقف شود. تعدادی از این دلایل عبارتند از:

1. اختلال زنان و زایمان
2. بیماری جدی
3. داشتن شاخص توده بدنی بسیار اندک (BMI): کمتر از 19، خطر ابتلا به آمنوره ثانویه را به میزان قابل توجهی افزایش می ‎دهد.
4. کاهش وزن شدید: کاهش وزن شدید می ‎تواند ناشی از بیماری جسمی و یا اختلال در غذا خوردن باشد.
5. ورزش شدید: آمنوره ثانویه در میان دوندگان ماراتن و رقصندگان حرفه ای باله رایج است.
6. استرس: نوسانات شدید عاطفی و یا استرس شدید می ‎تواند باعث توقف دوره های قاعدگی در زنان شود.
7. داروها:برخی از داروها مانند داروهای ضد بارداری و تعدادی از داروهای روانپزشکی، ممکن است باعث متوقف شدن دوره های قاعدگی شوند.

سایر داروهای موثر بر چرخه قاعدگی:

• داروهای شیمی درمانی
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای فشار خون
• داروهای آلرژی
• شرایط بهداشتی طولانی مدت

علل دیگر آمنوره

آمنوره همچنین ممکن است ناشی از بیماری ها طولانی مدت نیز باشد، مانند:

• سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• نارسایی زودرس تخمدان
• مشکلات هیپوفیز تالامیک
• مشکلات هیپوفیز یا تیروئید غیر فعال می‎تواند منجر به عدم تعادل هورمونی و در نتیجه ایجاد اختلال در دوره های قاعدگی شود.

که این بیماری ها ممکن است در اثر تومور خوش خیم یا سرطانی در غده هیپوفیز و غده هیپوفیز پرکار یا کم کار رخ دهد.

علائم آمنوره

پیش از این هم در بخش سلامت نمناک گفتیم که نشانه اصلی اختلال آمنوره توقف چرخه قاعدگی است اما با این حال بسته به علت بروز این وضعیت ممکن است علائم دیگری نیز در فرد رخ دهد که این علائم عبارتند از:

• ترشح مایع از نوک پستان
• ریزش مو
• سردرد
• تاری دید
• ایجاد موهای زائد بر روی صورت
• در مبتلایان به آمنوره اولیه ممکن است رشد پستان ها دچار تداخل شوند.

در صورت دارا بودن علائم ذکر شد، به دنبال انجام مراقبت های پزشکی باشید.

تشخیص آمنوره

آمنوره یک اختلال است نه یک بیماری. در این وضعیت پزشک درصدد تشخیص علت بروز این وضعیت بر خواهد بود.

در آمنوره اولیه اگر فردی تا سن 16 سالگی قاعدگی را تجربه نکند، پزشک در رابطه با تاریخچه و سوابق خانوادگی او سوالاتی خواهد کرد و چندین آزمایش انجام خواهد داد.

این آزمایشات به منظور ارزیابی سطح هورمون های زیر انجام خواهد شد:

• هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH)
• هورمون لوتئین (LH)
• پزشک همچنین معاینات جسمی به عمل خواهد آورد.

در آمنوره ثانویه، قبل از انجام هرگونه آزمایش، پزشک سوالاتی را مطرح خواهد کرد تا دریابد:

• چرخه قاعدگی در چه سنی در فرد آغاز شده است؟
• آیا فرد از نظر جنسی فعال بوده است یا خیر؟
• آیا فرد اخیرا کاهش و یا افزایش ناگهانی وزن را تجربه کرده است یا خیر؟
• فرد از چه روال ورزشی پیروی می ‎کند؟
• طول و نظم چرخه قاعدگی در فرد به چه ترتیبی بوده و شدت آن تا چه میزان سنگین بوده است؟

بسته به پاسخ فرد به سوالات، پزشک انجام برخی از آزمایشات زیر را توصیه خواهد کرد:

• آزمایش بارداری
• تست عملکرد تیروئید
• تست عملکرد تخمدان
• تست آندروژن و سایر هورمون ها

آزمایشات تصویر برداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سی تی اسکن، MRI، سونوگرافی یا هیستروسکوپی که در آن پزشک یک دوربین نوری نازک و روشن را از طریق واژن و دهانه رحم به داخل رحم فرستاده و آن را معاینه خواهد کرد.

عوارض آمنوره

عوارض آمنوره شامل موارد زیر است:

ناباروری:

در صورت عدم انجام تخمک گذاری و ایجاد دوره قاعدگی فرد نمی ‎تواند بارداری را تجربه کند.

پوکی استخوان:

در صورتی که آمنوره به دلیل پایین بودن سطح هورمون استروژن ایجاد شود، ممکن است فرد در معرض پوکی استخوان قرار بگیرد.

درمان آمنوره

درمان آمنوره به علت بروز آن بستگی دارد.

آمنوره اولیه:

بسته به سن فرد و نتیجه آزمایش عملکرد تخمدان ، آمنوره اولیه ممکن است نیازمند درمان خاصی نباشد و دوره قاعدگی با توجه به سوابق خانوادگی در زمان معینی ایجاد شود اما با این حال در صورت وجود مشکلات جسمی در اندام تولید مثل و یا مشکلات ژنتیکی ، ممکن است انجام عمل جراحی الزامی باشد. با این وجود انجام عمل جراحی نیز تضمین کننده چرخه قاعدگی منظم در فرد نخواهد بود.

آمنوره ثانویه:

درمان این نوع از وضعیت آمنوره به علت آن بستگی دارد.

استرس:

در صورتی که علت وضعیت آمنوره، استرس عاطفی و یا مشکل روانی باشد، مشاوره فرد ممکن است به برطرف شدن این وضعیت کمک کند.

عوامل سبک زندگی:

اگر فرد بیش از حد ورزش کرده باشد، ایجاد تغییر در برنامه ورزشی و یا رژیم غذایی او ممکن است به ثبات چرخه قاعدگی کمک کند.

کاهش وزن بیش از حد:

این اتفاق ممکن است به دلایل مختلفی بروز پیدا کند. ممکن است فرد در این شرایط نیازمند پیروی از یک رژیم مناسب به منظور افزایش وزن با نظارت حرفه ای باشد.

در صورت وجود اختلال در غذا خوردن برای فرد، درمان ممکن است شامل رژیم افزایش وزن و جلسات مشاوره ای با روانپزشک و یک متخصص تغذیه باشد. برخی از شرایط پزشکی نیز ممکن است باعث کاهش وزن شدید فرد شود . پزشک با انجام آزمایشات مختلف در این رابطه این وضعیت را درمان خواهد کرد.

تیروئید کم کار:

در صورتی که چرخه قاعدگی به دلیل کم کاری تیروئید اتفاق بیفتد ، پزشک با تجویز قرص های تیروکسین درصدد درمان این وضعیت برخواهد آمد.

سندروم تخمدان پلی کیستیک:

در صورت وجود این بیماری پزشک درمان مناسب را تجویز خواهد کرد. در صورتی که این بیماری منجر به اضافه وزن در فرد شود، ممکن است پزشک، فرد را به کاهش وزن به وسیله پیروی از یک رژیم غذایی مناسب توصیه کند.

یائسگی:

یائسگی معمولا بعد از 50 سالگی فرد ایجاد خواهد شد اما با این حال ممکن است در برخی افراد به دلیل سابقه خانوادگی در اوایل 40 سالگی رخ دهد.

نارسایی زودرس تخمدان:

درمان جایگزینی هورمون (HRT)، ممکن است به ایجاد چرخه منظم قاعدگی کمک کند.

داروهای خانگی برای درمان آمنوره

برای درمان آمنوره می توانید از روش های خانگی و طبیعی استفاده کنید.

1. عسل

عسل گردش خون را تقویت کرده و چرخه قاعدگی را تحریک می ‎کند . میل کردن روزانه یک قاشق غذاخوری عسل طبیعی به درمان وضعیت آمنوره کمک خواهد کرد که این میزان عسل را می‎توانید همراه با چای میل کنید و یا آن را با مقادیر مساوی از پودر دارچین در یک لیوان آب گرم مخلوط کرده و میل کنید. این روش برای افرادی که تمایل به کاهش وزن دارند نیز موثر است.

2. برگ نعنا

نعنا به گردش خون و داشتن چرخه قاعدگی منظم کمک می ‎کند. کافیست مقداری برگ نعنا را رنده کرده و یا پودر نعنا را به چای گیاهی یا یک لیوان اضافه کرده و روزانه میل کنید.

3. تخم کتان

تخم کتان حاوی لینگان است که یک استروژن گیاهی بوده و سطح آندروژن را به منظور درمان آمنوره کاهش خواهد داد. ازیک هفته قبل از آغاز دوره قاعدگیتان، 6 گرم تخم کتان را همراه با یک فنجان آب بجوشانید و به مدت یک هفته صبح زود به صورت ناشتا میل کنید.

4. زعفران

این ماده حاوی آنتی اکسیدان بوده و از آسیب اکسیداتیو جلوگیری می ‎کند. زعفران استرس را کاهش داده و سموم بدن را از بین می ‎برد و به این ترتیب آمنوره را درمان خواهد کرد. مقدار کمی زعفران را در یک لیوان آب جوش و یا شیر مخلوط کنید.

خوردن یک لیوان شیر زعفران، قبل از خواب به تنظیم چرخه قاعدگی فرد کمک خواهد کرد.

5. شنبلیله

شنبلیه رحم را تحریک و چرخه قاعدگی را تنظیم می ‎کند. مقداری بذر شنبلیله را از شب قبل در یک فنجان آب خیس کنید و صبح روز بعد آن را شستشو داده و میل کنید. انجام این کار از چند روز قبل از روز مشخص قاعدگی ، به منظم شدن آن کمک خواهد کرد.

6. مواد غذایی سرشار از ویتامین B6

مواد غذایی مانند جوانه گندم، پاپایا، ماهی تن، سیر، آجیل ، پسته، بوقلمون، سبوس برنج و سینه مرغ حاوی ویتامین B6 هستند که این مواد غذایی سطح هورمون پرولاکتین را که معمولا در افراد مبتلا به آمنوره بالا است را کاهش می ‎دهد.

7. آلوئه ورا

آلوئه ورا تخمک گذاری را تحریک می ‎کند. 15 تا 20 میلی لیتر آب آلوئه ورا را در یک فنجان آب رقیق کرده و روزانه دو بار آن را میل کنید.

8. پاپایا

این ماده غذایی حاوی آنزیم پاپین است و دمای بدن را افزایش می ‎دهد، سرعت سوخت و ساز بدن را افزایش داده و به تخمک گذاری کمک خواهد کرد. این عوامل باعث بهبود و تنظیم چرخه قاعدگی خواهد شد و بنابراین روزانه یک کاسه پاپایا را پخته و میل کنید.

9. مواد غذایی غنی از آهن

کشمش، کلم بروکلی، جعفری، اسفناج و سبزیجات سرشاز از آهن هستند که مصرف این مواد غذایی به درمان آمنوره ناشی از کمبود آهن کمک خواهد کرد.

10. زنجبیل

این ماده باعث افزایش دمای بدن، بهبود سوخت و ساز و تخمک گذاری و ترشح آنزیم هایی می ‎شود که آمنوره را درمان می‎ کنند. زنجبیل همچنین به هضم غذا کمک می ‎کند و ضد اسپاسم نیز است.

زنجبیل را رنده کرده و آن را به آب جوش اضافه کنید و سپس آب مورد نظر را از صافی رد کرده و بنوشید و از مصرف بیش از 4 گرم زنجبیل در طول روز خودداری کنید و همچنین در صورت داشتن مشکلات قلبی و یا خونریزی داخلی، از مصرف زنجبیل بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

11. بابونه

بابونه یکی از بهترین موادی است که به درمان آمنوره کمک می ‎کند.

مقداری بابونه را همراه با آب درون کتری بجوشانید و به عنوان چای میل کنید. برای خوش طعم کردن آن همچنین می ‎توانید مقداری عسل در آن حل کنید. میل کردن روزانه یک فنجان چای بابونه به تحریک چرخه قاعدگی کمک خواهد کرد.

حمام بابونه نیز به درمان آمنوره کمک زیادی خواد کرد و فقط کافیست مقداری بابونه را درون وان آب گرم ریخته و به مدت نیم ساعت درون وان بنشینید.

راه دیگر بهره بردن از بابونه، گرم کردن آن درون فر و قرار دادن آن بر روی شکم است.

12. چای پیاز

یکی دیگر از موادی که به درمان آمنوره کمک می ‎کند، پیاز است. برای بهره بردن از مزایای این ماده غذایی، مقداری پیاز را همراه با آب درون کتری بجوشانید و پس از قرمز شدن رنگ آن، آب را از صافی رد کرده و به عنوان چای میل کنید.

13. چای بومادران

مصرف یک فنجان چای بومادران به مدت 30 روز در هنگام صبح و به صورت ناشتا به تنظیم چرخه قاعدگی و درمان آمنوره کمک خواهد کرد.

14. جعفری و کرفس

جعفری و کرفس از دیگر مواد غذایی هستند که در درمان آمنوره نقش به سزایی دارند. برای بهره مندی از خواص این مواد مغذی، می ‎توانید یک تکه ساقه کرفس را همراه با مقداری جعفری و آب جوشانده و آب آن را از صافی رد کنید. صرف یک فنجان جوشانده جعفری و کرفس به تنظیم چرخه قاعدگی کمک خواهد کرد.

15. لوبیا سفید

لوبیا سفید، ماده غذایی مفید و غنی از پروتئین ها و ویتامین های مختلف است و به درمان آمنوره نیز کمک خواهد کرد. آن را به روش مختلف طبخ و میل کنید.

16. چای ریحان

مصرف روزانه 2 فنجان چای ریحان به شما در درمان اختلال آمنوره کمک خواهد کرد.