علل و علائم کم خونی دوران بارداری و عواقب خطرناک آن

علل ، علائم و راههای تشخیص و عوارض انواع کم خونی بارداری

آیا تا به حال شده که متوجه شوید فردی در دوران بارداری زیباتر از قبل شده است یا این موضوع برای خودتان پیش آمده است ؟ آیا همسرتان در مورد پوست درخشان شما در این دوران صحبت می کند ؟ شنیدن این جملات در این دوران لذت بخش خواهد بود و قطعا باید از جریان خون مناسب خود سپاسگزار باشید.

جریان خون بالا باعث می شود که صورت شما درخشنده و روشن تر باشد اما اگر خون کافی در بدن شما تولید نشود، احتمالا پوستی رنگ پریده با احساس ضعف خواهید داشت و این موضوع به دلیل کم خونی در دوران بارداری اتفاق می افتد اما نگران نباشید . می توانید با رعایت نکاتی این کم خونی را حل کنید . در این قسمت از پلاس وی به شما کمک می کنیم تا انواع مختلف کم خونی را در دوران بارداری شناسایی کنید و به مقابله با آن ها بپردازید.

کم خونی چیست؟

کم خونی به تعداد کم سلول های قرمز خونی یا سطح پایین هموگلوبین ( پروتئین دارای آهن) می گویند. این وضعیت در دوران بارداری رایج تر است که برعکس در این دوران نیز بدن مادر به آهن بیشتری نیاز دارد تا بتواند با خون بیشتر، جنین را تغذیه کند.

این پروتئین ها در مغز استخوان انسان ها وجود دارند و ماه ها در آن زندگی می کنند و کمبود آن ها نیز زمانی اتفاق می افتد که تولید آن در مغز استخوان کم شود . بدن انسان در شرایط طبیعی نیاز به آهن ، ویتامین ب 12 و فولیک اسید دارد تا بتواند تعداد زیادی سلول های خونی را تولید کند و کمبود این اجزا باعث کم خونی می شود.

کم خونی معمولی در دوران بارداری رایج است اما اگر بیش از حد شدید باشد ، باعث مشکلات زیادی از جمله زایمان زودتر از موعد ، وزن کم نوزاد ، افسردگی بعد از زایمان یا تولد نوزاد مبتلا به کم خونی می شود و همچنین ممکن است که رشد کودک با تاخیر روبرو شود.

انواع مختلف کم خونی در خانم های باردار

آیا می دانید که به طور کلی 400 نوع کم خونی در دنیا وجود دارد ؟ فقط چند مورد از آن در دوران حاملگی اتفاق می افتد که سه مورد از شایع ترین کم خونی های بارداری عبارتند از :

• کمبود آهن
• کمبود فولات
• کمبود ویتامین ب 12

کم خونی کمبود آهن در دوران بارداری :

کمبود آهن یکی از رایج ترین انواع کم خونی ها در دوران بارداری است و در این شرایط ، بدن فرد آهن کافی را برای تولید هموگلوبین ندارد که این پروتئین موجود در سلول های خونی ، اکسیژن را از ریه ها به سمت دیگر اعضای بدن می برد و در نتیجه در صورت ابتلا به کم خونی ، اکسیژن کافی به نقاط مختلف بدن نمی رسد.

علت های کمبود آهن در بدن:

در دوران بارداری بدن شما دو برابر همیشه به آهن نیاز دارد ، پس بدن خون کافی را تولید کند و اکسیژن را به جنین برساند. میزان آهن تولید شده پیشنهادی در بدن مادر باردار باید 27 میلی گرم در روز باشد. کمتر از میزان باعث کمبود آهن مادر می شود.

خطرات افزایش دهنده ابتلا به کمبود آهن:

1. فاصله کوتاه بین بارداری ها
2. استفراغ و حالت تهوع مداوم هنگام صبح
3. رژیم حاوی کمبود آهن و غذا های دارای ویتامین سی
4. بارداری چند قلویی
5. قاعدگی های سنگین قبل از بارداری
6. سابقه کم خونی قبل از بارداری
7. بارداری قبل از 20 سالگی
8. خوردن غذاهایی که جذب آهن را کاهش می دهد ( لبنیات، سویا، چای، قهوه )
9. اختلالات معده یا روده که جذب مواد غذایی را در بدن مختل می کند.
10. جراحی های کوچک معده
11. داروهای خاص که روی جذب آهن تاثیرگزار هستند.
12. کم خونی در بارداری قبلی

علائم کم خونی در دوران بارداری چیست؟

اغلب کم خونی معمولی و خفیف هیچ نشانه خاصی ندارد و اما خستگی نیز جزء اولین نشانه هاست که در دوران بارداری افزایش پیدا می کند.

کم خونی متوسط تا شدید علائمی را که در ادامه این بخش از پلاس وی گفته ایم به همراه دارد:

• سرگیجه
• تنگی نفس
• سردرد
• تپس قلب
• رنگ پریدگی
• کاهش تمرکز
• درد سینه
• انقباض پا
• دست و پای یخ
• لب های سفید
• زبان چسبنده
• سفیدک گوشه لب
• ناخن های قاشقی
• میل به مواد مضر

چگونگی تشخیص کم خونی بارداری

چکاپ های دوران بارداری می تواند به منظور کم خونی مادر نیز انجام شود که در این شرایط اقدامات زیر توسط درمانگر انجام خواهد شد:

• شمارش سلول های خونی
• درصد سلول های خونی
• سطح هموگلوبین
• در سه ماهه اول و سوم درصد وجود هموگلوبین نباید کمتر از 33 درصد باشد.
•  در سه ماهه دوم نیز این درصد نباید کمتر از 32 درصد باشد.

مشکلات و عوارض کم خونی یا همان فقر آهن در دوران بارداری چیست؟

اگر این کم خونی شدید باشد و درمانی برای آن صورت نگیرد ، ممکن است که مشکلات جدی در دوران حاملگی فرد رخ دهد . سطوح پایین آهن می تواند خستگی زودرس را برای شما به وجود بیاورد و بنابراین باید مراقبت از خود را افزایش دهید.

اگر این فقر آهن در سطح متوسط باشد و درمان نشود ، مشکلاتی مثل کمبود وزن نوزاد متولد شده یا افزایش شدت کم خونی به وجود می آید.

همانطور که قبلا هم گفتیم، خطر مرگ نوزادان نیز در صورت تولد بیش از حد زود وجود خواهد داشت.

وزن کم جنین و نیز عقب رفتگی رشد جنین در رحم و زایمان زودرس از عوارض جدی دیگر کم خونی در دوران بارداری است.

نارسایی جفت و اختلال در رشد جنین که منجربه مرگ جنین می شود نیز با کم خونی در دوران بارداری مرتبط است.

متخصصان پاره شدن کیسه آب را نیز به کم خونی نسبت می دهند .

بدترین عوارض و خطرات کم خونی در دوران بارداری البته در مواردی که کم خونی بسیار شدید باشد نارسایی قلبی و یا مرگ مادر است .

چگونگی جلوگیری و درمان کم خونی در دوران بارداری

1. درمانگر شما در این موارد مکمل های آهن و همچنین تغییر رژیم غذایی را پیشنهاد می دهد.
2. افراد در این شرایط باید بیش از همیشه از مواد غذایی آهن دار مثل میگو ، گوشت گاو، لوبیا و سرلاک استفاده کنند.
3. غذا هایی که جذب آهن را نیز افزایش می دهند ، شامل توت فرنگی، آب پرتقال، گریپ فروت، فلفل و بروکلی می باشد.
4. در صورت نداشتن مواد غذایی بالا می توانید از یک مکمل کوچک آهن نیز استفاده کنید که مکمل آهن وضعیت جسمانی شما را بهوبد می بخشند اما اگر هموگلوبین فرد به زیر 6 میلی گرم برسد، باید از مکمل های بسیار قوی یا تزریق خون استفاده کند و اگر این مورد هم جواب نداد، می توانید به متخصص خون مراجعه کنید تا علت اصلی را متوجه شوید.

از غذاهایی که قابلیت جذب آهن را در شما مختل می کنند، دوری کنید:

• پلی فنول موجود در اسفناج، آجیل ، تمشک ، بروکلی جذب آهن را مختل می کند.
• فیتات موجود در لوبیا و غلات می تواند توانایی جذب آهن را مختل کند.
• تانین موجود در چای نیز قابلیت جذب آهن را تا 50 درصد کاهش می دهد.
• کمبود کلسیم ، 50 تا 60 درصد جذب آهن را کاهش می دهد.

کم خونی کمبود فولات چیست؟

یکی دیگر از کم خونی های رایج دوران بارداری ، کمبود فولات می باشد که اگر فولات خون شما کم باشد ، باعث می شود که فولیک اسید خونتان کاهش پیدا کند و در این دوران فرد به فولات یا همان ویتامین ب 9 بیشتری نیاز دارد تا بتواند سلول های خونی جدید بسازد و کمبود فولیک اسید نیز می تواند باعث ناتوانی های ذهنی یا نخاعی در نوزاد شود.

علت کمبود فولات در بارداری:

میزان فولات دریافتی در بدن در روز باید 600 میلی گرم باشد و کمتر از این میزان باعث کمبود فولات در بدن می شود.

سیستم بدنی شما در دوران بارداری جذب کمتری خواهد داشت و علاوه بر اینکه جنین تمام فولیک اسید موجود در بدن را جذب می کند که برای رشدش لازم دارد . حالت تهوع های صبحگاهی نیز می تواند میزان فولیک اسید را کم کند .

خطرات افزایش دهنده کمبود فولات در بدن:

• مصرف غذاهای بیش از حد پخته شده
• رژیم دارای ویتامین کم
• مصرف داروهای خاص مثل دارو های مخصوص سرطان یا حملات
• مصرف الکل
• مشکلات کلیوی شدید که نیاز به دیالیز دارد.

علائم کمبود فولات در بدن :

• ضعف و خستگی
• سبک بودن سر
• احساس کلافگی و بی حوصلگی
• فراموشی
• کاهش اشتها
• مشکلات تمرکزی
• ضعف عضلات
• سوزش زبان
• افسردگی

تشخیص کمبود فولات در بدن :

در این زمان درمانگر آزمایش خون می گیرد و در مورد سوابق بیماری و علامت ها از شما سوال می پرسد. مشکلات بعد از کمبود فولات در بدن برای نوزادان تازه متولد شده:

• کمبود وزن نوزاد
• به دنیا آمدن جنین مرده
• مشکلات سیستم عصبی و مغز

چگونگی درمان کمبود فولات در بدن:

• تجویز مکمل های فولیک اسید
• تغییر رژیم غذایی حاوی سبزیجات سبز و مرکبات
• مصرف میوه هایی مثل طالبی
• مصرف قرص های 0و4 میلی گرمی فولیک اسید به صورت روزانه که توسط پزشک تجویز شده است.

کمبود ویتامین ب 12 در بارداری:

ویتامین ب 12 یکی دیگر از ویتامین های ضروری در بدن انسان است که نقش اساسی در تولید سلول های خونی دارد که کمبود فولات و ویتامین ب 12 اغلب با هم اتفاق می افتد.

علت های کمبود ویتامین ب 12:

خانم های باردار در طول روز باید 2.6 میلی گرم ویتامین ب 12 مصرف کنند و اگر ویتامین ب 12 به اندازه کافی به بدن فرد نرسد، نمی تواند مواد ضروری دیگر را تولید کند.

علت های اصلی کمبود ویتامین ب 12:

• جذب نکردن مواد مغذی
• جذب نکردن مواد بعد از جراحی
• جذب کردن ویتامین ب 12
• رژیم کمبود گوشت ، تخم مرغ ، محصولات لبنی و مرغ

خطرات افزایش دهنده کمبود ویتامین ب 12:

• بیماری کرون یا سلیاک که در آن بخشی از روده قابلیت جذب ویتامین را از دست می دهد.
• جراحی های شکمی

علائم و نشانه های کمبود ویتامین ب 12:

• ضعف
• خستگی
• سبک بودن سر
• تنگی نفس و ضربان قلب بالا
• سوزش زبان و رنگ پریده
• خونریزی لثه
• اسهال و یبوست
• مشکلات معده

مشکلات کمبود ویتامین ب 12:

• مشکلات عصبی در نوزاد و تاخیر در رشد اعضای مختلف بدن
• دچار شدن به کمبود ویتامین ها

چگونگی جلوگیری یا درمان کمبود ویتامین ب 12:

• مصرف غذاهایی که تولید ویتامین ب 12 و جذب آن ها را افزایش می دهد مثل ماهی ، تخم مرغ ، گوشت گاو و گوسفند .
• مصرف مکمل های ویتامین ب 12
• اگر گیاهخوار هستید، احتمالا نیاز بیشتری به این ویتامین پیدا خواهید کرد.

سایر علت های کم خونی:

از دست دادن خون زیاد :

خون ریزی زیاد به دلیل کاشت جنین ، سقط جنین ، بارداری خارج از رحم ، پارگی رحم

دیالیز :

اختلالات کلیه ای و نارسایی آن که به دیالیز نیاز دارد و باعث می شود که مواد اضافی و مایعات از بین برود.

مواد غذایی طبیعی برای درمان کم خونی:

مصرف گوشت قرمز:

گوشت قرمز یکی از بهترین منابع برای آهن است. گوشت گاو نیز حاوی 0.6 میلی گرم آهن است.

غذاهای حاوی ویتامین سی :

این غذاها نقش مهمی در جذب آهن دارند.

مصرف شیره قند :

شیره های مختلف مثل شیره خرما یا انگور و دیگر شیره ها سطح آهن فوق العاده بالایی دارد و همچنین طعم مطبوعی دارد که می توانید آن ها را در چای یا قهوه نیز استفاده کنید.

مصرف لیموی تازه :

لیموی تازه و پرتقال نیز تاثیر بسیار زیادی در جذب ویتایمن سی و در نتیجه درمان کم خونی دارد.

سایر راه های درمان کم خونی در دوران بارداری:

• اگر گیاه خوار نیستید ، باید از محصولات حیوانی استفاده کنید که پروتئین هایی ارزشمند دارند.
• تزریق خون در صورت کمبود شدید خون که ممکن است به نوزاد مشکلات زیادی را برساند.
• مصرف ریشه چغندر و آب سیب که منبع عالی از آهن هستند و حتی می توانید این دو ماده را با یکدیگر ترکیب کنید.
• مصرف موزهای رسیده با عسل که باعث افزایش سطح هموگلوبین می شود.
• مصرف سبزیجات خام زیرا پخت غذا باعث از بین رفتن بخش اعظمی از آهن می شود.

راهکارهای مناسب برای کم خونی دوران بارداری:

• دنبال کردن یک رژیم متعادل
• بررسی کردن سطح هموگلوبین و تمرکز خود را روی جذب هموگلوبین در مواد غذایی بگذارید.
• مصرف مکمل های نسبتا معمولی ( نه قوی ).