عوارض آسپارتام ؛ شیرین کننده ای تلخ تر از سم !

عوارض جانبی آسپارتام؛ شیرین کننده مصنوعی پرخطر

آسپارتام نوعی شیرین کننده مصنوعی بسیار کم کالری است و یکی از محبوب ترین جایگزین های قند در غذاها و نوشیدنی های کم کالری از جمله نوشابه های رژیمی محسوب می شود. آسپارتام همچنین در برخی دارو ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

با وجود استفاده و محبوبیت گسترده آن، در سال های اخیر بحث و بررسی هایی مبنی بر این که آسپارتام دارای عوارض نامطلوبی است یا خیر، صورت گرفته است. در این قسمت از سلامت پلاس وی به جدیدترین شواهد در مورد ایمنی آسپارتام، اینکه چگونه ممکن است وزن، اشتها و برخی شرایط پزشکی را تحت تاثیر قراردهد، رسیدگی خواهیم کرد:

آسپارتام چقدر ایمن است؟

در سال 2013 اتحادیه اروپا مبنی بر ایمنی مواد غذایی و اثرات آسپارتام صد ها مطالعه انجام داد و نتیجه چنین بود که آسپارتام برای انسان بی خطر بوده و میزان مصرف روزانه قابل قبول آن 40 میلی گرم نسبت به هر کیلوگرم از وزن بدن است.

سازمان غذا و دارو نیز مقدار مصرف را 10 میلی گرم بیشتر از اتحایه اروپا در نظر گرفته است اما با این حال مقادیر تعیین شده به مراتب بیشتر از چیزی است که اکثر مردم در حالت عادی در یک روز مصرف می کنند.

تاثیرات آسپارتام بر وزن:

آسپارتام مشابه قند در هر گرم حاوی 4 کالری است اما با این وجود حدود 200 برابر شیرین تر از قند است. این بدان معناست که فقط مقدار کمی آسپارتام برای شیرین کردن غذا ها و نوشیدنی ها کافی است. به همین دلیل مردم اغلب از آن در رژیم های کاهش وزن خود استفاده می کنند.

در مقابل، براساس بررسی جدید ترین تحقیق در سال 2017، هیچ مدرکی مبنی بر این که شیرین کننده های کم کالری آسپارتام، ساکرالوز و استویوسید بر وزن بدن تاثیر دارند وجود ندارد.

برخی از مطالعات شرکت کنندگانی را طی چندین سال تحت نظر داشتند و ارتباطی بین افزایش وزن بدن و دور کمر، با مصرف منظم این شیرین کننده ها مشاهده کردند.

شرکت کنندگان در برخی مطالعات افزایش شاخص توده بدنی را نیز نشان دادند. شاخص توده بدنی می تواند به ارزیابی این که آیا فرد دارای وزن سالم است یا خیر کمک کند.

افراد با شاخص توده بدنی بالا ممکن است به احتمال زیاد به بیماری های متابولیک مبتلا شوند و علاوه بر این در بررسی سال 2017 مطالعاتی حاکی از آن است که افرادی که بطور مرتب از شیرین کننده ها مصرف می کنند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و سکته مغزی قرار بگیرند.

تاثیرات آسپارتام بر اشتها:

سوال رایجی که شما کاربران از بخش سلامت پلاس وی داشتید در مورد تاثیرات آسپارتام بر اشتها و افزایش وزن بود؛ یکی از راه هایی که آسپارتام و سایر شیرین کننده های غیر مغذی ممکن است بر وزن بدن تاثیر بگذارند این است که سبب اشتهای زیاد فرد شده بنابراین او را مجبور به مصرف بیشتر مواد غذایی می کند.

یک بررسی در سال 2013 چندین مطالعه را درباره حیوانات ذکر می کند که ارتباطی بین مصرف منظم شیرین کننده های غیر مغذی و افزایش مصرف مواد غذایی را نشان می دهد.

این بررسی نشان می دهد که شیرین کننده ها با اختلال در روند سیگنالینگ که معمولا هنگام خوردن غذاهایی با کالری بیشتر ایجاد می شود، باعث افزایش اشتها خواهد شد.

مزه های شیرین به طور معمول به بدن نشان می دهند که موادغذایی وارد روده می شوند و سپس بدن انتظار دارد کالری و سیگنال هایی را دریافت کند که هنگام غذا خوردن باید با یک احساس سیری متوقف شود. فرد هنگام مصرف شیرین کننده ها همان طعم شیرین را تجربه می کند اما بدن کالری کم تری از آنچه که انتظار دارد، دریافت می کند.

اگر این اتفاق به طور مرتب رخ دهد طبق تئوری ها بدن ارتباط بین مزه های شیرین و کالری را درک نمی کند. این وارونگی بدین معناست که غذاهای پرکالری دیگر احساس سیری را تحریک نمی کنند و ممکن است منجر به پرخوری شود.

تاثیرات آسپارتام بر متابولیسم:

مطابق بررسی سال 2013، همان روشی که باعث اختلال در کنترل اشتها می شود می تواند شخص را در معرض برخی از بیماری های متابولیکی مانند دیابت نوع 2 قرار دهد. از آن جا که بدن دیگر در پاسخ به مزه های شیرین انتظار دریافت کالری ندارد، طبق این دیدگاه ممکن است مجهز به مقابله با قندهای رژیم غذایی هنگام ورود به روده باشد.

بررسی دیگری در سال 2016 بیشتر در مورد پیوند بین شیرین کننده های کم کالری و بیماری متابولیک صحبت می کند و نشان می دهد که مصرف منظم و طولانی مدت شیرین کننده ها ممکن است تعادل و تنوع باکتری های موجود در روده را مختل کند.

مطالعات حیوانی نشان می دهد که این نوع اختلال می تواند به عدم تحمل گلوکز منجر شود که یک عامل خطرناک برای دیابت نوع 2 محسوب می شود.

مطالعه ای در سال 2016 تاثیر برخی قند ها و شیرین کننده ها را بر تحمل گلوکز افراد مورد بررسی قرار داد. محققان ارتباطی بین مصرف آسپارتام و عدم تحمل بیشتر گلوکز در بین افراد چاق را یافتند اما با این وجود هیچ یک از قند ها و شیرین کننده های مورد آزمایش تاثیر منفی برافراد با وزن سالم ندارند.

این مطالعات حاکی از آن است که مصرف منظم آسپارتام می تواند خطر تحمل گلوکز را افزایش دهد به خصوص در افرادی که اضافه وزن دارند.

سایر خطرات مرتبط:

گزارش های خبری طی چند دهه ادعا کرده اند که آسپارتام باعث ایجاد یا افزایش خطراتی خواهد شد که برخی از آن ها عبارتند از:

1. سردرد
2. سرگیجه
3. تشنج
4. افسردگی
5. اختلال کمبود توجه بیش فعالی
6. آلزایمر
7. مالتیپل اسکلروزیس
8. سرطان
9. لوپوس
10. ناتوانی مادرزادی

چه کسانی باید از مصرف آسپارتام خودداری کنند؟

افرادی که شرایط ذیل را دارند باید از مصرف آسپارتام اجتناب کنند:

1- فنیل کتونوریا:

فنیل کتونوری نوعی اختلال ارثی متابولیک است که باعث افزایش سطح اسید آمینه ضروری معروف به فنیل آلانین در خون می شود. از آن جا که افراد مبتلا به این بیماری قادر به متابولیزه کردن صحیح فنیل آلانین نیستند باید از مصرف غذا و نوشیدنی حاوی آسپارتام اجتناب کنند.

فنیل آلانین یکی از سه ترکیب آسپارتام را تشکیل می دهد با این حال آسپارتام در مقایسه با فنیل آلانین در مقادیر کمی در منابع غذایی روزانه چون گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد.

2- دیسکینزی تاردی:

دیسکینزی تاردی نوعی اختلال عصبی است که موجب حرکات لرزشی ناگهانی و غیر قابل کنترل در صورت و بدن می شود. این بیماری اکثرا بر اثر مصرف طولانی مدت داروهای ضد روان پریشی ظاهرمی شود. برخی تحقیقات انجام شده نشان داده اند که فنیل آلانین ممکن است موجب تحریک علائم این بیماری شود.

برخی از محصولات حاوی آسپارتام:

بسیاری از غذاها ونوشیدنی هایی که دارای برچسب " فاقد قند " هستند ممکن است حاوی نوعی شیرین کننده مصنوعی باشند. محصولات زیر احتمالا حاوی آسپارتام خواهند بود:

1. نوشابه های رژیمی
2. آدامس
3. آب نبات بدون قند
4. بستنی فاقد شکر
5. ماست کم کالری
6. آب میوه کم کالری

تولید کنندگان دارو همچنین از آسپارتام برای تهیه برخی داروهای خاص استفاده می کنند. نمونه ای از این داروها شامل ملین ها و مکمل های ویتامین جویدنی می باشند.

گزینه های جایگزین آسپارتام:

کسانی که مایل به محدود کردن مصرف آسپارتام هستند، می توانند از موارد زیر به عنوان جایگزین استفاده کنند:

• عسل
• شربت افرا
• نکتار آگاو
• برگ استویا
• و شیره ی چغندر

اگر چه لیست فوق نسبت به مصرف آسپارتام ارجحیت دارند اما توجه کنید که آن ها را در مقادیر کم استفاده کنید زیرا می توانند همانند اندازه کالری بالایی داشته باشند یا فاقد ارزش غذایی باشند که در صورت مصرف زیاد، سبب پوسیدگی دندان خواهند شد.

سایر نکات:

• علیرغم تاییده ایمنی آسپارتام همچنان اختلاف نظرهای بسیاری در این باره وجود دارد.
• شواهد علمی حاکی از آن است که مصرف منظم و طولانی مدت آسپارتام و سایر شیرین کننده های کم کالری ممکن است تاثیرات منفی در مدیریت وزن داشته باشند.
• شواهد کمی وجود دارد که نشان می دهد مصرف گاه به گاه آسپارتام برای کسانی که از لحاظ وزنی سالم هستند، مضر است.
• با این حال برای افرادی که چاق هستند مصرف منظم شیرین کننده های کم کالری ممکن است خطر ابتلا به بیماری های متابولیکی از جمله دیابت نوع 2 را افزایش دهد.