تب بالا علت تشنج در کودکان
تشنج های ناشی از تب شایع ترین اختلال تشنجی دوران کودکی هستند که معمولا روند خوبی در آینده دارند، اما ممکن است نشانه ای از بیماری های عفونی (سپسیس و مننژیت) باشند.
بنابراین هر کودک مبتلا به تشنج را که به نزد پزشک می آورند، حتما باید علت تب مشخص شود. سن شروع این تشنج ها نه ماهگی تا پنج سالگی (بخصوص 14 تا 18 ماهگی) است و سه درصد کودکان دچار تشنج شیرخوار هستند. زمینه ژنتیک در تشنج ناشی از تب بسیار پررنگ است. پس در گرفتن شرح حال باید به سابقه خانوادگی توجه ویژه ای داشت.
تشنج ها معمولا در تب 39 درجه سانتی گراد یا بالاتر اتفاق می افتد و میزان عود تشنج ناشی از تب 30 تا 50 درصد است. کودکان دارای تب پایین تر از 39 درجه، دارای سابقه خانوادگی و کودکانی که در سن زیر 12 ماهگی دچار تشنج می شوند، در آینده بیشتر در معرض خطر عود تشنج ناشی از تب یا ابتلا به صرع هستند.
تب شایع ترین علت تشنج در کودکان است
در بعضی از موارد تشنج طولانی تر بوده و در طی 24 ساعت تکرار می شود و به ندرت نیز تشنج پایدار بوده که بیشتر از 30 دقیقه طول می کشد.
تب اولین و شایع ترین علل بروز تشنج در کودکان است
در اکثریت موارد تشنج، ابتدا کودک هوشیاری خود را از دست می دهد، گاهی یک گریه ناگهانی کرده، سپس چشم ها به سمت بالا چرخش یافته، عضلات تمام بدن و اندام ها دچار سفتی شده پس از آن کودک به روی زمین سقوط می کند، دچار توقف تنفس و کبودی لب ها می شود.
در گروهی از بیماران قبل از شروع سفتی عضلات یک حرکات لرزشی مختصر نیز وجود دارد و سپس پس از سفتی لرزش منتشر اندام ها رخ می دهد، به تدریج با پیشرفت تشنج، انقباضات ریتمیک به تدریج آهسته تر شده، تا این که پس از 2-1 دقیقه بعد خاتمه می یابد.
به دنبال آن کودک دچار بی اختیاری ادرار و یا مدفوع می گردد و پس از آن بی حال شده و به صورت خواب آلوده می شود.
در تشنج های ناشی از تب ساده، این فاز بی حالی و خواب آلودگی بسیار کوتاه بوده و معمولا دقایقی بعد از تشنج کودک به میزان طبیعی هوشیاری و رفتاری قبلی خود برمی گردد. مهمترین خطر در حین تشنج های ساده، برگشت مواد غذایی به ریه و احتمال آسیب رسیدن به کودک است.
اولین تجربه هولناک تشنج در کودکان
در این نوع تشنج خطر مرگ وجود ندارد ولی اولین تجربه آن برای والدین بسیار ناخوشایند و هراسناک است.
در این کودکان مبتلا به تشنج ناشی از تب ساده عوارض جانبی در درازمدت دیده نمی شود.
این بیماران همچنین مشکلی در عملکرد درسی، کارکرد شناختی و واکنش های رفتاری و یا تمرکز ندارد. اما اگر کودک بعدا به بیماری صرع دچار شود این مشکلات دیده می شود.
احتمال تکرار تشنج در 30 درصد کودکان با یک حمله و 50 درصد کودکان با بیشتر از یک حمله وجود دارد از بین کودکان در هنگام بروز تشنج کمتر از یکسال باشد، احتمال تکرار آن بیشتر است.
علاوه بر سن کمتر از یکسال، برخی عوامل از جمله مدت تب کمتر از 24 ساعت، تب بالاتر از 38 درجه، تاریخچه خانوادگی تشنج ناشی از تب، تاریخچه خانوداگی صرع و... برای تکرار تشنج ناشی از تب نقش دارد.
نهایتا در 7-2 درصد کودکان مبتلا به تشنج ناشی از تب، در آینده احتمال تبدیل به صرع وجود دارد.
نقش عوامل ژنتیک در بروز تشنج های ناشی از تب از طریق سابقه خانوادگی مثبت در بسیاری از بیماران نشان داده شده است.
هر کودک مبتلا به تشنج ناشی از تب بایستی به طور کامل معاینه عمومی و عصبی دقیق شود.
تشنج های ناشی از تب اغلب در زمینه عفونت های گوش، عفونت های برخی ویروس ها از جمله ویروس روزئه اولا، اسهال های عفونی و... دیده می شود. در ارزیابی این کودکان یکسری آزمایشات لازم است.
در مواردی که سن کودک کم باشد و یا کودک بدحال بوده باشد، بررسی آزمایشگاهی از مایع نخاعی یا به اصطلاح پونکسیون کمری لازم است.
نوار مغزی
انجام الکتروانسفالوگرام یا به اصطلاح تهیه نوار مغزی بسته به نوع تشنج و یا سن کودک مدنظر است و در اغلب موارد 2 هفته پس از بروز تشنج انجام می شود.
آزمایشات خون در برخی موارد لازم است انجام گیرد، به خصوص در حالاتی که حمله تب و تشنج غیرطبیعی بوده باشد قسمت های اختصاصی تری توصیه می شود.
انجام CT اسکن یا MRI بستگی به وضعیت خاص هر بیمار دارد.
در هنگام بروز تشنج اولین اقدام قرار دادن بیمار به پهلو می باشد، اگر در دهان کودک ماده خوراکی وجود داشته باشد بهتر است آن را به آهستگی خارج نموده.
در صورتی که کودک لباس های تنگ پوشیده و یا روسری و کلاه بر سر داشته و یا زیورآلات مشابه گردنبند که سفت بسته شده باشد، بهتر است به آرامی آنها را خارج نمود.
لازم است در طول مدت تشنج در کنار کودک بوده و از فرد دیگری برای مهیا شدن اعزام کودک به اورژانس کمک گرفت.
پس از ورود به اورژانس و اقدامات اولیه براساس سن کودک، نوع و مدت زمان تشنج در مورد درمان تصمیم گیری خواهد شد.
والدین بدانند
والدین بایستی در مورد خطر تکرار تب و تشنج و احتمال بروز صرع آموزش های لازم را فرا بگیرند، اینکه موقع بروز تشنج چه عکس العملی باید از خود نشان داده و چگونه آرامش خود را در جهت کمک به کودک حفظ کنند.
همچنین در مورد استفاده از برخی داروهای ضدتشنج از جمله دیازپام به صورت شیاف مقعدی در هنگام بروز تشنج در دفعات بعدی بایستی آموزش ببینند.
در بسیاری از موارد به خصوص به دلیل اضطراب والدین، در مواقع تب در 3-2 روز اول از داروهای خوراکی به عنوان عامل پیشگیری کننده تشنج استفاده می شود. مصرف این داروها گرچه خطر تشنج ناشی از تب را کم می کند ولی مانع بروز آن نمی شود.
تب برهایی مثل استامینوفن یا بروفن نیز با کنترل تب باعث کاهش ناراحتی و بی قراری کودک می شود که لازم است والدین در مورد استفاده مقادیر صحیح آن آموزش لازم را دریافت کرده باشند.
