عوارض جدی چاقی در کودکان

علل اضافه وزن و چاقی در کودکان چیست

کشیدن لپ کودک تپلی برای بسیاری از افراد خوشایند است، اما باید دانست چاقی عوارض خطرناکی برای کودکان به همراه خواهد آورد. چندی پیش معاون وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی درباره شیوع دو برابری چاقی کودکان و آمار 20 درصدی آن هشدار داد. بررسی ها نشان می دهند چاقی در کودکان استان های شمالی مانند گیلان، مازندران، اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی بیش از استان های دیگر است. تحقیقات نشان داده است، به طور کلی چاقی در پسر بچه ها بیشتر است و دختر خانم ها در دهه دوم زندگی ( بین ده تا 19 سال) یعنی در سن بلوغ بیشتر چاق می شوند. متخصص کودکان و نوجوانان و فوق تخصص نوزادان درباره اضافه وزن در دو گروه شیرخوار و کودکتان توضیحاتی کاربردی دارد که به طور حتم خواندن آن می تواند مفید باشد.

ریشه چاقی را بخشکانید

در حال حاضر در کشور آمریکا بین 21 تا 25 درصد کودکان اضافه وزن دارند و از این تعداد 16 تا 18 درصد آنان چاق هستند. بی شک در کشور ما نیز چاقی یکی از مشکلات کنونی بیشتر کودکان و نوجوانان ده تا 18 ساله است. گویی با افزایش تک فرزندی، والدین تمایل بیشتری برای تغذیه بیش از اندازه فرزندشان دارند. هنوز هم بسیاری از والدین تپل بودن را مساوی با زیبایی و سلامت کودکان می دانند که باید به آنان گفت:مادر و پدرهای عزیز کودکان تپل! حتی اگر فرزندتان در بزرگسالی به ضرب و زور انواع رژیم های مختلف و ورزش های سنگین از شر چاقی و اضافه وزن رها شود، اما همه سلول های چربی آماده و مستعد در بدن جاخوش کرده اند و با کوچک ترین ناپرهیزی درست مثل بادکنکی بزرگ می شوند و به همان حالت اولیه باز می گردند.

اضافه وزن در گروه شیرخواران

از طرفی افرادی که در سنین طفولیت و شیرخوارگی چاق هستند آمادگی بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع دو (غیروابسته با انسولین)، بیماری فشار و افزایش چربی خون در سنین بالاتر دارند. اختلالات کبدی و کلیوی نیز به میزان قابل توجه بیشتری در آنان بروز می کند و حتی ممکن است با مشکلاتی در تولید مثل نیز مواجه شوند.
به همین دلایل، سنجش وزن کودکان و تلاش برای متعادل کردن وزن آنها بسیار مهم است. چاقی یا اضافه وزن را می توان بسادگی با سنجش توده بدنی (B.M.I) سنجید. در کودکان زیر دو سال نمودار کارت های سلامت، خط و مشی را تعیین کرده است، اما این معیار تنها در صورت تایید تیم پزشک معالج و با در نظر گرفتن شرایط ارثی و استخوان بندی کودک بررسی می شود. مثلا کودک هشت ماهه ای که 12 کیلوگرم وزن دارد، از روی اعداد و ارقام چاق به حساب آید، اما با در نظر گرفتن نژاد ارثی، توده قدی و استخوانی ممکن است به عنوان کودک سالم درشت در نظر گرفته شود.

چرا کودکم چاق شده؟

کودکانی که اضافه وزن دارند، سنگین ترند و تحرک کمتری نسبت به هم سن و سالانشان دارند. دوستان شان بسادگی اجازه همکاری در بازی های گروهی را به آنها نمی دهند. در واقع چاقی روی چهره و ظاهر اثر می گذارد، آنها را متفاوت از بقیه می کند و حس سرخوردگی به آنان می دهد.

رانده شدن از برنامه های گروهی، تفریحات و فعالیت های دوستانه می تواند مشکلاتی در اعتماد به نفس و ارتباطات کودکان پیش آورد. محدود کردن تحرک هم بیماری هایی برای سلامت در پی خواهد داشت. اگر کودکتان چاق است، علاوه بر نگرش به شیوه زندگی، به دنبال علت آن نیز باشید و آزمایش هایی مانند تیروئید و مشکلات متابولیسمی را با نظر پزشک انجام دهید. والدین نقش مهمی در میزان وزن کودک دارند. گاه آنان اندازه معده کودک را در نظر نمی گیرند و به زور به اوغذای بیش از نیاز می خورانند.

در نظر داشته باشید معده کودک کوچک و متناسب با سن و جثه اوست و نیازی نیست با خوراندن اجباری غذا به او آن را بزرگ کنید! غذا باید با اصول دقیق به کودک خورانیده شود، تغذیه در مقابل تلویزیون و در حین بازی رایانه ای آگاهی کودک را نسبت به میزان غذای مصرفی اش کاهش می هد و باعث می شود بدون توجه به پیام حس سیری مدام با توجه به هیجانش غذا بخورد.

با کمی افزایش فعالیت می توان به میزان زیادی مشکل چاقی را حل کرد، اگر کودک دبستانی دارید، بهتر است شرایطی فراهم کنید تا پیاده به مدرسه برود و بتواند تحرک مناسبی داشته باشد. اگر فرزندتان تقاضای غذای زیادی دارد، داد و قال نکنید و تنها نیم ساعت قبل از آماده کردن غذای اصلی به او میوه بدهید تا پیام سیری زودتر به مغز برسد و غذای کمتری میل کند. سالادهای حجیم متنوع با سس های مناسب مانند آبلیمو، سرکه ولع او را برای مصرف غذای زیاد کاهش می دهد. غذاهای چرب و سرخ کردنی را کاهش دهید. دانه ها و آجیل با وجود فواید بسیار خطرناکند و نباید زیاد مصرف شوند، این نوع خوراکی ها کودک را سیر نمی کنند، اما کالری زیادی دارند.

 ریشه چاقی در کودکان

شیرخوار ها هم رژیم دارند؟

در مورد کودکان شیرخوار باید هرگاه کودک طلب کرد، مادر به او شیر بدهد و به هیچ عنوان نباید شیر را از کودک دریغ کرد. در مورد کودکانی که تغذیه کمکی را شروع کرده و چاق هستند، نباید بعد از سیر شدن غذای اضافی به او داد تا از افزایش وزن او پیشگیری شود. گاه والدین برای کاهش وزن شیرخوار خود به دنبال شیرخشک های کم چرب هستند که باید بگوییم، ما شیر خشک کم چرب نداریم و کودک باید با توجه به رشد ش به درستی تغذیه شود. گاه نیز خانواده هایی برای افزایش وزن کودک یا رشد بهتر او از شیرخشک های مخصوص کودکان نارس استفاده می کنند. این شیرخشک ها املاح و کالری بالاتر از نیاز دارند که برای کودکان طبیعی به هیچ عنوان مناسب نیست. این شیرها برای کودکان تا رسیدن به وزن حدود دو و نیم یا سه کیلوگرم و نه بیشتر توصیه می شود. شیرخشک هایی با عنوان پلاس نیز در میزان کالری فرق زیادی با شیرخشک های دیگر ندارد و مواد معدنی آنها بیشتر است.
شیرهای پلاس و شیرخشک های مخصوص کودکان نارس ممکن است عوارضی مانند یبوست داشته باشد. سن شروع غذای کمکی نیز در سلامت و تعیین میزان چاقی بسیار مهم است، تحقیقات نشان داده کودکانی که در چهارماهگی یا زودتر غذای کمکی شروع می کنند، بیشتر مستعد چاقی هستند. در کل شروع زود هنگام غذای کمکی معمولا توصیه نمی شود و خطر آلرژی را نیز بسیار افزایش می دهد.

دارو لازم است؟

حتی اگر کودک چاق بود با در نظر گرفتن سن تکامل و رشد سیستم عصبی و مغزی او نباید رژیم های سنگین بگیرد و بیشتر باید تلاش کرد با تغییر شیوه زندگی و افزایش تحرک، وزن را کاهش داد، اما در مواردی که سطح چربی بالاست باید آزمایش های دقیق پایه ای انجام داد. گاهی لازم است کودک تحت نظر پزشک و با تشخیص او داروهای کاهنده چربی یا استاتین مصرف کند تا بتواند سلامتش را به دست بیاورد. حتی در این شرایط و همزمان با مصرف دارو نیز آموزش درست تغذیه و اصلاح آن بسیار مهم است.

اضافه وزن در گروه کودکان

دلایل گریز کودکان دارای اضافه وزن از ورزش

ممکن است کودکی که اضافه وزن دارد از پوشیدن لباس ورزشی تنگ یا کوتاه در عذاب باشد یا از پوشیدن نوع خاصی از لباس ورزشی در برابر هم سن وسال هایش خجالت بکشد. شاید از فعالیت ورزشی ای که برایش در نظر گرفته شده لذت نبرد یا در مواردی حتی ورزش کردن در جمع را دوست نداشته باشد و... . ب نابراین لازم است ابتدا دلایل عدم تمایل کودک به ورزش کردن را درک کنیم، بعد برای آن چاره ای متناسب در نظر بگیریم. به طور مثال اگر کودکی دوست ندارد در جمع ورزش کند می توانیم در خانه از ویدیوهای ورزشی متناسب با کودکان استفاده کنیم.

هرچند توصیه می شود او را به ورزش کردن در جمع و مشارکت در فعالیت های جمعی تشویق کنیم. حتی ممکن است فرزندانی که سن بیشتری دارند علاقه مند به استفاده از وسایل بدنسازی خانگی باشند. اگر اینطور باشد خوب است اجازه چنین فعالیتی را به آنها داده و ترغیبشان کنیم.

برای کودکان لباس مناسب تهیه کنیم و به آنها اجازه دهیم که رنگ و لباس ورزشی مناسبشان را خودشان انتخاب کنند. وقتی کودک یا نوجوانی خودش لباس ورزشی اش را انتخاب کرده باشد برای استفاده از آن ذوق دارد و این امر به شروع ورزش کردن کمک می کند. البته والدین باید بر کارآمدی وسایلی که کودکان انتخاب می کنند نظارت و دقت کنند. توصیه اکید می شود حتما فعالیت ورزشی ای برای کودکان در نظر گرفته شود که او به انجام آن علاقه مند باشد. این علاقه می تواند در موفقیت شروع فعالیت ورزشی کودکانی که اضافه وزن دارند تاثیر زیادی داشته باشد.